Emperyalizm, rekabet ve şiddet

Son yıllarda dünyada en çok okunan kitaplardan biri George Orwell’ın Bin Dokuz Yüz Seksendört’ü. Türkiye’de de en çok satan kitaplardan biri olan roman, günümüz kapitalizmi ve otoriter yönetimlerin eleştirisinin simgesi haline geldi. ABD’de Trump’ın iktidara gelişiyle birlikte başlayan otoriter yönetimler dalgası, yeni kuşakların 1984 kitabına yönelmesine yol açtı. Dünyanın çok kazanan şirketlerinin yönettiği sosyal medyanın bir silah olarak kullanılması ve bu şirketlerin baskıcı yönetimlerle ilişkisi; her türden demokratik ve özgürlükçü kazanımı yok etmek için başlattıkları savaş birçok kişiyi endişeye sürükledi. Brezilya’da Bolsonaro, Rusya’da Putin, Hindistan’da Modi, Macaristan’da Orban ve Türkiye’de Erdoğan’ın yönettiği rejimlere bakanlar otoriterizmin uç örneklerini görüyor ve yaşıyor. Orwell 1984’te acımasız bir diktatörlüğü anlatıyor. Diktatörün tek adam kültü etrafında şekillenen parti ile devlet iç içe geçmiştir. Toplum en ufak parçalarına ayrılmış, atomize edilmiştir. Her birey ve toplumsal hayatın bütün parçaları, devlet tarafından belirlenir durumdadır. Gerek muhbirler ağı gerekse teknolojik dinlemeler/izlemeler aracılığıyla bir avuç azınlık denetlenemez bir baskı rejimi kurmuştur. Halkın sefalet içinde yaşadığı bu diktatörlük öylesine ileri gitmiştir ki artık geçmişi - katı sansürle birlikte - yeniden yazar hale gelmiştir; geçmişi unutturmak istemektedirler. İhanete uğrayan devrim George Orwell, hayatı boyunca işçi sınıfı devriminin gerekliliğini savundu. Rusya’da Stalinizm’in iktidarı ve 1936 yılında başlayan İspanya Devrimi sırasında yaşadıkları, siyasi görüşlerinde ve yapıtlarında etkili oldu. Orwell, Stalinizm’in amansız bir eleştirmenidir. 1917’de Rusya’da devrimle kurulan iktidarın, yozlaştığını ve bir karşı devrimle yerine baskıcı bir toplum kurulduğunu 1930’ların başından itibaren savundu. Tek bir ülkede zafere ulaşan devrim, diğer ülkelerdeki devrimlerin başarısızlığı nedeniyle Rusya’ya sıkışmıştır. Yaşanan iç savaşta, işçi sınıfının büyük bölümü imha olurken, parti ve devlet iç içe geçmiş, partiyi kontrol eden bir avuç bürokrat devleti yönetir hale gelmiştir. 1929’da Stalinist rejim tarafından devreye sokulan I. Beş Yıllık Plan ile sermaye birikimi yeniden başlatılmıştır. Aynı yıl Bolşevik Parti içindeki devrimci muhalefetin yokedildiği, Troçki’nin sürgüne gönderildiği ve parti tarihinin yeniden yazılmaya başlandığı yıldır. Artı değer sömürüsünü artırmak için işçi sınıfının grev dahil her hakkı elinden alınmış, bağımsız örgütlenmeleri yasaklanmış, sanattan bilime toplumun üst yapısını oluşturan her kurum ağır bir sansürle devletin uzantısı haline getirilmiştir. İşçi sınıfının atomize edilmesine dayanan Stalinist diktatörlük, topluma büyük bir terör uygulamış ve 1936’da Moskova Duruşmaları adı verilen siyasi yargılamalarda devrimci geçmiş ve gelenek  “karşı devrimci” suçlamasıyla mahkum edilmiştir. İspanya dersleri Rusya’da Stalinizmin iktidarı milyonlarca kişinin ölümüne neden oldu. Fakat bu rejimin karşıdevrimci etkileri, Rusya ile sınırlı kalmadı. 1917 Ekim Devrimi’nden yıllar sonra İspanya’da devrim patlak verdi. Anarşist sendikanın liderlik ettiği devrim, 1936 yılında işbaşındaki Halk Cephesi hükümetine yapılmak istenen faşist darbeyi püskürtme mücadelesinden doğdu. İçinde işçiler tarafından desteklenen sosyal demokratların ve burjuvazinin çeşitli fraksiyonlarının da yer aldığı Halk Cephesi’ni yıkmak isteyen General Franco’ya karşı mücadele içinde, anarşistlerin liderlik ettiği bir devrim başladı. İşçiler işyerlerine, yoksul köylüler topraklara el koydu ve her şey kamulaştırıldı. George Orwell, her devrimcinin okuması gereken otobiyografik romanı Katalonya’ya Selam’da İspanya devrimini anlatır. Aynı zamanda devrimin nasıl boğulduğunu da. 1937 yılı Mayıs’ına gelindiğinde faşizmle mücadele bir iç savaşa dönüşmüştü. Savaş sırasında Moskova’nın yardımıyla güçlenen İspanyol Komünist Partisi, Halk Cephesi’ni savunuyor ve devrimin daha ileri götürülmesine karşı çıkıyordu. Madrid’de devrimin devamını savunan anarşistlerle silahlı hakimiyet savaşına giren Stalinist parti, Orwell’in milisi ve üyesi olduğu POUM adlı devrimci partinin liderine işkence yapmış ve karşı devrimci ilan etmişti. Stalinist rejim, İspanya’da sosyalist devrimi iki nedenle istemiyordu: Almanya-İtalya ittifakı karşısında İngiltere ve Fransa’yı ürkütmemek istiyorlardı. Daha da önemlisi İspanya’da devrimin zaferi, kendileri için bir tehdit idi. Başka bir ülkedeki işçi iktidarını görenler, Rusya’daki rejimin baskıcılığını görebilir ve Stalinist egemen sınıfa karşı harekete geçebilirdi. Dünyadaki komünist partilerin birleşik örgütlenmesi 3. Enternasyonal’i Rusya’nın dış politika aracı haline getiren Stalinist bürokrasi, bir parçası olan İspanyol Komünist Partisi’ni kullanarak devrimi içeriden yıkmıştır. İşçilerin bölünmesi General Franco’ya fırsat vermiş, onlarca yıl sürecek diktatörlüğünü kurmuştur. Stalin’in Hitler ile imzaladığı saldırmazlık anlaşmasına ve 2. Dünya Savaşı’na tanık olan Orwell için faşizm kadar Stalinizm de mutlaka yenilmesi gereken bir rejimdi. Yazılarında SSCB’nin devlet kapitalisti olduğuna yakın şeyler söyler. Fakat “Bürokratik Kolektivizm” tanımına katılarak, SSCB’nin yeni bir sınıflı toplum olduğunu düşünür. Proleterlerin belirleyici gücüne her zaman inanan Orwell’in karamsarlığı da burada başlar. Tony Cliff, Rusya’da Devlet Kapitalizmi adlı kitabında bürokratik kolektivizm teorisini çürütmüştür. İşçi devrimlerinin güncelliği 1984 romanında, faşizm ve Stalinizm deneyinden yola çıkarak mutlak baskıcı bir dikta anlatılır. 1930’ların derslerinden yola çıkarak Orwell bizi uyarıyor. Müşfik diktatörler yoktur. Her zaman özgürlük için mücadele etmek gerekir. En kötü koşullarda bile mücadele sürebilir. Günümüzdeki baskıcı rejimlere bakan çoğu kişi 1984’ün karamsar yanını - Büyük Birader İzliyor - öne çıkartıyor. Bugünün farkı, yeni mücadeleci kuşakların henüz yenilmemiş olmasıdır. Nerede bir baskı rejimi varsa orada büyük sosyal mücadeleler var. Düşünce ve ifade özgürlüğü ayaklar altına alınsa da, polis devletleri en ağır baskıları uygulasa da işçilerin sendikaları, emek meslek örgütleri ve sosyalist örgütlenmeler var. En katı sansürle bile siyasi eleştirinin önünü kesemiyorlar. Gerçeğin çarpıtılmasına dayalı egemen sınıf propagandası, derin ekonomik ve sosyal krizler içinde etkisiz hale geliyor. Otoriter rejimler, mutlak hakimiyete sahip değildir; çünkü kendi içlerinde çelişkilere sahiptir. Kitle hareketleriyle yenilebilir ve yenilmelidirler. Bu rejimlerin içlerinde mayalanan faşizmin iktidarına izin vermemek için - George Orwell’ın önerdiği gibi - işçi devrimleri için mücadele etmeliyiz.

