25 Kasım yürüyüşleri: Baskı ve isyan

İHD Kadın Komisyonu ‘2021 Yılı Kadın Raporunu’ açıkladı: 2021’de en az 323 kadın erkekler tarafından katledildi, 118 kadın ise yaşamını şüpheli şekilde yitirdi.

© Raul Arboleda, AFP 

Gazeteci yazar Berrin Sönmez ve gazeteci Evrim Kepenek’e Danıştay kararı hakkındaki görüşlerini sorduk.

19 Temmuz Salı günü Yüksek Mahkeme önünde gerçekleştirilen kürtaj hakları protestosunda, içlerinde Alexandria Ocasio-Cortez, İlhan Omar ve Rashida Tlaib’in de bulunduğu 17 meclis üyesi gözaltına alındı, toplamda 35 kişinin tutuklandığı duyuruldu.

Erkekler Haziran'da en az 32 kadını ve yedi çocuğu öldürdü. Bianet'ten Evrim Kepenek’in yerel ve ulusal gazetelerden, haber sitelerinden ve ajanslardan derlediği haberlere göre;  Haziran'da en az 14 kadının ölümü basına "şüpheli",-(Antalya (2), İstanbul (4), Hatay (1), Bursa (1), Manisa (1), Kocaeli (1), Çorum (1), Denizli (1), Afyon (1), Antep (1)- ölüm olarak yansıdı. Erkekler, en az 89 kadına şiddet uyguladı, en az 41 kız ve oğlan çocuğunu istismar etti, en az 27 kadını taciz etti, 24 kadını da seks işçiliğine zorladı. Kocaeli’nde bir kadını erkekler intihara sürükledi. Erkekler İstanbul’da da bir kadını öldürmeye teşebbüs etti. Cinayet Erkekler, Haziran’da en az 32 kadını öldürdü; geçen yıl bu sayı 24 idi. Ayrıca erkekler, kadınların yanında bulunan en az altı erkeği de öldürdü. Kadınları öldüren erkeklerden biri polis biri de astsubaydı. En az üç kadın koruma kararına rağmen öldürdü. Öldürülen kadınlardan biri Kırgızistan yurttaşıydı.  Erkeklerin 18 kadını öldürme “bahanesi” basına yansımadı. Erkekler 10 kadını ayrılmak istediği veya barışmak istemediği için öldürdü. Erkekler bir kadını “kıskandığı”, bir kadını “namus”, bir kadını “gürültü yaptığı”, iki kadını “köpek beslediği” için öldürdü. Erkekler bir kadını da “şaka yaptım” diyerek öldürdü. 22 kadını kocası, eski kocası, sevgilisi erkekler, üç kadını oğlu, üç kadını akrabası, iki kadını komşusu öldürdü. İki kadını öldüren beş erkeğin yakınlık derecesi basına yansımadı. Erkekler, 24 kadını ev içinde, altı kadını işyeri, ormanlık alan, sokak, hastane gibi ev dışı alanlarda öldürdü. Erkeklerin iki kadını nerede öldürdüğü basına yansımadı. Erkekler, 18 kadını ateşli silahlarla, sekiz kadını kesici aletle, bir kadını domuz bağı ile bir kadını göle atarak,  bir kadını boğarak, bir kadını yakarak, bir kadını da darp ederek öldürdü. Erkeklerin bir kadını nasıl öldürdüğü basına yansımadı. Çocuğa Şiddet-çocuk cinayeti Erkekler Haziran’da yedi çocuğu öldürdü. Altı çocuğu babası, bir çocuğu 15 yaşında bir çocuk öldürdü. Taciz Haziran 2022’de erkekler en az 27 kadını taciz etti. Bu sayı geçen yıl aynı ay yedi idi. Erkekler, 23 kadını sözlü ve fiziki yollarla taciz etti. Erkekler üç kadını da fotoğrafını veya videosunu çekerek taciz etti. Erkekler bir kadına da cinsel organını göstererek taciz etti. Erkekler 27 kadını da ev dışı alanlarla taciz etti. Kadınları taciz eden 26 erkeğin yakınlık derecesi basına yansımazken, iki kadını bir doktor taciz etti. Çocuk istismarı Erkekler, Haziran’a en az 41 kız ve oğlan çocuğunu istismar etti. Geçen yıl aynı ay bu sayı 16 idi. En az 18 çocuğu istismar eden 17 erkeğin yakınlık derecesi basına yansımadı. 15 çocuğu öğretmeni, bir çocuğu muavin, iki çocuğu kuran kursu hocası, bir çocuğu diş teknisyeni, iki çocuğu bir mağaza çalışanı, bir çocuğu üvey babası, bir çocuğu yaşam koçu istismar etti. Erkekler, iki çocuğu ev içinde, 39 çocuğu okul, sokak, lunapark(korkuevi) gibi ev dışı alanlarda istismar etti. Şiddet/yaralama Erkekler, Haziran’da en az 89 kadına şiddet uyguladı. Geçen yıl da aynı ay bu sayı, 94 idi.  Erkeklerin şiddet uyguladığı 12 kadın “ağır” hasta olarak hastaneye kaldırıldı. Erkekler en az on sekiz kadına “koruma kararını” ihlal ederek şiddet uyguladı. En az 62 kadını kocası, eski sevgilisi öldürdü, 17 kadına şiddet uygulayan 13 erkeğin yakınlık derecesi basına yansımadı. Altı kadını akrabası, 4 kadını da arkadaşı yaraladı. Erkekler, 18 kadına boşanmak istediği/barışmak istemediği için şiddet uygularken, sekiz kadına kıskandığı için şiddet uyguladı. Erkeklerin 63 kadına şiddet uygulama bahanesi basına yansımadı. Erkekler, 56 kadını darp ederek yaralarken, 12 kadını ateşli silahlarla, 15 kadını da kesici aletle yaraladı. Erkekler iki kadını yakıcı madde ile yaralarken, iki kadını da yaktı. Erkekler iki kadını da balkondan atarak yaraladı. Erkekler, 33 kadını iş yeri, otobüs, ormanlık alan gibi ev dışı alanlarda, 56 kadını ev içinde yaraladı. Erkeklerin on kadına nerede şiddet uyguladığı basına yansımadı. Seks işçiliğine zorlama Erkekler, Haziran’da en az 24 kadını seks işçiliğine zorladı. Geçen yıl aynı ay bu sayı, 63 idi. Seks işçiliğine zorlanan 24 kadın Türkiye vatandaşı değildi. Seks işçiliğine zorlananlar arasında çocuklar da vardı.

