Güncel Yazılar
Şenol Karakaş Tüm Yazıları
Özdeş Özbay Tüm Yazıları
Greta’yı anti-Semit ilan etmenin dayanılmaz hafifliği/ırkçılığı
Aşırı sağcı, İsrail destekli bir kampanya olan Stop Antisemitism, 16 Eylül’de İsveçli iklim adaleti aktivisti Greta Thunberg’i haftanın anti-Semiti olarak seçti. Üstelik de şöyle bir metinle birlikte: “Ne yazık ki Greta’nın dünyanın tek Yahudi ulusuna duyduğu nefret, çevreye duyduğu sevgiyi gölgede bırakıyor.” Hemen altında da kampanya icra müdürü Liora Rez’in açıklaması var: “İsrail iklim felaketleriyle mücadelede küresel bir lider olmasına ve dünya çapındaki krizlerde yardıma koşmasına rağmen, Greta onların katil terörist düşmanlarının yanında yer alıyor.” Greta’nın anti-Semit ilan edilmesinin sebebi Kopenhag Üniversitesi’nde öğrencilerin üniversite yönetimini İsrailli kurumları boykot ederek ilişkilerini kesmeye davet etmeleri. İsrail ve destekçileri bu 11 ayda kimleri anti-Semit ilan etmedi ki zaten; UNRWA, Uluslararası Adalet Divanı, Yahudi yazar Masha Gessen, İsrailli yönetmen Yuval Abraham ve daha niceleri. İsrail’in dostlarını ise biraz sonra anlatacağım. Stop Antisemitism platformunun Greta’yı anti-Semit ilan eden bu zavallıca suçlamanın hemen bir hafta sonrasında Greta, Stockholm’de düzenlenen bir Filistin eyleminin slogancısı olarak ortaya çıktı. Ondan birkaç gün sonra da sosyal medya hesabından Gazze’nin işgali ile iklim değişimi arasındaki ilişkiyi anlatan bir video paylaştı. Videoda şunu söylüyor Greta Thunberg: “Filistin’de ve dünyanın dört bir yanında sömürgeciliğe karşı mücadele ile şirketlerin gezegeni yok etmesi birbiriyle bağlantılıdır. Chevron’a bir bakın. Herkes Chevron’un dünyanın en büyük suçlularından biri olduğunu biliyor, ancak bu petrol devi aynı zamanda İsrail’in Filistin’deki soykırımını da destekliyor. İsrail Gazze’deki hastaneleri, evleri ve okulları bombalarken, Chevron Akdeniz’de İsrail’e ait olduğu iddia edilen iki gaz sahası aracılığıyla bu yıkıma enerji sağlıyor. Bu süreçte milyonlarca dolar kazanıyor. İsrail’in Gazze’deki soykırımını ve İsrail Apartheid’ını sona erdirmek bir iklim adaleti meselesidir. İsrail, Filistinlilerin yaşamlarını yok etmekle kalmıyor, aynı zamanda çevreyi kirleten ve yok eden savaş ve endüstrisiyle Filistin topraklarını ve kaynaklarını da yok ediyor.” Görüleceği üzere, Greta Yahudiliğe yönelik nefretinden dolayı İsrail’i eleştiriyor değil, iklim adaletini bütüncül bir mesele olarak gördüğü için savaşa, ırkçılığa ve işgallere karşı tavır alıyor. Bu Greta’nın ilk anti-Semit ilan edilişi değil Tabii, bu suçlama ilk değil. 7 ekim saldırısından iki hafta sonra, İsrail Gazze’de soykırımcı işgaline başladığı sırada Filistinle dayanışma mesajı paylaşmıştı. Paylaştığı fotoğrafta ahtapot oyuncağı da koltukta görünüyordu. Acar Siyonistler hemen bu subliminal mesajı fark ederek dünyayı bu 20 yaşındaki aktivistin 1940’lara ait anti-Semitizm simgesi bir karikatüre gönderme yapmakta olduğunu ilan ettiler! İkinci dünya Savaşı dönemini hatırlamayan çok genç bir iklim aktivisti kuşağı ve bizzat Greta’nın kendisi, hatta 40 yaş altı kuşaklar da bu simgeyi böylece öğrenmiş oldu. Ama Siyonistler, bunun bilinmemesini mümkün olmadığına inanıyorlar olsa gerek. Tabii o zaman bu oyuncağı üreten ve dünyaya yayan şirkete de söyleyecek sözleri olmalıydı… Greta, sonraki aylarda Hollanda’da katıldığı bir iklim adaleti yürüyüşünde savaşa karşı tavır aldığında da “işgal altında iklim adaleti olmaz” demişti. Bir kez daha anti-Semit ilan edilmişti. Aynı Greta, Ukrayna işgali başladığında Rusya’ya karşı ve Rusya’nın fosil yakıtlarla olan ilişkisine dair paylaşımlar da yapmıştı. Ama o zaman Batı medyasında büyük takdir topluyordu tabii. Şimdi işler değişti! Üstelik fosil yakıt devletlerinin tamamını boykot ederek bu ülkelerin rejimlerini sert şekilde eleştiriyor; Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan, İran, Irak, Suriye, Rusya. Greta, İsrail gibi bu ülkelerin de hedefinde. İsrail, Greta düşmanlığında kendi düşmanlarıyla ortaklaşıyor. Siyonizm bugünü: Yahudi üstünlükçülük 1900’lerin başlarında Yahudilerin güvenlik arayışına yanıt verme amacı güden ama bunu dönemin emperyalist ülkelerinin desteğiyle yapılabileceğine inanan Siyonizm ile bugün