Paris Komünü 151. yıl önce kuruldu, 72 gün yaşadı. Dünya devrimi için en önemli örneklerden biri olmaya devam ediyor. Komün’de 18 Mayıs 1871’de kabul edilen ve günümüzde de önemini sürdüren bir kazanım da kadın ve erkek işçiler için eşit işe eşit ücret ilkesinin benimsenmesidir. Fransa’da o yıllarda toplam 37 milyon nüfusun 4,7 milyonu işçiydi. Paris’in 1,8 milyon nüfusunun yaklaşık dörtte biri işçiydi. Paris işçileri arasında anarşist geleneğin etkisi yüksekti. Marx’ın Genel Konsey’inde çalıştığı Uluslararası İşçi Derneği (Enternasyonal) nispeten küçük bir örgüttü. Kadınlar Birliği eşit işe eşit ücret ilkesi için mücadele etti Eşit işe eşit ücret ilkesinin benimsenmesinde, Komün günlerinde kurulan Kadınlar Birliğinin mücadelesi çok önemlidir. Tam adı “Paris’in Savunulması ve Yaralılara Yardım için Kadınlar Birliği” olan derneğin kurucusu, Elizaveta Dmitriyeva (1850-1910) idi. 18 yaşındayken Rusya’dan ayrılan ve Londra’ya giden genç kadın, o dönemde Enternasyonal’e katılan Rus siyasi göçmenler arasındaydı. Paris’e de Marx tarafından görevli olarak gönderildi. Kadınlar Birliğinin üyelerini esas olarak işçiler oluşturuyordu. Dikişçiler, şapkacılar, ayakkabıcılar, örgücüler, ciltçiler, çamaşırcılar. Birlik, devrimi savunmak için kadınları örgütleyip somut işler etrafında seferber etmeye çalışıyordu. Seyyar hastanelerde, mutfaklarda, barikatların inşasında çalışacak ve bizzat savaşacak kadınları kaydedecek, gönüllü yardım fonlarını yönetecek, kadınları örgütleyecek bölge komiteleri kurulmuştu. Kadınlar Birliği, kadın emeğine yönelik köklü reformlar yapılmasının zorunluluğuna dikkat çekiyordu. Eski düzende en çok sömürülen emeğin kadın emeği olduğunu dile getirirken, “kadın ve erkek işçiler arasındaki her türlü rekabetin sonlandırılması” ve “eşit işe eşit ücret” çağrısında bulunuyordu. Fransa’da “eşit işe eşit ücret” talebinin geniş bir kadın işçi grubu tarafından dile getirilmesi ilk kez Kadınlar Birliği sayesinde oldu.  Eşit işe eşit ücret ilkesi hala sağlanmış değil DİSK-AR’ın raporlarına göre, erkekler, kadınlardan ortalama yüzde 27,4 daha fazla kazanıyor, bu rakam 2019 yılında yüzde 31,4 idi.  Erkek ve kadınlar arasındaki ücret eşitsizliği, iş yaşamındaki pozisyonlarına göre değişiyor. Ücretli çalışan erkekler, kadınlara göre 2021 yılında yüzde 17,6 daha fazla kazandı, 2020 yılında bu rakam yüzde 20,7 idi. Yevmiyeli çalışan erkekler, yevmiyeli çalışan kadınlara göre yüzde 83,8 daha fazla kazanıyor. Ücretli çalışan babalarla ücretli çalışan annelerin ortalama ücret farkı ise yüzde 19. ILO’nun 2018-2019 Küresel Ücret Raporu’na göre küresel düzeyde kadınlar erkeklere göre ortalama yüzde 20 kadar daha az kazanıyor. Ücret eşitsizlikleri, merkezi kapitalist ülkelerde de bir hayli fazla. 2020, 8 Mart’ından sonra yayımlanan AB raporunda, AB ortalamasının yüzde 16 civarında olduğu görülüyor. Rapora göre Romanya yüzde 3’lük oranla Avrupa’nın en iyisi iken, Estonya yüzde 23’lük farkla ücret eşitsizliğinin en yüksek olduğu ülke. Kamuda ücret eşitsizliği daha azken, özel sektörde bu oran fazlalaşıyor. Eşit işe eşit ücret mücadelesi devam ediyor.

