'Suriye halkının omuzlarından devasa bir yük kalktı'

İngiltere, IŞİD'in 2014 yılında gerçekleştirdiği Ezidi Soykırımı'nı tanıyan ülkeler arasına katıldı. Ezidi Soykırımı'nın dokuzuncu yıldönümü öncesinde İngiltere hükümetinin internet sitesinden yapılan açıklamada, "İngiltere bugün resmen, Ezidi halkına 2014'te IŞİD tarafından soykırım eylemi gerçekleştirildiğini tanımıştır" denildi. Ezidi Soykırımı, İngiltere'nin tanıdığı beşinci soykırım oldu. İngiliz hükümeti geçmişte, Yahudi Soykırımı'nı, Ruanda Soykırımı'nı ve Kamboçya Soykırımı'nı tanımıştı. Ülkenin Ezidi Soykırımı konusunda aldığı karar, Almanya'da eski bir IŞİD militanının Irak'ta Ezidilere karşı soykırım ve insanlığa karşı suç işlemekten suçlu bulunması üzerine geldi. 'Adalet kilit önem taşıyor' İngiltere'nin Ortadoğu'dan Sorumlu Devlet Bakanı Lord Tarig Ahmad, Ezidi halkının dokuz yıl önce IŞİD tarafından maruz bırakıldığı acıların bugün hâlâ hissedildiğini hatırlatarak, "Hayatları yıkılanlar için adalet ve hesap sorulabilirlik kilit önemde. Bugün, Ezidi halkına karşı soykırım eylemi gerçekleştirildiğini tanımak yönünde tarihi bir karar aldık" dedi. Bu kararın Ezidilerin adalete ulaşmasına yardımcı olması umudunu dile getiren İngiliz bakan, "İngiltere, IŞİD'in yok edilmesinde önde gelen bir rol oynamaya devam edecek. Buna, örgütün terörizminden etkilenen toplulukların yeniden inşası ve zehirli propagandasına karşı küresel çabalara liderlik etmek de dahil" diye konuştu. 'Almanya'daki mahkeme kararı etkili oldu' İngiliz hükümetinin açıklamasında, ülkenin pozisyonunun bugüne dek "soykırımların hükümetler veya yargı dışı kurumlar yerine yetkin mahkemeler tarafından tanımlanması" yönünde olduğu, Ezidi Soykırımı'nı tanıma kararının da Almanya'daki IŞİD üyesi hakkındaki soykırım hükmü sonrasında alındığı vurgulandı. Frankfurt'ta bir mahkeme, 30 Kasım 2021 yılında verdiği kararda eski IŞİD militanı Taha Al-Jumailly'yi Ezidi bir kadın ile beş yaşındaki çocuğunu esir alma ve istismar etme suçlamasıyla açılan davada, soykırım ve insanlığa karşı suçlar işlemekten suçlu bulmuştu. Alman Federal Mahkemesi de, 17 Ocak 2023'te sanığın temyiz başvurusunu reddederek bu hükmü korumuştu. Ne olmuştu? IŞİD, 2014 yılında Suriye ve Irak'taki ilerlemesi sırasında, Irak ordusunun ve peşmergenin çekilmesi sonrasında Musul'u ele geçirerek Ezidilerin anayurdu Şengal'e girmişti. 2 Ağustos'ta bölgeye giren örgüt, 3 Ağustos gününden itibaren Ezidileri katletme politikası izlemişti. Binlerce Ezidi Türkiye ve Suriye'ye kaçmaya çalışırken, erkekler ve erkek çocuklar öldürülmüş; binlerce kadın ve kız çocuk esir alınmıştı. Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi, 2019 yılında 3 Ağustos gününü 'Ezidi Soykırım Günü' ilan etti. Birleşmiş Milletler'in yanı sıra ABD, Kanada, Avustralya, İrlanda, Portekiz, Hollanda ve Belçika'nın dahil olduğu yaklaşık 15 ülke katliamı soykırım olarak tanımış durumda. 