İsrail’in güvenlik ihtiyacına yanıt verme amacı güden ve bunu yine Batı emperyalizminin desteğiyle, veya Yahudi faşizmi açısından o destekten de bağımsız şekilde, sağlanabileceğine inanan günümüz Siyonizm’i artık farklı hedeflere yönelmiş durumda. Avrupa’da ırkçı saldırılar sebebiyle aşağılanan ve alt sınıf olarak görülen Yahudileri biraraya getirmeye çalışan dönemin Siyonizmi, bugün tamamen ırkçı, üstünlükçü bir ideoloji haline gelmiş durumda. Dolayısıyla açıkça söylemek lazım, bugün Siyonist olmak demek Yahudi üstünlükçülük ve ırkçılık demek. Bugün anti-siyonist olmak demek ise ırkçılık karşıtı olmak, işgal karşıtı olmak ve savaş karşıtı olmak demek. Greta Thunberg, daha ilk okul grevinden beri meseleye bütüncül bakıyordu. İklim adaleti derken hep küresel güneye yönelik adaletsizlikleri dile getirdi. İsveç yerlilerine karşı yapılan ırkçılığı, ABD’deki Siyahların Hayatı Önemlidir hareketine destek vererek beyaz üstünlükçülüğü, Davos zirvesi sırasında çektirdiği fotoğrafta Afrikalı aktivist Vanessa Nakate’nin resimden silinmesine karşı basındaki ırkçılığı hedef aldı. Ukrayna’nın işgaline, Kürdistan’da bölge devletlerinin Kürt halkına yönelik baskılarına karşı tavır aldı. Şimdi de Yahudi üstünlükçü bir Apartheid rejimi olan İsrail’e karşı barışı ve Filistinlilerin özgürlüğünü savunuyor. İsrail ve iklim liderliği mi? Greta’ya anti-Semit diyen grup, İsrail’in iklim değişimiyle mücadelede lider ülke olduğunu da söylüyor. Gözümüzün içine baka baka yalan söylüyorlar. İsrail son 20 yılda özellikle Akdeniz’de çıkarmakta olduğu doğalgazı, AB ülkelerine bir boru hattı projesiyle satmaya çalışıyor. Gazze ve Batı Şeria’da Filistinlilerin kullandığı güneş panellerini askeri hedef olarak yok ediyor. Ayrıca İsrail’in işgali bugün Gazze’nin tüm ekolojisine yönelik bir eko-kırıma da dönüşmüş durumda. Gazze’nin ormanları, tarlaları, bahçeleri, park alanları hepsi yok ediliyor. Yük taşıyan eşeklere kadar İsrail askerleri her şeye ateş ederek yok ediyor. Bölge ülkeleriyle yaptığı anlaşmalarda su ve güneş enerjisi teknolojilerine yönelik işbirlikleri de Hamza Hamouchene, Katie Sandwell ve Manal Shaqir gibi akademisyenler tarafından Yeşil Sömürgecilik/Kolonyalizm olarak adlandırılıyor. İsrail’in/Siyonistler’in aşırı sağ ve faşist partilerle ilişkileri İsrail iklim aktivistlerini, ırkçılık karşıtlarını ve de anti-Siyonist Yahudileri anti-Semitizmle suçlayadursun kendisi dünyanın otoriter rejimleri, aşırı sağcı partileri ve hatta faşist partileriyle yakın ilişki içerisinde. İsrail, Azerbaycan’a yıllardır silah satıyor ki Azerbaycan bu destek sayesinde Karabağ’daki 100 bin Ermeni’yi göç etmeye zorlayan bir etnik temizlik gerçekleştirmişti. Hindistan’ın aşırı sağcı Modi yönetimiyle de çok sıkı bir ekonomik ve askeri işbirliği içerisinde. 19 Mayıs tarihinde Madrid’de, aşırı sağcı Vox Partisi tarafından biraraya getirilen aşırı sağ partiler konferansında İsrail’in Diaspora Bakanı da katılarak bir konuşma yaptı. Vox Partisi, iktidardaki sol koalisyonun Filistin’i tanımasına sert bir şekilde karşı çıkan göçmen düşmanı, ırkçı bir parti. Europa Viva adıyla birkaç yıldır yapılmakta olan konferansa Arjantin aşırı sağcı başkanı Javier Milei, Fransa’dan faşist Ulusal Birlik lideri Marine Le Pen, Portekiz’in aşırı sağcı partisi Chega’nın lideri Andre Ventura, İtalya’nın faşist partisi İtalya’nın Kardeşleri lideri ve Başbakan Giorgia Meloni, Macaristan Başbakanı Victor Orban gibi isimler katıldı. Bir de İsrail Diaspora İşleri Bakanı Amichai Chikli konferansta yer aldı! Bol alkışlı bir konuşma yaptı binlerce aşırı sağcının önünde. Hollanda’nın ırkçı partisi Özgürlük Partisi liderliğinde kurulan yeni koalisyon hükümeti, 15 Mayıs’ta diğer partilerle bir anlaşmaya vararak İsrail’deki Hollanda Büyükelçiliği’nin Tel Aviv’den Kudüs’e taşınmasında uzlaştı. European Coalition for Israel isimli lobi grubunun yaptığı bir araştırma 2019-2024 arasında AB Parlamentosu’nda hangi partilerin en fazla İsrail yanlısı kararlara onay verdiğini, hangilerinin karşı çıktığını raporladı. Bu rapora göre İsrail yanlısı kararlara yüzde 90’ın üzerinde evet diyen partilerin çoğunluğu aşırı sağcı. İlk sırada aşırı sağcı Vox, ikinci sırada Çekya’dan AB karşıtı muhafazakar parti Civil Demokratik Parti, üçüncü sırada İsveç’in kökenleri Nazizme uzanan faşist partisi İsveç Demokratları var. İlk 10 içerisinde İtalyan ve Yunan aşırı sağ partileri de var. İsrail yanlısı taslaklara en fazla hayır diyen partilerin de hepsi sol/sosyalist partiler.