Rusya Dışişleri Bakanı Lavrov, Batı'nın Ukrayna'da bir nükleer savaş tehdidini hafife almaması gerektiğini söyledi ve 3. Dünya Savaşı'nın "gerçek bir risk" olduğunu belirtti. Ukrayna Dışişleri Bakanı Kuleba göreyse bu Batı'yı korkutma amaçlı bir tehdit, çünkü Rusya bir yenilgiyle karşı karşıya. 24 Şubat'ta başlayan savaş, tüm vahşetiyle sürüyor.  Rusya, kolay bir zafer kazanamasa da Putin rejiminin baskısı altındaki ülkede, savaşı durduracak çapta bir hareketin henüz ortaya çıkmaması sebebiyle, savaş makinesi çalışmaya devam ediyor. Emperyalist savaşın diğer tarafı olan ABD ve müttefikleri ise Doğu Avrupa'ya asker ve silah sevkiyatını hızlandırmış durumda. Dört yıl süren 1. Dünya Savaşı'nın sonucunda 17 milyon kişi hayatını kaybederken, yaklaşık 21 milyon kişi de yaralanmıştı. 2. Dünya Savaşı 6 yıl sürdü ve 60 milyon kişi hayatını kaybetti. Termonükleer silahların kullanılacağı üçüncü bir emperyalist savaş, çok daha fazla kayıp ve tarihte görülmemiş bir yıkım yaratacaktır.  Nükleer silah nedir? Nükleer reaksiyon sebebiyle, diğer silahlara göre, çok daha büyük yıkım kabiliyetine sahip silahlardır. İnsanlık, nükleer silahların yıkım gücünü II. Dünya Savaşı'nın ABD'nin Japonya'ya attığı iki atom bombasıyla gördü. 6 Ağustos 1945'te Hiroşima şehri, 9 Ağustos ise Nagazaki vuruldu. Bu iki atom bombası nedeniyle 132 bin kişi bir anda yaşamını yitirdi. ABD'de icat edilen nükleer silahlar, II. Dünya Savaşı'nın ardından stalinist SSCB'de de üretildi.  Atom bombasından çok güçlü hidrojen bombaları, yani termonükleer silahlar da ortaya çıktı. 1947-1991 yılları arasında süren Soğuk Savaş döneminde ABD ve Rusya nükleer gerilimi yükselterek, kendi egemenlikleri altında bulunan coğrafyalarda hakimiyetlerini sürdürdü. Bu dönemde, ABD'nin müttefiki ve NATO üyesi olan Türkiye'deki İncirlik Üssü'ne de nükleer silahlar depolandı ve hala orada duruyor. Türkiye'yi yönetenler ise bunu yıllarca halktan sakladı. Küresel Barış ve Adalet Koalisyonu aktivistlerinin savaş karşıtı kampanyaları sayesinde kamuoyu bu silahların varlığından haberdar oldu. Nükleer gerilimin yükseltilmesini, 1968 yılında imzaya açılan ve 1970'te yürürlüğe giren Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Antlaşması izledi. Bu anlaşmanın ortaya çıkışında, nükleer karşıtı hareketin ve savaş karşıtı hareketin büyük payı vardır. 1997 yılında ise Nükleer Silahların Yasaklanması Antlaşması gündeme geldi ve 2021 ylında yürürlüğe girdi. Birleşmiş Milletler örgütü çatısı altında yaşanan bu gelişmelere rağmen ne nükleer silahların yayılması engellenebildi ne de bu silahlar yasaklanabildi. Kimlerde var? Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü'nün (SIPRI) nükleer silahlanma raporuna göre (2021): - 2020 başında 13 bin 400 olan nükleer başlık sayısı 2021 başında 13 bin 80'e düştü. Ancak operasyonel durumdaki nükleer başlıkların sayısı 2020'de 3 bin 720 iken 2021'de 3 bin 825'e çıktı.  - Başlık sayısındaki düşüşün sebebi, ABD ve Rusya'nın eskimişleri ıskartaya çıkartması. - Operasyonel başlık sayısı ise bu iki ülkenin yeni silahlar konuşlandırması nedeniyle arttı. - ABD'nin toplam nükleer başlık sayısı 5 bin 800'den 5 bin 550'ye, Rusya'nın 6 bin 375'ten 6 bin 255'e inerken, Çin'in 320'den 350'ye, İngiltere'nin 215'ten 225'e, Pakistan'ın 160'tan 165'e, Hindistan'ın 150'den 156'ya, savaş başlığı sayısı 30 ila 40 olduğu tahmin edilen Kuzey Kore'nin 40 ila 50'ye yükseldi. - Fransa'nın 290, İsrail'in 90 olan savaş başlığı sayıları ise sabit kaldı. - Operasyonel durumdaki savaş başlıklarına sahip olan ülkeler: ABD (1800), Rusya (1625), Fransa (280) ve İngiltere (120). Bu tablo, nükleer silahların Batı emperyalizmi ve emperyalist Rusya üzerinde yoğunlaştığını, az sayıda alt-emperyalist devletin de bunlara sahip olduğunu gösteriyor.  Fakat asıl nükleer süper güçler, bugün Ukrayna'yı çatışma alanına çeviren ABD ile müttefikleri ve Rusya'dır. Nükleer savaş çıkabilir mi? Bu soruya yanıt üretirken başta şunu söylemek gerek: ABD emperyalizmi rakibi Japon emperyalizmini yenmek ve savaşın galibi için nükleer bombaları kullanmaktan çekinmedi. Yani bu yıkıcı silahlar iki kez kullanıldı. 2. Dünya Savaşı'nın ardından SSCB'de kendi nükleer silahlarını üretince, ABD tekeli ortadan kalktı. Savaşın galipleri olan ve dünyayı kendi aralarında paylaşan bu iki emperyalist devlet, on yıllar boyunca nükleer restleşmeye gitse de bu silahları kullanmadı. Kullanmadı çünkü nükleer bir savaş, karşılıklı olarak yıkım getirecekti. Yani bu savaşın bir galibi olmayacaktı. Bu yüzden nükleer silahlar aktif bir savaş unsuru olmaktan öte caydırıcılık özelliği taşıdı. Bugün çok daha fazla ülkeye yayılmış nükleer silahların yine caydırıcılık özelliği taşıdığı söylenebilir.  Rakip nükleer güçler ABD ve Rusya, bu riskten dolayı Ukrayna'da doğrudan karşı karşıya gelmekten kaçınıyor. 2. Dünya Savaşı sonrası Asya, Afrika ve Güney Amerika'da olduğu gibi bugün de "vekalet savaşlarıyla" emperyalistler arasında hegemonya mücadelesi sürdürülüyor. Küresel kapitalizmin büyümesinin yavaşladığı, son küreselleşme dönemi sonrası uluslararası entegrasyonun daha da arttığı, emperyalist devletlerin büyük bir savaşı kaldırmayacağı yönündeki tezler de gerçekçi.  