Hollywood'daki işçi grevleri konusunda en sık dile getirilen endişe, favori dizilerimizin yeni bölümlerini kaçırma riski gibi görünüyor. Ancak medya ve eğlence sektöründeki işçi hareketi, diğer pek çok sektörün de yakında karşı karşıya kalacağı teknoloji odaklı iş bozgununun ilk yansımalarından.  Oyuncular ve yazarlar birçok nedenden dolayı grev yapıyor – ücretleri, sosyal hakları, asli hakları ve yapay zekanın işleri üzerindeki etkileri. Ancak temelde bu mücadele, fikirleri ya da dijital görüntüler ve sesler gibi maddi olmayan varlıkların ve fikri mülkiyetin değeriyle ve bu değerin nasıl paylaşılacağı sorusuyla ilgili.  Çoğu sektörde kurumsal servetin büyük çoğunluğunu gayri maddi varlıklar oluşturur. Yazılım, patentler, dijital veriler, ticari markalar ve diğer fikri mülkiyetler gibi şeyler büyük şirket bilançolarındaki değerin yaklaşık yüzde 80'ini temsil etmektedir. Teknoloji yatırımları ve çevrimiçi ticaret arttıkça, eski sektörlere yeni teknolojiler girdikçe bu oran daha da yükselir. Gayri maddi varlıklara Hollywood kadar bağımlı çok az sektör vardır. Nitekim son yıllarda Silikon Vadisi, tıpkı müzik sektörü ve haber medyasında olduğu gibi film ve televizyon iş modelini de altüst etti. Algoritmik reklam piyasasının insanların haberleri tüketme ve üretme biçimlerini temelden değiştirmiş olması gibi, Netflix gibi dijital yayın hizmetleri de Hollywood'un sunduklarının üretim ve tüketim yöntemlerini değiştirdi. İnternetle birlikte Silikon Vadisi, filme alınmış eğlence için yeni bir dağıtım kanalı ve bu sonsuz dijital boru hattını doldurmak için üretilen yeni şovlara daha fazla prodüksiyon yatırımı sundu. Ancak bu sırada “Büyük Teknoloji” içerik üzerindeki kontrolünü de artırdı.  Örneğin bundan on yıl önce, yaratıcılarının bir dizi veya özel program gibi nihai ürün üzerinde kısmi sahiplik hakkı olması sıradan bir durumdu. Netflix ve Hulu gibi yayın hizmetleri geliştikçe, o kadar yüksek değerlere sahip oldular ki, örneğin yeni bir şovun bir bölümü veya yayınlanan bir dizi için daha büyük sabit ücret ödemeleri teklif edebildiler. Ancak nihai ürünün son aşamasındaki mülkiyetini sunmaya çok daha az meyilliydiler. Para bu kadar değerli değilken sorun yoktu. Ancak aşırı üretim ve yüksek faiz oranları büyük yayın platformlarının değerini düşürdüğünde, eğlence patronları yeni içerik için tek seferlik büyük anlaşmalar yapmaya pek istek duymadı. Bu arada, birçok oyuncu ve yazarın, eserlerinin gelecekte sağlayacağı gelirler üzerinde de payı yok. Sonuç olarak her iki taraf da kendini sıkışmış hissediyor.  Hollywood’un yaratıcı beyinleri geçmişte de pek çok kez teknolojik değişim dönemlerini yaşadı ve patronlarla mücadelesini sürdürdü. 1919'da modern film endüstrisindeki patlama konsolidasyona ve maaş sınırlaması çağrılarına yol açtığında Mary Pickford, Charlie Chaplin ve kimi yıldızlar kendi stüdyolarını, yani United Artists'i kurmaya karar verdiler. 1950'li ve 60'lı yıllardaki TV patlaması sırasında, o zamanlar liberal bir demokrat ve Sinema Oyuncuları Derneği başkanı olan geleceğin ABD başkanı Ronald Reagan, temel hakların güvence altına alınmasına yardımcı oldu. Şimdilerde ise, eğlence sektöründeki pek çok kişiyi kapsayan orta sınıf yaşam, geriye kalmış haklarının da kısıtlanmaya çalışıldığı bir dönemden geçiyor, hiç olmamasındansa daha düşük artık haklar önererek gelen internet yayıncılığı tarafından baskılanıyor. Örneğin Netflix'in Stranger Things'i gibi popüler bir dizide yazarlık yapıyorsanız, TV programlarında yapılageldiği gibi işten elde edilen kârdan pay alamıyorsunuz. Ayrıca daha uzun saatler, daha düşük ücret ve daha az güvenceyle çalışmanız da bekleniyor.  