[1] ABD’de faşist ve aşırı sağcı gruplar aslında anti-Semit olsalar da güçlü birer İsrail taraftarı durumundalar. Bunun en iyi örneği Steve Bannon. Bannon, Trump’ın başkan seçildiği dönem seçim kampanyasının başındaydı. Sağı Birleştir isimli bir büyük buluşmada ABD’nin birçok faşist, paramiliter örgütünü bir araya getirmişti. Anti-semit sloganların da atıldığı buluşma, binlerce antifaşist tarafından protesto edilmişti. Bir faşist, arabasıyla kalabalığın arasına dalarak protestoculardan biri öldürmüştü. Bannon bu nedenle görevinden atıldı. Daha sonra Meksika duvarı yapılması için toplanan paralarda yolsuzluk yapmaktan yargılandı ve suçlu bulundu. Bu yılın Temmuz ayında hapse girmeden bir süre önce verdiği röportajda şöyle demişti: “Biz bulabileceğiniz en büyük İsrail ve Yahudi yanlısı grubuz. Sadece İsrail’in değil, Amerikalı Yahudilerin geleceğinin, sadece güvenliklerinin değil, bu ülkede sahip oldukları gibi gelişip zenginleşebilmelerinin de tek bir şeye bağlı olduğunu söylüyorum. Hıristiyan milliyetçiliği ile sıkı bir şekilde birleşmelerine.” Bannon’ın danışmanlığı döneminde, 2017’de, Trump, uluslararası statüdeki Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanımış ve ABD Büyükelçiliği’ni de Tel Aviv’den Kudüs’e taşımıştı. Şimdi de Netanyahu hükümetinin, ateşkes müzakerelerini yokuşa sürerek ABD Başkanlık seçimlerini Trump’ın kazanmasını beklediği söyleniyor. Bu sayede Trump’ın vereceği tam destekle soykırımı tamamlayabilmeyi umuyor. Özetle, anti-Semit olmakla suçlanan Greta Thunberg’in, Fransız veya Britanya solunun, Yahudileri katletmek isteyen nefret grupları olduğunu söyleyen Siyonistler’in; İsrail dostu gördükleri faşist, Nazi ve aşırı sağcı partiler ve siyasetçilerle olan ilişkilerindeki çelişkiyi anlatma zahmetini kendilerine bırakalım. Greta’dan aldığımız ilhamla kapitalizme, emperyalizme, savaşlara ve ırkçılığa karşı mücadele etmeye devam edelim. Özdeş Özbay [1] EP Israel ranking, https://ec4i.org/initiatives/ep-israel-ranking/
Tüm Yazarlar
Şenol Karakaş Tüm Yazıları
F. Levent Şensever Tüm Yazıları
Mehmet Can Tüm Yazıları
Nevzat Onaran Tüm Yazıları
Mustafa Suphi, Ankara’nın tuzağına düştü
Mustafa Suphi, yoldaşlarıyla ne büyük umutla kar kış demeden yola çıkmıştı. Davet sahibi TBMM Reisi Mustafa Kemal’di. Kabul eden de Suphi liderliğindeki Türkiye Komünist Fırkası’ydı (TKF). Kars’ta Şark Cephesi Kumandanı Kâzım Karabekir’in konuğu olarak üç haftaya yakın kalmalarından şüphelendiler mi? Bilemiyoruz. 22 Ocak’ta Erzurum’a geldikten sonra artık geç kalınmıştı. Çünkü, Ankara-Kars-Erzurum üçgeninde belirlenen plan yürürlükteydi. Büyük olasılıkla Erzurum’da esir alındılar ve Trabzon yolculuğu böyle başladı; 28 Ocak 1921 gecesi Karadeniz sularında bitti. Erzurum ve Trabzon Kuvayı Milliyecileri görev başındaydı. Suphi ve yoldaşlarının katli, siyasal cinayet zincirinin 1921’deki halkasıydı. Öncesinde 1915’te Ermeni mebuslar Krikor Zohrab’la Vartkes ve sonrasında 1948’de Sabahattin Ali, 1979’de Abdi İpekçi, 1980’de Kemal Türkler, 1991’de Vedat Aydın, 1992’de Musa Anter, 1993’te Uğur Mumcu ve 2007’de Hrant Dink… Hiç şüphesiz onlarca isim sayabiliriz. Onlarca fiil, ama fail yok; ne tesadüf? Suphi’ye resmi davet TBMM Reisi Mustafa Kemal ile TKF Merkez Heyeti Reisi Mustafa Suphi arasında doğrudan ve dolaylı ilişki kuruldu. Mustafa Suphi, Mustafa Kemal’le ve Şark Cephesi Kumandanı Kâzım Karabekir’le hem yazıştı hem de parti görevlileri görüştü. Süleyman Sami, “BMM Reisi M. Kemal Paşa Hazretlerine” hitabıyla başlayan 15 Haziran 1920 tarihli mektupla Ankara’ya gitti. Sonra 2 Ağustos’ta [Ermenileri imha edenlerden eski Zor Mutasarrıfı] Salih Zeki, Karabekir’le görüştü ve Karabekir’in mektubuyla[1] Trabzon üzerinden Ankara’ya ulaştı. Kâzım Paşa'nın sırf memleketin yararı için komünist ve Bolşevik göründüğünü[2] belirten Mustafa Kemal, Salih Zeki’den de bir mektup aldı. Mektupta komünist teşkilatın amacı açıklanıyordu. Mustafa Suphi’ye, Mustafa Kemal yazılı ve Kâzım Karabekir şifahi cevap verdi. Mustafa Kemal’in “Mustafa Suphi Yoldaş” hitabıyla başlayan 13 Eylül 1920 tarihli mektubunda, halk hükümeti ve idarenin esas olarak seçimle belirlendiği gibi şuralara atıf yapıldı. Aynı hedefe yüründüğü için TBMM’ye yetkili bir delegenin gönderilmesini isteyen Mustafa Kemal’in ikili görüşmede önemle üzerinde durduğu bir konu da Sovyetlerden gelen yardımdır.