İktidarın İstanbul Sözleşmesi'ni çekilme kararının iptali için Danıştay'da görülen davanın son duruşması gerçekleşti. Karar, 20 Temmuz'dan önce yazılı olarak bildirilecek. Ankara'da görülen iptal davası, yine kadın örgütlerinin protestolarına sahne oldu. Pınar Gültekin cinayeti davasında katil Metin Avcı'nın "haksız tahrikle" cezasının düşürülmesi herkesi öfkelendirmişti. Daha önceki duruşmalarda olduğu gibi kadınların Danıştay bahçesinde basın açıklaması yapmasına bu kez izin verilmedi. İstanbul Sözleşmesi'nden çıkışın ardından kadın cinayetlerinin hız kesmediğini belirten kadın aktivistler Danıştay'a bu kararı bozma çağrısı yaptı. Dava boyunca Türkiye'nin çıkma kararının hukuka uygun olmadığını söyleyen savcı, bu görüşünü yineleyerek fesih kararının bozulmasını istedi. Danıştay süreci biterken verilen karar, adli tatilin başlayacağı 20 Temmuz'dan önce yazılı olarak açıklanacak. Hukukçulara göre üç ihtimal var. İlki, Danıştay'ın çıkış kararını hukuka uygun bulması. Bu durumda karar, davacılar tarafından temyiz edilecek. İkinci ihtimal, önceki duruşmada Danıştay Savcısı Nazlı Yanıkdemir'in mütalaası yönünde bir karar çıkması. Yanıkdemir, "Sözleşme, Meclis tarafından feshedilmesine ilişkin kanun çıkarılmadıkça sadece Cumhurbaşkanı kararıyla feshedilemez" demiş ve Anayasa Mahkemesi'ne başvurulması gerektiğini savunmuştu. Üçüncü ihtimal ise 3 duruşmada aynı mütaalayı veren Danıştay Savcısı Aytaç Kurt'un savunduğu İstanbul Sözleşmesi'nden çekilme kararının iptali olabilir. Her görüşten kadın örgütü ve birçok baro çekilme kararının iptalini savunuyor.