İnternet sonsuz bir içerik akışına olanak tanıdığı için geçmişe kıyasla daha fazla iş yapılabileceği iddia edilebilir. Ancak içerik metalaştığından beri bu işin kalitesi genellikle daha düşük olmuştur. Amerika Yazarlar Birliği, ortalama bir yazar-yapımcı ücretinin son on yılda yüzde dört azaldığını belirtiyor.  Yapay zeka bu eğilimleri daha da güçlendirme potansiyeline sahip. Pek çok oyuncu sektöre sendika üyesi olarak (ve dolayısıyla sağlık ile diğer haklarını koruyarak) ve filmlerde figüran olarak başladı. Ancak dijitalleşme bu işlerin çoğunu ortadan kaldırıyor. Stüdyolar dijital görüntülerini yeni filmlerde tekrar tekrar kullanabilecek duruma geldiğinde ünlü oyuncuların bile gelirleri düşmeye başlayacak.  Onlar için geçerli olan, senaristler için de geçerli. Güney California Üniversitesi profesörü ve Silikon Vadisi'nin ekonomi ile toplum üzerindeki etkisini inceleyen (yakında çıkacak) "The End of Reality" kitabının yazarı eski yapımcı Jonathan Taplin, "Stüdyoların kendi ChatGPT versiyonlarını hayata geçirdiklerini düşünün” diyor; “örneğin sahip oldukları dijital görüntülerle yeni bir Marvel senaryosu ürettiklerini ve bu senaryoyu altı ay yerine üç hafta içinde çıkardıklarını, yazarlara 500 bin dolar yerine haftada 15 bin dolar ödediklerini görebiliriz."  Bu, örneğin bir Amazon çalışanının karşılaştığı sorunlarla kıyaslandığında aynı derecede ilgi duyulmayan bir mücadele gibi görünüyor olabilir. Ancak yapay zeka, fabrika veya çağrı merkezi işlerinden hukuk veya radyolojiye kadar her seviyedeki işi bozma potansiyeline sahip. Birçok profesyonel, algoritmalar tarafından daha iyi yapılabilecek yüksek ücretli ancak ezbere dayalı işleri yapmaya devam ediyor. Kaldı ki, maddi olmayan varlıkların giderek daha fazla yer bulduğu bu pastada gayri maddi varlık zengini şirketleri giderek daha az iş fırsatı sunmaya başladığında, bu fikri mülkiyet pastasının nasıl bölüşüleceği sorunu kaçınılmaz olarak büyüyüp her sektöre yayılacaktır. Uzun lafı kısası, Hollywood'un bu mücadelesi pek yakında çevrenizdeki bir işyerine de sıçrayacak olan uzun soluklu bir dizinin fragmanına benziyor.   Rana Foroohar, Financial Times

Batı Afrika'da Nijer'de gerçekleşen darbe, Batı emperyalizminee büyük bir darbedir. BBC'nin "güvenlik muhabiri" Frank Gardner -İngiliz devletinin düşünceleri konusunda her zaman güvenilir bir rehber olmuştur- "Batı'nın bölgedeki etkisi kurak mevsimde bir su havuzu gibi daralıyor" dedi. Devlet Başkanı Mohamed Bazoum, Çarşamba günü ordunun büyük bölümünün desteklediği bir darbeyle kendi başkanlık muhafızları tarafından gözaltına alındı. Ertesi gün Nijer'in başkenti Niamey'de toplanan yüzlerce kişi Rus bayrakları salladı. Abdourahmane Tchiani, Bazoum'un konutuna barikat kurarak ve istifasını talep ederek isyana öncülük etti. Tchiani Cuma günü televizyonda kısa bir süre görünerek ülkeyi ele geçirdiğini söyledi. Rusya'nın Wagner Grubu'nun başkanı Yevgeny Prigojin darbeyi memnuniyetle karşıladı ve yeni liderlere kendi paralı asker grubunun hizmetlerini teklif etti. Şimdi görevden alınan Bazum, tomar tomar para karşılığında Batılı askeri güçlerin ülke içinde