[3] Yardımların başladığı bir dönemde Sovyet Rusya’yla ilişkiye önem veren Mustafa Kemal ve diğer muhatapların Suphi’ye yazılı veya şifahi verdiği ortak mesaj, tek yetkili makam TBMM’dir. Suphi de sonraki iki mektubunda bu düşüncede olduğunu beyan edecektir. Mustafa Kemal’in 14 Eylül’de Garp Cephesi Kumandanı Ali Fuat’a (Cebesoy) gönderdiği şifresinde konu, Mustafa Suphi ve komünizmdir. Mustafa Kemal, “Mustafa Suphi Yoldaşa da yazdığım veçhile ne yapılacak ise hükümet vasıtasıyla” yapılmasını ve alenen komünizm ve Bolşevizm aleyhtarlığını uygun bulmadığını yazdı. Mustafa Kemal, Ali Fuat’a 26 ve 31 Ekim tarihlerinde de gönderdiği iki şifredeyse, “hükümetin malûmatı tahtında” 18 Ekim’de resmen TKF’nin kurulduğunu ve “maksadı millimizin kahramanı arkadaşlarımız[ın] bu teşkilâtta” bulunacaklarını bildirdi.[4] Suphi, Kasım 1920’de ikinci mektubunu Mustafa Kemal’e cevaben yazdı, yedi maddeydi. Karabekir’in Ermenistan harekâtı ve gönderilen ‘Türk Kızıl Alayı’ hakkında değerlendirme yapılan mektupta, temel talep, Türkiye’de kendiliğinden doğan komünist teşkilatların kanuni bir şekle sokulmasıydı.[5] M. Kemal’in Suphi’ye yazdıktan sonra resmi TKF’yi kurdurması, gerçekte neyi amaçladığını anlaşır kılmaktaydı. İki tane TKF olamayacağına göre öncelikle tasfiye edilecek olan Suphi’nin partisiydi. Suphi ve yoldaşlarının imhası, hiç kuşkusuz bu yönde bir icraattır ve devamında komünizme yasak dili resmileştirildi. M.Kemal-M. Suphi yazışması ve ilgililer arasındaki ikili görüşmeler ortaya koymaktadır ki, resmen Suphi şahsında TKF heyeti davet edilmiştir. Bu genel kabule rağmen, Yavuz Aslan “gönüllü davet” olmadığı iddiasındadır. M. Suphi de davete icabet edecek tavrındadır.[6] Suphi’ye davet Meclis’te de müzakere edildi; hem de Suphi ve yoldaşlarının Erzurum’a geldiği 22 Ocak 1921’de. Mustafa Kemal, Erzurum Mebusu Hüseyin Avni’nin TKF ile ilişki kurmak ve mektuplaşmakla ilgili ağır ithamına cevaben net konuştu: “Mustafa Suphi ile ilk temasta bulunduğu[m] zaman yalnız muhabere etmedim. Benim nezdimde ademi mahsus göndermişti. Hakikaten Eskişehir’de bulunduğum sırada Mustafa Suphi’nin ve daha bir adamın [Azadan Mehmet Emin] imzasıyla bir vesikayı ve bir [15 Haziran 1920 tarihli] mektubu hamilen bir zat [Süleyman Sami] bana mülaki oldu (ulaştı). Mustafa Suphi bana müracaat ediyor ve diyor ki, bizim hariçte maksadı teşekkülümüz dâhildeki maksadı millimizi teshil (kolaylaştırmaktan) ve teminden (sağlamaktan) ibarettir […] Bu adam [Mustafa Suphi] Lenin’in yegâne adamıdır. Lenin, Türkiye hakkında bir iş yapmadan evvel mutlaka Suphi ile [görüşmektedir.] […] Ben doğrudan doğruya Mustafa Suphi’nin mektubuna cevaben [13 Eylül 1920 tarihli mektubu] yazdım […] Asıl mektubu getirip de mahrem tebligatta bulunan, söylediğim şeylerin hepsi hakkında müspet, müeyyid delaili (doğrulayan deliller) kafiye (yeterince) mevcuttur. Tekrar delile hacet yoktur.”[7] Mustafa Kemal'den plana onay Suphi ve yoldaşları Kars’a gelmeden çalışmaya başlandı. Şark Cephesi Kumandanı Kâzım Karabekir, 25 Aralık 1920’de Müdafaa-i Milliye Vekâleti’ne yazdı. Önerisi, Suphi’nin refakat eşliğinde Ankara’ya gönderilmesiydi. Telgraf, TBMM Reisi Mustafa Kemal dâhil ilgililere aktarıldı. Bunun üzerine Mustafa Kemal’in Karabekir’e gönderdiği 29 Aralık tarihli şifresinde, Suphi’nin komünizm cereyanlarını körüklemesinin mahzurlu olduğu belirtildi.[8] Bu, Ankara-Kars hattında ne yapılacağını belirlenmenin yazışmasıydı. Suphi liderliğindeki TKF heyeti ancak 28 Aralık’ta Kars’a gelebildi ve üç haftaya yakın burada tutuldu. Neden beklendi veya bekletildi? 