Ancak emperyalist devletler arasındaki hegemonya mücadelesi ve savaşları yaratan olgu, kapitalizmin özünü oluşturan rekabettir. Kapitalizm, rasyonel olarak sürdürülen bir düzen değildir.  Kautsky'nin yanılgısı 1. Dünya Savaşı öncesi, dönemin sosyalist hareketinde önemli bir tartışma yaşandı. 1914'e gelmeden önce emperyalist devletler hızla silahlanıyor ve uluslararası ilişkiler sertleşiyordu. II. Enternasyonal'in en önemli teorisyenlerden biri olan Karl Kautsky'e göre (1910), silahlanma yarışının ekonomik nedenleri vardı. Fakat yeni pazarlar bulmak ve hakim olmak için illa da bir savaş olması gerekmiyordu. Kautsky'nin "ultra kapitalizm" olarak adlandırdığı emperyalizm, genel bir barışa da yol açabilirdi. O, kapitalist devletlerin yıkıcı bir savaşa girmekten kaçınacağını düşünüyordu. II Enternasyonal'e ve özellikle Almanya'daki kendi partisine, militarizme ve restleşmelere karşısında pasif kalmalarını önerdi. Vladimir Lenin, Rosa Luxemburg ve Karl Liebknecht gibi devrimciler ise bu görüşe katılmıyordu. Onlar militarizme ve savaş eğilimlerine karşı mücadele edilmesi gerektiğini savundu.  Kautsky'nin partisi SPD (Bugün hükümette olan NATO'cu sosyal demokrat partinin öncülü) Almanya'nın savaş kredilerine oy verirken - bir tek vekil  Liebknecht hayır demişti - devrimci sosyalistler savaşa karşı uluslararası mücadeleyi örgütlemeye girişti. Kapitalizmin doğasını ve emperyalizmi olgusunu es geçen Kautsky fena halde yanılmıştı. Savaşa ve militarizme karşı çıkan devrimci sosyalistler ise haklı çıktı. Bu mücadele sayesindedir ki 1917 yılında emperyalist savaşın tarafı olan Rusya'da işçi devrimi zafere ulaştı.  1. Dünya Savaşı'nı bitmesine olan yegane olgu, savaşa karşı mücadeleyi kendi devletine/egemen sınıfına karşı mücadele olarak ele alan Bolşevik Partisi'nin işçiler arasında yürüttüğü inatçı kampanyanın başarılı olmasıdır. Savaşa karşı mücadelenin önemi Rusya'nın nükleer savaş tehdidi kuşkusuz Batı emperyalizmini geri adım atttırmaya dönüktür. Fakat tehdit, sonuçta tehdittir. Üstelik süper nükleer güçten geldiğinde savuşturulamaz. Ukrayna'daki savaşın, tıpkı Suriye savaşı gibi, 3. Dünya Savaşı'nın başlangıcı olduğu da söylenemez. Ancak son 20 yılda silahlanma yarışı büyük hız kazanmıştır ve küreselleşme denilen dönemin sonunda, içe kapanmacılık, ulusalcılık, uluslararası ilişkilerde müzakere yerine zorbalığın yer aldığı da ortadadır.  Daha da vahimi, Ukrayna Savaşı, emperyalist savaşın nüvelerini içinde barındırmakta. Dünya ekonomisinin büyüme hızı yavaşlarken, dünya pazarları, ticaret yolları ve tedarik zincirleri üzerindeki hegemonya mücadelesi de kızışıyor. Dünyanın en büyük iki ekonomisi, ABD ve Çin arasındaki rekabeti, bu rekabetin Güney Çin Denizi'nde askeri rekabete dönüşmesini de hatırlamak gerekir. Kapitalizm varoldukça savaşlar olacaktır. Emperyalist devletler arasındaki rekabet sürdükçe büyük bir savaş olasılığının gölgesi - bugün olduğu gibi - insanlığın üzerine düşecektir. Nükleer silahlar ve bu silahları üretmek için kurulan nükleer santrallar varoldukça, nükleer savaş tehdidi bir kenarda duracaktır.  Savaşları önlemenin tek bir yolu var: 'Asıl düşman içeride' diyerek, her bir ülkenin işçilerini kazanacak savaş karşıtı hareketlerin büyümesi.  Nükleer silahları, tüm silahlarla birlikte, tarihin çöplüğüne gömecek olan işçi devrimlerinin zaferi ve sosyalizmdir. Volkan Akyıldırım

Rusya’nın Ukrayna’yı işgali haftalardır devam ediyor. Dünyanın birçok yerinde savaş karşıtları kollarını sıvadı ve sokağa çıkmaya başladı. Rusya’nın bugünkü başarısızlığı, bir ölçüde, dünya kamuoyunu hiçbir şekilde bu savaşın haklılığına ikna edememesine bağlı. ABD’nin 2003’teki Irak işgalindeki kadar kitlesel eylemler yapılamasa da savaş karşıtı hareket bu kadarını sağlamayı başardı. Devrimci sosyalistler açısından savaşa karşı olmanın çok köklü bir teorik arkaplanı var. Bu geleneği alıp her ülkedeki somut siyasi koşullara uyguluyoruz ve buna göre önceliklerimizi belirliyoruz. Bundan bir yüzyıl önce, sosyalistler, herkesin gelmekte olduğunu gördüğü emperyalist paylaşım savaşına karşı alınacak tutumu tartışıyordu. Savaş başlamadan önce, çoğu ülkedeki sosyalistler, bunun işçi sınıfının aleyhine olacağını ve her yerde barış propagandası yapmaları gerektiğini kabulleniyorlardı. Fakat aynı dönem, bir yandan da dünyadaki en kitlesel sosyalist parti olan Alman SPD’sinin liderliğindeki reformist eğilimlerin, yani dünyayı değiştirmenin yolunun Marx’ın iddia ettiği gibi bir devrim değil parlamenter çoğunluğu ele geçirmek olduğunu savunan görüşlerin baskın olmaya başladığı yıllardı. İşçi sınıfının yığınsal eylemliliğinin yerine devlet mekanizmalarını seçimlerle ele geçirmeyi koyan bu anlayış, I. Dünya Savaşı patlak verdiğinde kendi devletinden yana tutum aldı, savaş bütçesini onayladı. Bu, enternasyonalizme ve dünya işçi sınıfına yapılmış büyük bir ihanetti. Başka ülkelerdeki sosyalist