faaliyet göstermesine büyük bir hevesle izin vermişti. Ayrıca Avrupa Birliği'ne (AB) mültecilerin Avrupa'ya ulaşma yolundaki geçişlerini zorlaştıracağına dair söz vermişti. Afrika ve dünyanın dört bir yanındaki diktatörlükleri destekleyen İngiliz hükümeti bu hafta yaptığı açıklamada "kabul edilemez olayların sona ermesini ve Nijer'in demokratik yollarla seçilmiş kurumlarının tam ve hızlı bir şekilde restore edilmesini" istediğini belirtti. Nijer geçen yıl Birleşmiş Milletler'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgalini kınayan bir karar tasarısını desteklerken pek çok Afrika ülkesi desteklememişti. Fransa'nın Niamey'de büyük bir üssü var ve Almanya da Nijer askerlerini eğitiyor. ABD'nin biri çöl kenti Agadez yakınlarında olmak üzere iki insansız hava aracı üssü ve ülkede 1.100 askeri bulunuyor. ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken Bazoum'a hala "kararlı desteğini" sunuyor ve onu tutuklayanları "yüz milyonlarca dolarlık yardımın" risk altında olduğu konusunda uyarıyor. Ancak bu boşa kürek çekmektir. Bazoum'un görevine iade edilmesi pek olası görünmüyor. Şubat ayında AB, darbeye destek veren aynı ordudan birliklerin eğitimini desteklemek üzere bir "askeri ortaklık misyonu" başlattı ve Mart ayında bu misyona 35 milyon Sterlin sağlamayı kabul etti. Batı, Nijer'i bölgedeki nüfuzunu arttırmak ve Rusya ile Çin'i dışarıda tutmak için kullanmak istiyordu. Nijer, nükleer enerjinin önemli bir bileşeni olan dünya uranyumunun yaklaşık %5'ini üretiyor ancak bunun tamamını, elektriğinin %70'ini nükleer kaynaklardan elde eden Fransa'ya ihraç ediyor. AB'nin baş diplomatı Josep Borrell, Bazoum'la -ve muhtemelen bazı isyancılarla- sadece 23 gün önce görüştü. Bu gezi sırasında Borrell Nijer'i "bir istikrar cenneti" olarak selamladı. Borrell, "Nijer hem siyasi hem de güvenlik açısından sağlam ve güvenilir bir ortak," dedi. "Başkan Bazoum'u tüm gücümüzle destekliyoruz." Financial Times gazetesinin haberine göre, "Ne yazık ki Borrell için ayaklanmacı özel kuvvetlerin başka planları vardı." Nijer'deki kargaşa, komşu Mali ve Burkina Faso'da 2021 ve 2022 yıllarında yaşanan ve Sahra Çölü çevresindeki bölgede Batı etkisini zayıflatan darbelerin ardından geldi. Mali'de 2021 darbesinin ardından yeni rejim Fransız askerlerini sınır dışı etti ve Wagner ajanlarıyla bir sözleşme imzaladı. Burkina Faso Cumhurbaşkanı İbrahim Traore, Cuma günü düzenlenen Rusya-Afrika Zirvesi'nin bir oturumunda yaptığı konuşmada şunları söyledi: "Afrika ülkeleri on yıllar boyunca modern kölelik biçimi olarak adlandırılabilecek barbarca ve acımasız bir sömürgecilik ve emperyalizm biçiminden mustarip oldu. "Ancak özgürlüğü için savaşmayan bir köle hiçbir hoşgörüye layık değildir. Afrika devlet başkanları emperyalistlerin elindeki kuklalar gibi davranmamalıdır." Ancak Putin'in emperyalizmi ya da Wagner, Batı müdahalesine olumlu bir alternatif sunmuyor. Nijer dünyanın en yoksul ülkelerinden biri. Ve 14.8 yaş ortalamasıyla dünyanın en genç nüfusuna sahip. Emperyalizm ve kapitalizm Nijer halkına yoksulluk, baskı ve iklim kaosundan başka bir şey sunmuyor. Bu ay Nijer şiddetli bir sıcak hava dalgasının pençesindeydi. Bilim insanları Nijer'deki sıcaklıkların dünyanın geri kalanına göre bir buçuk kat daha hızlı arttığını söylüyor. Büyük güçlerin hiçbiri -ya da Nijer'deki kan davalı askeri gruplar- sıradan insanlarla ilgilenmiyor.