2 Ocak 1921’de Suphi, Moskova’ya giden ekipten Moskova Sefiri Ali Fuat, Maarif Vekili Rıza Nur’la görüştü[9] ve elbette buradan notlar Ankara’ya aktarıldı. Hem bu görüşme notları hem de Mustafa Kemal’in 29 Aralık tarihli şifresinde belirtildiği gibi, Kâzım Karabekir’in Suphi’yle görüşmesinden ne yazdığıyla ilgili bilgi, anıları saymazsak gün yüzüne çıkmadı. Mustafa Kemal’in, Suphi’nin Kasım 1920 tarihli mektubuna cevap verip vermediği bilinmiyor. Kars’ta bulunan Suphi, 2 Ocak’ta TBMM Riyaseti’ne bir mektup daha yazdı.[10] Resmi TKF’nin kurulmasının memnuniyetle karşılandığı belirtilen mektupta, “Emelimiz memleketin müdafaa cephesini zayıf düşürmek değil […] hükümete yardımcı olmaktır. Bu gayeyi kanunların veregeldiği müsaadeler dâhilinde gereken kolaylığın gösterilmesini rica […] ve sizlere katılmakla onur duyacağımızı arz ederiz” denildi. Mektupta hükümetin 4 Ocak’ta okunduğu notunun varlığı çok önemlidir. Suphi, sonunda bu iyi niyetinin kurbanı oldu. Zaten TKF’nin dönemsel politik analizi Ankara’dan ayrıksı değildir. TKF’nin 8 Kasım 1920’de aldığı kararda ve sonraki değerlendirmelerinde[11] Anadolu [Türk] millî kuvvetlerine, Hıristiyan milletlere ve Sevr’e bakışında Ankara ile paralellik vardır. Paralellik sonrasında daha da derinleşti. 1986’da TKP MK ve 1988’de TBKP MK Üyesi Ahmet Kardam’a göre, TKP, Ermeni soykırımını göremedi ve “Kürt isyanlarını gerici feodal isyanlar olarak” değerlendirdi.[12] Mustafa Kemal’in vurguladığı gibi hükümetin Kâzım Karabekir’e verdiği talimat[13] ve Ankara-Kars hattında belirlenen plan, Erzurum Valiliği’ne Ankara emri olarak bildirildi. 2 Ocak’ta Kâzım Karabekir, Erzurum Valisi Hamit’e Suphi ve heyetinin Ankara’ya gönderilmemesinin Ankara emri olduğunu yazdı. Valinin yaptığı hazırlıkta öne çıkan teşkilat, Erzurum Müdafaa-i Hukuk Heyeti’nin istifa etmesiyle 15 Ocak’ta kurulan Erzurum Muhafaza-i Mukaddesat ve Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’dir. Anlıyoruz ki, cemiyet, 1960’lardaki Komünizme Mücadele Derneği’nin 1920’ler versiyonudur. Mete Tunçay’a göre, bu cemiyetin Erzurum’daki kışkırtmalarının arkasında Erzurum Valisi ‘Deli’ namıyla tanınan Hamit (Kapanlı) ve Şark Cephesi Kumandanı Kâzım Karabekir vardır. 16 Ocak’ta vali, Mustafa Kemal’e gönderdiği telgrafında hem yeni kurulan cemiyeti hem de Kâzım Karabekir’le alınan kararı aktardı. Buna göre, Suphi ve TKF heyeti halkın galeyanından korunacak ve hudut haricine sevk etmek amacıyla Trabzon’a gönderilecektir.[14] Erzurum’da Suphi ve yoldaşlarına ne yapılacağı, 3/4 Ocak’ta Kâzım Karabekir-Vali Hamit yazışmasına göre netleştirildi. 11 Ocak’ta Kâzım Karabekir, plan hakkında hem Ankara’yı bilgilendirdi hem de valiye cevaben onaylandığını yazdı. Aynı gün Kâzım Karabekir, Mustafa Suphi ve Ethem Nejat’la görüştü[15] ve onlara hükümeti haberdar ettiğini bildirdi. Üç gün sonra Karabekir, validen, saldırının olmaması için tedbir almasını istedi. 16 Ocak’ta valilikten Mustafa Kemal’e plan bilgisi aktarıldı ve 18 Ocak’ta Ankara’dan cevaben “Tedabiri âliyeleri musiptir (isabetlidir)” denildi.[16] Böylece valilik, ‘onay’ bilgisini Kâzım Karabekir’in bildirmesine rağmen, Ankara’dan ikinci kez aldı. İmhadan üç gün önce 25 Ocak’ta Mustafa Kemal, Erzurum Mebusu Mustafa Durak ve Elcezire Cephesi Kumandanı Nihat Paşa’ya Suphi ve yoldaşlarına yapılacakları, o güne kadar yapılanları yedi maddede özetledi. 22 Ocak’ta gizli celsedeki müzakere, birinci maddede “Komünizm sorunu, Meclis’te gizli toplantıda konuşuldu. Meclis ve hükümet komünizmin ülkede uygulanmayacağı hakkındaki kanısını kesin ve heyecanlı bir surette açıkladı” diye aktarıldı. Doğrudan plan, icrası ve onay hakkında olan beşinci maddede, “Erzurum’da Mustafa Suphi hakkında ulusal tepkilerin planını, daha önce Kâzım Karabekir Paşa’nın ve sonra [vali] Hamit Beyin yazılarıyla öğrenmiş ve uygun bulmuştum. Herhalde doğrudan gelecek yıkıcı herhangi bir akıma karşı Erzurum ve Trabzon’un ve bütün ülkenin bir demir duvar durumunda bulunacağına güveniyorum” denildi. Diğer maddelerde, hükümetin komünizme karşı gerekli önlemi aldığı, Rusya ile dostça ilişkilerin bozulmayacağı, Erzurum’daki cemiyetin önemli görev icra ettiği ve ayrıca Karabekir’e yazıldığı da ifade edildi.[17] “Teçhizat ve para yardımı yapan Sovyetler gücendirilmeyecek” koşuluyla Ankara-Kars-Erzurum üçgeninde belirlenen ve Ankara’nın onayladığı plan şöyledir: 1- Heyet [Suphi ve yoldaşları] Erzurum’a vardığında halk kışkırtılmalıdır. 