partiler de benzer yolları izleyerek kendi hükümetlerine destek verdiler. Her ülkede, işçi sınıfına öncülük etmesi beklenen partiler, kendi egemen sınıflarının emperyalist paylaşım savaşındaki çıkarları doğrultusunda gelişen militarist politikalarına eklemlendiler. Milliyetçi histeriye, her ülkeden işçilerin diğer ülkelerdeki sınıf kardeşlerini düşman olarak görmesini sağlayan savaş atmosferine teslim oldular. Zimmervald solu Fakat manzara bütünüyle bundan ibaret değildi. İsviçre’nin Zimmervald köyünde bir grup sosyalist, hareket içerisindeki bu duruma itiraz etmek için buluştu. O dönem, savaşa karşı çıkan sosyalistleri iki at arabasına doldurmanın mümkün olması, konferansa katılanların arasında bir espri konusu olmuştu. Üstelik bu konferansa katılanların bile çok çok azı (37 delegenin 6’sı) Lenin ve Bolşeviklerin tezlerini desteklemişti. Bu tezler, emperyalist paylaşım savaşlarında her ülkedeki sosyalistlerin öncelikli ve asıl olarak kendi egemen sınıflarını hedef alan bir siyasi program ortaya koyması gerektiğini, herhangi bir ortalamacı barış söylemine teslim olmaması gerektiğini öneriyordu. Mücadele için verilen en küçük emeğin bile boşa gitmeyeceğini doğrularcasına, Zimmervald’daki mütevazı çaba muazzam sonuçlar doğurdu. Rusya’da Bolşevikler, I. Dünya Savaşı’na karşı “devrimci yenilgicilik” tezini geliştirdi. Buna göre, her ülkedeki devrimciler, emperyalist paylaşım savaşında kendi devletlerinin yenilgisi için çalışacaklardı. Bununla birlikte Almanya’da Rosa Luxembourg ile Karl Liebknecht “Asıl düşman içeridedir” diyerek barış bayrağını yükselttiler. Ve nitekim milyonlarca işçinin ölümüne yol açan I. Dünya Savaşı, 1917-1923 arasında Rusya ve Almanya’da gerçekleşen işçi devrimleri ile sona erdi. Sosyalist İşçi gazetesi olarak biz bu savaş karşıtı geleneğin mirasçısı olmakla iftihar ediyoruz. Nasıl bir savaş karşıtlığı? Solda ise Ukrayna savaşında görüldüğü üzere böylesi durumlarda nasıl tutum alınması gerektiği konusunda kafalar karışık. Rusya’nın işgalini lanetlemek “NATO destekçiliği” olarak kodlanmak isteniyor. Despot bir liderin komutasındaki ordunun bir ülkeyi işgal edip başkentine yürüme çabası, “faşizme karşı mücadele” gibi sunulmak isteniyor. Bu anlayışın ardında savaşların ve emperyalizmin doğasına dair yanlış analizler yatıyor. Emperyalizm, sosyalist hareket içerisinde yıllar içerisinde geliştirilen teoriye göre, kapitalizmin en son aşaması ve farklı sermaye gruplarıyla onları koruyup kollayan devletlerin arasında rekabete dayanan hiyerarşiyi ifade ediyor. Savaşlar bu rekabet modelinin sonucu olarak ortaya çıkıyor. Stalinizmin baskın olduğu sol ise dünyayı “ilericiler” ve “gericiler/emperyalistler” diye kodlanan iki bloktan ibaret görüyor. Bu anlayış, Soğuk Savaş döneminden kalma. Bu yıllarda SSCB ve müteffikleri “ilerici blok” olarak görülüyor, onlarla çıkarları çelişen devletler ise “emperyalizm” olarak kodlanıyordu. SSCB ve Doğu Bloku’nu devlet kapitalisti olarak gören bizim geleneğimiz ise o yıllarda da “Ne Washington ne Moskova! Yaşasın enternasyonal sosyalizm” sloganını baz alıyordu. Bugün SSCB yıkılmış, “reel sosyalizm” denilen Stalinizm çökmüş olmasına rağmen, solda epeyce bir kesim hâlâ Rusya/Çin ve müttefiklerini emperyalizme karşı direnen bir tür güç olarak adlandırıyor. Bu da Rusya’nın, herhangi bir kapitalist devlet olarak geliştirdiği tüm savaş politikalarına utangaçça eklemlenmeye, hatta onları savunmaya götürüyor solu. Barış mücadelesini yükseltelim! Bu sol açısından kabul edilemez ve utanç verici bir tutumdur. Elbette soldaki bir diğer eğilim olan utangaç NATO destekçiliğine veya onu maruz görmeye de karşı çıkmak gerekir. NATO dünyanın en büyük terör örgütüdür ve dağıtılmalıdır. Türkiye bu eli kanlı birlikten derhal ayrılmalıdır. Ancak NATO’nun öncülüğünü yaptığı savaşlar olduğu gibi, Rusya ve müttefiklerinin öncülüğünü yaptığı savaşlar da var ve bunlara karşı çıkmadan gerçek, prensipli bir barış savunuculuğundan söz edilemez. Rusya dünyanın birçok yerinde savaşlar çıkaran, NATO’ya karşı kendi müttefikleri olan, kendi yayılmacı amaçları doğrultusunda davranan önemlice bir kapitalist devletttir. Dünyanın en güçlü ordularından birine sahiptir. Dünyanın en önemli iki ekonomik gücünden biri olan Çin’e yaslanmaktadır. Suriye’de, Libya’da, Ukrayna’da katliamlar yapmaktadır. Putincilikten işçi sınıfının müttefiki, ona yarayacak bir sonuç çıkması mümkün değildir. Dolayısıyla savaşa karşı doğru tutum tartışılırken en başta Rusya’nın Ukrayna işgaline son vermesi talebi gelmelidir. Burada Rusya’da cesurca sokaklara çıkan tüm barış aktivistlerinin yanındayız. Bunun yanında elbette Ukrayna hükümetine veya NATO’ya asla destek verilmemelidir. Savaşa karşı aşağıdan gelişen halk direnişleriyle dayanışma içerisindeyiz. Ancak NATO’nun müdahalelerine, ABD’ye, Rus işçi sınıfının yanı sıra Batılı ülkelerdeki işçileri de hedef alacak ve zayıflatacak yaptırımlara karşıyız. Barış için Ukrayna, Rusya ve tüm diğer ülkelerdeki işçilerin kardeşçe birliğini kurmak için örgütlenmeye devam edeceğiz.