2- Heyette, Ankara’ya gidemeyecekleri ve kalamayacakları izlenimi uyandırılmalıdır. 3- Heyet Trabzon’a yönlendirilmelidir. 4- Trabzon’da da halk heyete karşı kışkırtılmalıdır. Yazılmayan 5’inci maddeyse, komünistlerin Karadeniz’de imhasıydı. 18 Ocak’ta Suphi ve yoldaşları, imha planından habersiz ve başlarına ne geleceğini bilmeden Kars’tan Erzurum’a trenle hareket etmiştir. Ferman TBMM tutanağında Suphi ve yoldaşlarının Kars’a gelişinden imhasına, Yahya Kâhya’nın[18] ve Trabzon Mebusu Ali Şükrü’yle Topal Osman’ın öldürülmesi bir bütün olarak dikkate alındığında, Erzurum üzerinde karar/onay mercii Ankara’dır. 22 Ocak 1921 tarihli TBMM gizli celse zaptı[19] da İsmail Hakkı’nın (Tekçe) itirafı öncesinde konumu itibariyle Mustafa Kemal’in rolünü anlaşılır kılmaktadır. Tutanak aslında “komünistlerin katli vaciptir” fermanıdır. 22 Ocak’ta Mustafa Kemal, Hüseyin Avni’nin bazı konularda bilgilendiğini kabul ederek, “Kâzım Karabekir Paşaya Heyeti Vekile’den verilen talimata vakıf mısınız?” diye sordu. Mustafa Kemal, Kâzım Karabekir’i takdir ediyor ve onay makamının hükümet olduğunu hatırlatıyordu! Sonraki aylarda TBMM’de Mustafa Kemal’in I. Grubu’na karşı oluşacak II. Grup lideri Hüseyin Avni’nin, yaptığı konuşmanın dört mesajı vardı: 1- Mustafa Suphi’ye millet ve hükümet namına mektup yazılmış ve söz verilmiştir. Bununla Kâzım Karabekir ve Mustafa Kemal, ismi verilmeden suçlanmıştır. 2- Mustafa Suphi’yle ilişki kuran ve heyeti davet eden cezalandırılmalıdır. 3- Mustafa Suphi, şarkta yalnız başına değildir. Bir heyet gönderilmeli ve tetkik edilmelidir. 4- Ankara’da kurulan [resmi] TKF’ye para aktarılması usulsüzdür. TBMM Reisi Mustafa Kemal de Hüseyin Avni’yi yanıtladı: 1- Komünizm “memleketimiz, milletimiz ve dinimiz” adına kabul edilemez. 2- Resmi TKF, Mustafa Suphi’nin TKF’sine karşı özel izinle kuruldu ve gerektiğinde kendileri dağılacaktır. 3- Evet, Mustafa Suphi ile ilişki kuruldu ve mektuplar yazıldı. 4- Bundan sonra Mustafa Suphi ile görüşülmeyecek ve mektup yazılmayacaktır. 5- Mustafa Suphi’yi şarkta karşılayan Şark Cephesi Kumandanı Kâzım Karabekir’dir. 6- Mustafa Suphi’yi ve heyettekileri “sınır dışına tard” etme yani Ankara’ya gelmesini engelleme planını hazırlayan Kâzım Karabekir’dir. 7- Suphi ve yoldaşlarıyla ilgili [imha] planın gereği yapılacaktır. Anlıyoruz ki, Mustafa Kemal ve Hüseyin Avni anti-komünizmde yarışıyor. Tutanak ortadadır, Mustafa Kemal net konuşmuştur: Anti-komünizm ötesinde Suphi ve partisini TKF’yi bitirecek plan icra edilecektir! Plan gereği 22 Ocak’ta Erzurum’dan kovalanan Suphi ve 13 yoldaşı, 28 Ocak’ta gece Trabzon’a sokulmadan Batum’a gönderilmek gerekçesiyle motorlara bindirildi ve Karadeniz’de imha edildi. Böylece Ankara’nın Türk millî güçleri, Türk komünistlerini, Yunan işgalci askerinden önce denize döktü! Komünistlerin imhası Plan icrasının ilk adımı teşkilatlanmaktır. 15 Ocak’ta Muhafaza-i Mukaddesat ve Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti kuruldu ve Ankara’yla temasa geçti. Mustafa Kemal, 22 Ocak’ta gizli celsede cemiyetin okunan telgrafına cevabını 25 Ocak’ta gönderdi. 22 Ocak’ta heyecanlı görüşme yapıldığı ve milletin komünizmi kabul etmeyeceği belirtilen cevapta, “Hükümetin, bu görüşe uygun olarak hareket edeceği tabii bulunmakla, Erzurum’un sayın ahalisini, milli birliğimizi daima yenileyip güçlendirici olan sağlam durumlarını iç rahatlığıyla” sürdüreceği vurgulandı.[20] Suphi ve yoldaşları, Erzurum Valisi’nin Bayburt kaymakamına ve Ankara’ya yazdığı gün, 22 Ocak’ta Erzurum’a geldi. Mustafa Kemal, planın Erzurum’daki icrası hakkında tekrar bilgilendirildi. Buna göre, cemiyetin faaliyetiyle, Suphi ve yoldaşları kovuldu, onlar da Trabzon’a kaçtı ve halk yiyecekle yatacak yer vermedi. Trabzon’a kovalanan Suphi ve yoldaşları için 24 Ocak’ta Kâzım Karabekir, Bayburt kaymakamını ve 12. Fırka Kumandanlığını uyardı: TKF mensupları kabul edilmeyecekti.[21] TKF heyeti öncelikle Erzurum’dan, ardından Bayburt, Gümüşhane ve Torul güzergâhında Trabzon’a kadar kovalandı. Heyet ancak 28 Ocak’ta gece Trabzon’a vardı. 