İşçi sınıfının devletin ve patronlar sınıfının saldırılarına vereceği yanıtları güçsüzleştiren temel sorunu sendika bürokrasisidir. Ocak-Şubat ayında yaklaşık 110 fiilî grev olmuş ve sağlıkçıların eylemleriyle beraber on binlerce işçi harekete geçmişken, çeşitli kitlesel sendika konfederasyonları harekete geçmemek için ellerinden geleni yapıyorlar. Hatta Genel-İş içinde genel merkezin Ek Protokol talebini dile getiren Kadıköy Belediyesi iş yeri temsilcisi işçileri tasfiye etmesi gibi eğilimler daha vahim örnekler. Sadece harekete geçmemekle kalmıyor, harekete geçilmesini talep eden öncü işçileri sendikalardan tasfiye etmeyi planlıyor. Hareketin mücadele içerisinde bu zaaftan kurtulup kurtulamayacağı çoğu kez mücadelede yer alan işçilerin tabandaki gücüne, öfkesinin yaygınlığına ve derinliğine, kazanma azmine, tabanda öncü işçiler ağının içinde etkili olan sendika bürokratlarından bağımsız sosyalistler ağının var olup olmadığına bağlıdır. İşçiler çoğu kez, olağan mücadele anlarında, toplu sözleşme dönemlerinde umutlarını, kendi çıkarlarını savunacağını düşündükleri tek gerçek güç olarak gördükleri sendikalara, dolayısıyla sendika yöneticilerine bağlamış durumdaydılar. 1980’ler ve 1990’larda birçok işçi eyleminde işçiler, “hükümet istifa”dan sonra sık sık, sendika başkanlarına hitaben “silkele başkan düşecekler” ve “başkan seninle ölüme de gideriz” sloganlarını atıyorlardı. Sendika başkanları, özellikle işçi mitinglerinde işçilerin bu kitlesel ruh halini şova çevirmek konusunda oldukça maharetlidir. Bu manevrayla işçilerin heyecanlarının sözcülüğüne soyunma “görevini” layıkıyla becerebilmesi, sendika yöneticilerinin, sendikal bürokrasinin mücadele misyonu ve varlık nedeni açısından belirleyicidir. Madalyonun iki yüzü Sendikacılar, işçilerin nefretlerini odakladıkları patronlara ve hükûmete yönelik saldırgan rollerini oynayarak işçi sınıfının eyleminin sertleşmesi durumunda hareketin “önderliğini” yapmayı güvence altına alırlar. Çoğu kez de bu güvenceye dayanarak, alabildiğine sıradan bir önderlikle dahi taleplerini kazanabilecek, buna hazır olduğunu eylemlere katılımı ve mücadele ısrarıyla gösteren işçi sınıfını sakinleştirmeyi ve sınıf hareketinin önünü kesmeyi başarabilmektedirler. Aslında patronlarla işçiler arasında duran ama bu arada konumlarını emekten yana bir görüntü ve propaganda ile gizleyen sendika bürokratları, işçi düşmanı gerçek yüzlerini gizlemeyi ancak işçilerle patronlar sınıf mücadelesinin açık kutuplaşması içinde yüz yüze gelene kadar başarabilirler. Bu açık kutuplaşma sendika bürokratlarının gizleneceği tüm kapı arkalarını anlamsızlaştırır. İşçi sınıfının kendisine yönelen saldırılara karşı topyekûn bir hareketi günün sorunu olur. Bürokrasiyi işlevsiz kılmak Bu topyekûn hareket, işçilerin çıkarlarını savunduğunu iddia eden her düzeydeki işçi örgütünün, doğrudan kitle eyleminin açılıp genişleyeceği kanallar işlevini görmek üzere görev başına gelmelerini zorlar. İşte böylesi anlar en çok sendika bürokratlarını rahatsız eder. Çünkü gerçek görevleri emekten yana görünerek burjuvaziye hizmet olan sendika yöneticileri, tüm safların berraklaştığı böylesi dönemlerde teşhir olmaya başlar. Söyleyecekleri bir söz, alacakları bir karar, işçi sınıfı açısından ne berbat bir şey olduklarını bir anda açığa vurabilir. Eylem dönemleri bürokratların diken üstünde oturdukları dönemlerdir. Sendika bürokratlarının canını sıkan bu mücadele anları, burjuvazi ya da devlet açısından sendika yöneticilerinin en gerekli olduğu dönemlerdir. Sendikacılar, işçi sınıfına saldırıların tam cepheden yöneltildiği bu gibi dönemlerde, işçilerin üzerindeki geleneksel etkilerini kullanarak olası işçi kabarmalarını engelleyebilirlerse ya da “gerektiği zaman” etkisini azaltmak ve önünü kesmek için bu kabarmaların başını kesebilirlerse patronlar ve devlet açısından görevlerini yerine getirmiş olurlar. 1987 yazında Netaş işçileri tarafından tetiklenen işçi eylemlerinin yaygınlaşması, bu eylemlerin Türk Metal sendikasını bile Seydişehir’de üç aylık bir grev örgütlemek zorunda bırakması, 1988 yılında SEKA grevi ve bir dizi eylemle 1989 yılının kamu toplu sözleşmelerine işçilerin üzerindeki ölü toprağını atarak girmesinin üzerinden yepyeni ve beklenmedik bir hareket şekillendi. Bahar Eylemleri bu hareketliliğinin niteliksel olarak sıçrama yaptığı aşamanın adıdır. Hareket Türk-İş liderliğinin birleşik davranmaya ve gelmiş geçmiş en işçi düşmanı siyasetçilerden olan Turgut Özal’ın işçi “mali disiplini bozmama” bahanesiyle işçilere kırıntı bile vermemeye çalışan politikaları karşısında geri çekilmemeye zorladı. Sonucunda aşırı sağcı sendika bürokrasisinin hareketi satmasını, hareketin dev boyutları engelledi. Sendikal bürokrasinin panzehrinin, işçi sınıfının aşağıdan ve yığınsal mücadelesi olduğu bir kez daha görüldü.

Putin, Ukrayna’yı işgal gerekçesi olarak “denazifikasyon ve demilitarizasyon” açıklaması yaptı. Ukrayna’da, Rusofobik ve Donbas’ta soykırım suçu işleyen bir Nazi rejimi olduğunu iddia etti ve Rusya’ya saldırma hazırlığı içerisinde olan Ukrayna ordusunu yok etmek zorunda olduklarını söyledi. Yakın tarihteki, ABD’nin Irak işgali için söylediği “kitle imha silahları var” yalanından sonra en büyük yalanına tanıklık ettik hep birlikte. Ancak bu büyük yalanın Türkiye’de maalesef alıcısı var. Başta Birgün yazarı Merdan Yanardağ olmak üzere bir dizi yazar ve örgüt bu yalana sahip çıkıyor. Elbette kanıt olarak ileri sürdükleri şeyler ise ya Rusya’nın resmi yalanları ya da gerçekliğin ters yüz edilmiş ve abartılmış halleri. Ancak tartışma var olduğu için Ukrayna’da neo-Nazilerin durumuna açıklık getirmek gerekiyor ki bu yazının amacı da bu. Ukrayna’nın işgal tarihi Ukrayna 1917 Ekim devriminin ardından Bolşeviklerin, Halkların Kendi Kaderini Tayin Hakkı kapsamanda bağımsız bir devlet olarak tanındıktan sonra beyaz orduların istilasına uğramış ve iç savaşın bir parçası olmuştu. Sonra da sovyet rejimi kurularak SSCB içerisinde kalmıştı. Ancak Stalin döneminde bütün diğer sosyalist cumhuriyetlerin özerklikleri kaldırıldı ve hepsi zorla SSCB’ye bağlandı.  1928’de iktidarı kendi elinde toplayan Stalin’in başlattığı zorla kolektifleştirme döneminde Ukrayna’nın ürettiği tahıllara el kondu. Bunun sonucunda Holodomor adı verilen büyük kıyımda 3 milyondan fazla Ukraynalı açlıktan hayatını kaybetti. 1936-38 arası Büyük Temizlik diye geçen dönemde ise Stalin tarafından tüm SSCB’de yüzbinlerce sağ ve sol muhalif katledilmişti. Bu dönemde Ukrayna’da da Komünist Partisi üyesi 170 bin komünist öldürüldü veya dağıtıldı. Bu parti üyelerinin yüzde 37’sine denk geliyordu ve içerisinde bütün bir yönetici kadro da vardı.  Ukrayna daha sonra II. Dünya Savaşı’nın en büyük muharebe alanına döndü. Moskova için Ukrayna Batıdan gelecek bir saldırıya karşı tampon bölge ve ülke derinliği anlamına geliyordu. Stalin için Ukrayna’nın anlamı bundan ibaretti. Hitler saldırdığında büyük bir savaş başladı Ukrayna topraklarında. Stepan Bandera liderliğindeki Ukraynalı Naziler o dönem Hitler ile işbirliği yaparak bir kez daha bağımsız Ukrayna’yı ilan ettiler. Ama Ukraynalılar kısa sürede Nazilerin Stalin’den bile beter olduğunu anlayarak direnişe destek verdiler. 900 bin Ukrayna Yahudisi soykırıma uğradı. Nazilere karşı başlayan direnişte toplamda 8 milyon kadar Ukraynalı hayatını kaybetti.  Naziler yenildikten sonra, Ukrayna bir kez daha doğrudan SSCB ordusunun kontrolüne ve baskısı altına girdi. Sıkı bir Moskova kontrolü oluşturuldu. Moskova’yı eleştiren herkese Nazi işbirlikçisi Stepan Bandera’nın takipçisi anlamında Banderit suçlaması getirilir oldu.  1990’da SSCB dağılırken Ukraynalılar için bir kez daha özgür olma fırsatı doğmuştu. Neredeyse 70 yıldır Rus işgali altında yaşayan ve milyonlarca insanını, entelektüelini, komünist muhalifini savaşa ve Moskova’ya kurban vermiş olan Ukrayna’da hemen her geç milliyetçilik örneğinde olduğu gibi Rusya karşıtı olan aşırı milliyetçiler böylece ilk kez siyaset sahnesine çıkma fırsatı da bulacaklardı. Ukrayna’da SSCB yönetimi sırasında yaşanan büyük katliamlar nedeniyle bugün 30 kadar Stepan Bandera anıtı ve dört de anısına yapılan müze bulunuyor. Maidan hareketleri Ukrayna 1989’dan beri üç büyük toplumsal hareket yaşadı. İlki 1990’da SSCB henüz dağılmamışken yaşandı. Maidan (Kiev’deki meydan) öğrenciler tarafından özgürlük talebiyle işgal edildi. Hızla genişleyen eylemler sonucu ülkede bağımsızlık referandumu yapıldı. Katılımın yüzde 84 olduğu referandumda ülkenin her bir şehrinde, Donetsk ve Luhansk dahil, yüzde 80 üzeri ezici çoğunlukla bağımsızlığa evet oyu çıktı. Bunun tek istisnası Kırım oldu. Kırım yüzde 54 ile en düşük bağımsızlık için evet oyu kullanan yer oldu. Fakat devlet kapitalizmi yerine kurulan yeni rejim olan piyasa kapitalizmi, milyonların hayatını daha da kötüleştirdi.  Ukrayna’da, SSCB sonrası tüm diğer devletlerde de uygulandığı gibi “Şok Terapisi” uygulandı. 40 milyar dolarlık bir IMF kurtarma paketi verildi ve anlaşmanın bir parçası olarak devlete ait 342 işletme özelleştirildi, maaş ve emeklilik kesintileri ile birlikte kamu sektörü istihdamı yüzde 20 oranında azaltıldı, sağlık hizmetleri özelleştirildi ve kamu eğitimine yapılan yatırımlar azaltılarak üniversitelerinin yüzde 60'ı kapatıldı. 1993-1995 arasında yıllık enflasyon yüzde 2 bin gibi olağanüstü bir düzeydeydi. Elbette bunun sonucu eski “komünist” üst düzey bürokratların bir kısmının ve yakın çevrelerinin ülkeyi yağmalayan oligarklar olarak ortaya çıkması oldu. Ülkenin sanayileşmiş doğusu, Rusça konuşanların yoğunluğu ve Rusya ile yoğun ticaretin de bir sonucu olarak bağımsızlıktan sonra hemen hep Rusya destekli partilere oy verdi. Batısı ise daha fazla ekonomik ilişkilerinin olduğu AB ve ABD yanlısı partileri destekledi. Ülke Zelenski seçilene değin hep geniş bir siyasi bölünmüşlük tablosu sergiliyordu.  Yolsuzluk, yoksulluk (Avrupa’nın en yoksul ikinci ülkesi bugün Ukrayna) ve toplumsal eşitsizlikler nedeniyle Ukrayna halkı iki defa daha ayaklandı. İlki 2004 yılında Rusya destekli, muhalifleri şiddetle ezen iktidara karşı yaşandı. Batı yanlısı ve Putin karşıtı başkan adayı Yuşçenko’nun seçim kampanyası yapmasına engeller çıkaran hükümet daha da ileri giderek Yuşçenko’yu zehirledi, ama hayatta kalmayı başaran Yuşçenko başlattığı Maidan hareketi ile tekrarlanan seçimleri kazandı. İkincisi ise iktidarlar değişse de ülkede değişmeyen yoksulluk ve yolsuzluk rejimine karşı 2013 sonunda yaşandı. Bugün Putin’in Ukrayna’da faşist darbe gerçekleşti dediği olay bu son halk isyanı ve sonrasında kurulan hükümetler. Putin bu dönemde Donbas’ta Rus azınlığa soykırım yapıldığını iddia ediyor.  2013-2014 sonrasında neo-nazilerin durumu Bugün Ukrayna’da çok sayıda neo-Nazi partisi ve paramiliter grup var. Fakat bu durum Ukrayna’ya özgü değil. Kapitalizmin sürekli bir krizler sistemi haline geldiği dönemde kaçınılmaz olarak ABD, Almanya ve daha birçok Batı ülkesi için de aşırı sağın durumu tehdit edici bir gerçeklik olarak duruyor. Ukrayna’da bugün Svoboda (önceki adı Sosyal-Nasyonal Parti), Sağ Sektör, Beyaz Çekiç, C14, Bratstvo gibi kimisi son derece küçük olan neo-Nazi grupları ile Azov Taburu, Dnipro, Donbas, St. Marry Taburu gibi kimisi İçişleri Bakanlığı’na bağlı Ulusal Muhafız birlikleri içine alınan silahlı paramiliter gruplar bulunuyor. Çatışma ve şiddet dönemlerinde etki gücünü artırabilen bu gruplar siyasette ise Putin’in iddialarının aksine aynı güce sahip değil. Ancak Donbas çatışmalarındaki rolleri ve daha sonra Trump döneminde ABD’nin Rusya etkisine karşı savaşan neo-Nazi güçlere verdiği destek de akılda tutulması gereken bir gerçeklik. 