2/3 Şubat’ta, Trabzon’a sokulmayan Suphi dâhil 14 kişinin motorla sahilden uzaklaştırıldığını Genelkurmay’a bildiren Kâzım Karabekir, ölümden bahsetmedi. Heyet 19 kişi olup beş kişi alıkondu. Bunlardan biri de Suphi’nin karısı Mariya (Meryem) Suphi’dir. Trabzon’da imhayı organize eden Yahya Kâhya, Mariya Suphi’yi “kendisine kapatma yapmış” ve heyetin maddi imkanlarına da el koymuştur.[22] TKF’ye göre 16 partili öldürüldü.[23] Canını kurtaranlardan biri de Süleyman Sami’dir ve 3. Fırka Kumandanı Rüşdü’nün 20.7.1921 tarihli raporuna[24] göre, heyette Ankara’yla temaslı kişidir. TKF’de de bu yönde tartışma[25] olmuştur, ama o sıra bitirilememiştir. TKF, aylar sonra yoldaşlarına ne olduğunu gündemine alabildi. Merkez Komitesi, Suphi ve yoldaşlarının katledilmesini 3 Mart 1921’de ilk kez görüştü ve ancak bir ay sonra 2 Nisan’da Moskova’ya bildirdi.[26] Bu arada 16 Mart’ta Sovyetlerle antlaşma imzalandı. Peki TKF teşkilat merkezi, katliamı Bolşeviklere bildirmekte neyi bekledi? Sovyetlerle ilişkinin bozulmasının istenmediği koşullarda, Suphi ve yoldaşlarının katli hemen o anda akla gelmiş ve uygulanmış olamazdı. Nitekim ilgili yazışma ve görüşmeler, heyetle ilgili Ankara-Kars-Erzurum hattının işletildiğini, imhanın kararlaştırıldığını ve M. Kemal’den onay alındığını göstermektedir. Anadolu’daki varlığından bahsedilen komünist-Bolşevik hareket de o denli zayıftır ki, Suphi ve yoldaşlarını karşılamada ve katliam sonrasında bir varlık gösteremedi. ‘Öldürün’ diyen bellidir Ankara hükümeti, Sovyet Dışişleri’ne M. Suphi ve yoldaşlarının ölümünün bir deniz kazası olduğunu yazdı. Yahya Kâhya’ya kimin emir verdiği bilinmiyor[muş]! Mete Tunçay, “Yahya’ya Suphi grubunun ortadan kaldırılması için kimin emir verdiği kesinlikle belli değildir. Bu buyruğun Karabekir’den çıkmış olması muhtemeldir. Ankara’nın ise, önceden haberinin olup olmadığını kestirmek güçtür” ve “eğer günün birinde M. Suphilerin öldürülmesinin onun [M. Kemal] emrettiği kanıtlanırsa, çok şaşacağım!” değerlendirmesini yaptı.[27] Ayrıca Yahya’ya emri verenin ya İttihatçılar[28] ya da doğrudan Ankara veya Ankara insiyatifiyle Kâzım Karabekir-vali Hamit ikilisi olabileceği[29] de öne sürüldü. Kâzım Karabekir[30] ise, Mustafa Suphi’nin İttihatçı aleyhtarlığı yüzünden öldürülmüş olacağını belirtti ve Enver Paşa’nın Sovyetlerle mücadelesinden dolayı Bolşeviklerin de Yahya Kâhya’yı öldürtebileceğini iddia etti. Yahya’nın tutuklanması, beraat etmesi ve ardından 3 Temmuz 1922’de öldürülüp susturulması, iç çekişme ve saireyle gerekçelendirilirse de dönemin ‘özel muhafızı’ ve sonra Çankaya Muhafız Alay Komutanı İsmail Hakkı’nın (Tekçe), Topal Osman’ın iki fedaisiyle Yahya Kâhya’yı (300 kurşunla)[31] öldürdüğünü açıkladığı 4 Aralık 1977’de, düğüm çözüldü. Çünkü İsmail Hakkı Tekçe, Mustafa Kemal’e rağmen Trabzon’a gitmiş olamazdı. TBMM heyeti, zaten bu adrese ulaşmıştı; Yahya’yı öldürenler Ankara’dan gelen Topal Osman’ın adamlarıydı; bu kadar! İstihbarat Müdürü’yken Trabzon’da soruşturma yapan Feridun Kandemir’e göre, suikastın faili Yahya da “Yalnız değildim” tehdidini savurmuştu.[32] İsmail Hakkı Tekçe, bu fiiliyle ilgili beyanı öncesinde 16 Kasım 1968’de de Trabzon Mebusu Ali Şükrü’nün öldürülmesini organize eden Topal Osman’ın 2 Nisan 1923’te kendisinin yer aldığı ekip tarafından öldürüldüğünü açıklamıştı.[33] Bitmedi İsmail Hakkı Tekçe, Çankaya Muhafız Alay Komutanı Albay olarak 1937 yılı Nisan-Eylül döneminde, Dersim’de de görevlidir.[34] İcrasıyla İsmail Hakkı Tekçe, kelimenin tam anlamıyla Çankaya’nın özel fedaisidir. Ankara’da Suphi ve yoldaşlarının 28 Ocak 1921’de katlinden ve 16 Mart’ta Sovyetlerle antlaşmanın imzalanması sonrasında komünizme karşı taktikte yeni aşamaya geçildi. Mustafa Kemal, 16 Mayıs 1921 tarihli mektubunda, komünizme müsamahanın bittiğini yazdı.[35] Artık resmî TKF’ye de gerek kalmayacaktır. Ve zamanla anti-komünizm, Türk devletinin ideolojik konumlanmasında içselleştirdiği bir unsuru olacaktır! Buraya kadarki tüm yazışmalardan/anlatımdan çıkardığım yalın gerçek şudur: 1- Mustafa Suphi ve yoldaşları resmen Ankara’ya davet edilmiştir. 2- TBMM Reisi Mustafa Kemal’le Şark Cephesi Kumandanı Kâzım Karabekir yazışmasıyla belirlenen plan, TKF heyetinin Erzurum-Trabzon hattında kovalanması ve Karadeniz’de imhasıdır. Bunun için Erzurum ve Trabzon Kuvayı Milliyecileri seferber edildi. 3- Planı onaylayan BMM Reisi Mustafa Kemal’dir. 4- Planın sahada teşkilatlandırılmasını yapan kumandan Kâzım Karabekir’dir 5- Trabzon’da imhayı yapacak görevli Yahya Kâhya’dır. 6- Plan icrası sonrasında Yahya Kâhya, ardından mebus Ali Şükrü ve Topal Osman öldürüldü. Çankaya fedaisi İsmail Hakkı Tekçe’nin beyanlarıyla sabittir ki, Çankaya, cinayet zincirinin ortasındadır! 1915’lerden, 1921’e ve bugüne, faili meçhul siyasal cinayet zincirinin herhangi bir halkasını kopartacak hukuki sistem oluşturulamadığı için yeni halkalar eklendi, ekleniyor. Zincirin kopartılması, hiç kuşkusuz siyasal cinayetleri var eden Türkçü-Sünni İslamcı ekonomik politiğin ilgasıyla mümkün olacaktır! NOTLAR [1] Kâzım Karabekir, İstiklâl Harbimiz, Türkiye Yayınevi, İstanbul-1960, s. 831-832, 834. [2] TBMM GCZ, cilt: 1, 22 Ocak 1921, s. 335-336. [3] Mete Tunçay, Türkiye’de Sol Akımlar-1 (1908-1925), BDS Yayınları, İstanbul-2000, s. 100-101 ve Belgeler-s. 338-339; Yavuz Aslan, Türkiye Komünist Fırkası’nın Kuruluşu ve Mustafa Suphi, Türk Tarih Kurumu, Ankara-1997, s. 269-280; Dönüş Belgeleri-1, TKP MK 1920-1921, çeviren: Yücel Demirel, TÜSTAV, İstanbul-2004, s. 49-50, 112-117. [4] Ali Fuat Cebesoy, Millî Mücadele Hâtıraları, Temel Yayınları, İstanbul-2000, s. 515-518, 551-554; Mete Tunçay, age, s. 151. [5] Dr. Samih Çoruhlu’dan aktaran Mete Tunçay, age, Belgeler-s. 339-340. [6] Mete Tunçay, age, s. 102 ve Belgeler-s. 354; Yavuz Aslan, age, s. 288-291; Hamit Erdem, Mustafa Suphi, 3. Baskı, Sel Yayıncılık, İstanbul-2010, s. 200-202; Dönüş Belgeleri-1, s. 72-78, 123, 160, 238, 271. [7] TBMM GCZ, cilt: 1, 22 Ocak 1921, s. 336. [8] ATASE’den aktaran Yavuz Aslan, age, s. 299-301. [9] Mete Tunçay, age, 102, 152; Yavuz Aslan, age. S. 301-303; Hamit Erdem, age, s. 225-229. [10] Mete Tunçay, age, Belgeler-s. 341, 345. [11] Dönüş Belgeleri-1, s. 152-155 (8 Kasım 1920), 323, 331; Dönüş Belgeleri-2, TKP MK 1920-1921, çeviren: Yücel Demirel, TÜSTAV, İstanbul-2004, s.79. [12] Birikim, Eylül 2020, sayı: 377, s. 43. [13] TBMM GCZ, cilt: 1, 22 Ocak 1921, s. 337 [14] Mete Tunçay, age, Belgeler-s. 351; Yavuz Aslan, age, s. 306-307, 312-314. [15] Kâzım Karabekir, age, s. 909-910. [16] Mete Tunçay, age, s. 152 ve Belgeler-s. 351, 353; Yavuz Aslan, age, s. 307-315; Hamit Erdem, age, s. 230-237. [17] Cihat Akçakayalıoğlu’ndan aktaran Mete Tunçay, age, Belgeler-s. 246. [18] Yahya Kâhya olarak bilindi, ama hakkındaki çalışmada adı Kâhya Yahya’dır (Uğur Üçüncü, Kâhya Yahya, Serander Yayınları, Trabzon-2015). [19] TBMM GCZ, cilt: 1, 22 Ocak 1921, s. 326-337. [20] TBMM GCZ, cilt: 1, 22 Ocak 1921, s. 326; Cihat Akçakayalıoğlu’ndan aktaran Mete Tunçay, age, Belgeler-s. 245-246. [21] Mete Tunçay, age, Belgeler-s. 352-353; Yavuz Aslan, age, s. 316-320. [22] Mete Tunçay, age, s. 102, 153 ve Belgeler-s. 356; Yavuz Aslan, age, s. 321, 331-332. Türkiye Komünist Gençler Birliği azası Abdülkadir’in 1 Ekim 1921 tarihli anlatımı, Dönüş Belgeleri-2, s. 157-169. [23] Dönüş Belgeleri-2, s. 151-153 [24] ATASE’den aktaran Yavuz Aslan, age, s. 271-273. [25] Dönüş Belgeleri-2, s. 131-136, 141-142. [26] Dönüş Belgeleri-2, s. 115-121, 128-130. [27] Mete Tunçay, age, s. 153-154 ve Belgeler-s. 356. [28] Yavuz Aslan, age, s. 353-359. [29] Hamit Erdem, age, s. 267. [30] Kâzım Karabekir, age, s. 1147-1148. [31] Lazistan Mebusu Ziya Hurşid açıkladı (TBMM ZC, devre: 1, cilt: 28, 29 Mart 1923, s. 231). [32] Mete Tunçay, age, s. 154 ve Belgeler-s. 355; Yavuz Aslan, age, s. 339-342, 353-354; Feridun Kandemir, Atatürk’ün Kurduğu Türkiye Komünist Partisi ve Sonrası, Yakın Tarihimiz Yayınları, İstanbul-1965, s. 184-186. [33] TBMM ZC, devre: I, cilt: 28, 29 ve 31 Mart 1923, s. 226-233 ve 243-244 ile 2.Nisan 1923, s. 304-308; Cemal Şener, Topal Osman Olayı, Ant Yayınları, 3. baskı. İstanbul-1998, s. 101. [34] Reşat Hallı, Türkiye Cumhuriyeti'nde Ayaklanmalar (1924-1938), Genelkurmay Basımevi, Ankara-1972, s. 399-401; BCA-F: 030.10/K: 110, D: 745, S: 19; BCA-F: 030.10/K: 111, D: 745, S: 18; BCA-F: 030.10/K: 111, D: 745, S: 19; BCA-F:490.01/K: 1137, D: 146, S: 4. [35] Mete Tunçay, age, Belgeler-s. 246-247.
Onur Devrim Üçbaş Tüm Yazıları
Panos Garganas Tüm Yazıları
Sibel Erduman Tüm Yazıları
Yasin Altıntaş Tüm Yazıları
Zehra Eren Tüm Yazıları