2004 Maidan işgali ile başlayan ve Batı medyasının Turuncu Devrim dediği olayların ardından devlet başkanı seçilen Viktor Yuşçenko 2010 yılında Nazi işbirlikçisi Stepan Bandera’yı “Ukrayna Kahramanı” olarak ilan etmişti. Seçimlerin hemen öncesinde gerçekleşen bu milliyetçi-popülist hamle hiç bir işe yaramadı. Yuşçenko 2010’daki başkanlık seçiminde sadece yüzde 5 oy alabildi. Seçimleri Rusya yanlısı Yanukoviç’in Bölgeler Partisi yüzde 35 oy alarak kazandı.  1991’de kurulan ve hiç bir zaman yüzde 1 dahi oy alamayan neo-Nazi, Svoboda Partisi 2010 seçimlerinden sonra başlattığı yaygın yolsuzluk karşıtı kampanya ile 2012 parlamento seçimlerinde ilk kez yüzde 10 oy alacaktı. Ancak neo-Nazilerin sokak hareketi olarak kendilerinden söz ettirmeleri ve kısa bir süre iktidar koalisyonunun parçası olmaları 2014’te olacaktı. 2004 halk isyanından sonra geçen zamanda Ukrayna ekonomisi toparlanmadı, yolsuzluklar ve eşitsizlikler devam etti. 2013 yılı sonunda halk bir kez daha Maidan’ı işgal ederek ayaklandı. Putin destekli devlet başkanı Yanukoviç’in Avrupa Birliği ile Ortaklık Anlaşması’nı imzalamayı reddetmesi üzerine Avrupa Birliği (AB) üyeliğini savunan kesimler sokağa çıkmaya başladı. Yolsuzluk ve ekonomik sıkıntılardan mustarip olan ülkede halkın ve özellikle gençlerin önemli bir kesimi için AB daha şeffaf ve demokratik bir yönetim ve daha iyi bir ekonomi anlamına geliyordu. Yanukoviç’in yanıtı ise çok kanlı oldu. Bu sefer polisin gerçek mermiler ve hatta sniper denilen keskin nişancı ateşiyle Maidan’daki kalabalığa ateş etmesiyle başlayan katliamın ardından neo-Nazi gruplar polis güçleriyle çatışarak öne çıkmaya başladı. Faşist Svoboda (Özgürlük) Partisi üyeleri ve henüz kurulmuş olan bir diğer faşist parti Sağ Sektör’ün üyeleri polisle çatışarak polis şiddetine karşı sivil protestocuları koruyan bir görüntü veriyordu. Polis ateşi başladıktan sonra bu gruplar Maidan öz savunma birlikleri kurmuş ve polise karşılık vermişti. Olaylar sırasında bazı hükümet binalarına, parlamentoya ve Bölgeler Partisi merkezine de saldırmışlardı. Protestoların ardından hükümet istifa etti, yerine Arseniy Yatsenyuk liderliğinde bir hükümet kuruldu. Bu bir geçici iktidardı ve birkaç partinin kurduğu bir koalisyon hükümetinden oluşuyordu. 2012 seçimlerinde yüzde 25 ile ikinci olan Yatsenyuk’un Batkivshchyna partisi, yüzde 14 ile üçüncü olan merkez sağ UDAR ve yüzde 10,5 oy almış olan faşist Svoboda partisi geçici bir koalisyon kurdular. Ekim ayında ülkeyi seçime götürmek üzere iş başı yapan Yatsenyuk kabinesinde koalisyon ortağı Svoboda Partisi’nin üç Nazi üyesi bakanlık elde etti.  Yatsenyuk koalisyon ortaklarıyla sorun yaşayarak seçimlerden önce istifa etti ve yeni bir milliyetçi-muhafazakar parti kurdu; Halk Cephesi. Bu parti 2014 seçimlerinde yüzde 22 oy alarak birinci oldu. Tekrar hükümet kurdu ve 2 yıl iktidarda kaldı. Faşist Svoboda’nın oyları ise bu seçimde yüzde 4,7’ye geriledi. Bakanlıklarını kaybetti. Maidan hareketi aslında halkı Nazi Partileri’nden uzaklaştırmıştı. 2014 seçimlerinde Svoboda’nın oy oranı 2012 seçimlerine kıyasla yarı yarıya düşmüştü. Bir diğer faşist parti Sağ Sektör ise yüzde 1,8 alarak parlamentoda sadece 1 koltuk kazanmıştı. 2019 seçimlerinde ise neredeyse tamamen silineceklerdi. Azov Taburu ve Donbas’ta soykırım iddiası Euromaidan da denilen Maidan işgali sonrası iktidar devrildikten hemen sonra Kırım parlamentosu Rus askerleri tarafından basıldı ve hızla referanduma gidildi. Bağımsızlık referandumunda, Kırım halkının yüzde 96 ile bağımsızlığa ve bağımsız Kırım’ın Rusya Federasyonuna dahil olmasına evet dediği duyuruldu.  Kırım ilhak edildikten sonra Donetsk ve Luhansk bölgelerinden oluşan ve nüfusun yarısının Rus etnik grubundan oluştuğu Donbas’ta Ukrayna ordusu ile Rusya destekli gruplar ve hatta doğrudan Rus askerleri arasında çatışmalar başladı. İki bölge de bağımsızlık ilan etti. Ukrayna hükümeti bunu tanımayarak “terörizme” karşı bir savaş başlattı. Donbas’ta Rusya yanlısı ayrılıkçılarla başlayan çatışmalar sürecinde Sağ Sektör içerisinden çıkan ve antisemit bir Nazi olan Andriy Biletsky’nin kurduğu Azov Taburu bu dönemde Nazilerden bir gönüllü savaşçı grubu olarak oluştu. Kırım’ın Rusya tarafından ilhak edilmesinin ve Donbas’ta çatışmaların başlamasının ardından Mayıs 2014’te kurulan bu Nazi paramiliter grup Ukrayna hükümetinin Eylül ayında yeni Ulusal Muhafız Birlikleri’ni kurarak bu taburu da içerisine alması üzerine resmi bir statü kazandı, fakat aynı zamanda devlet kontrolüne de alındı. Azov Taburu’nun merkezi Mariupol şehri oldu. Şu anda da Rus birliklerinin en şiddetli saldırıyı gerçekleştirdiği kent durumunda Mariupol ve kentteki Rus işgaline karşı direnişte bu tabur da rol oynuyor. Rusya’nın Ukrayna işgali başlamadan önce taburun 1000 askeri olduğu söyleniyordu. Azov Taburu çok net bir Nazi grubu olarak Ukrayna’nın başta Yahudiler olmak üzere tüm diğer aşağı ırklardan temizlenmesi gerektiğini söylüyor. Ancak pratikte ülkenin “ayrılıkçı” Rus etnik gruplarına karşı saldırılar düzenlediği bir gerçek.  1995’te neo-Nazi Svoboda’yı kurmazdan önce Sosyal-Nasyonal Parti üyesi olan, eski milletvekili Tyahnybok, 2004’te Ukrayna’nın “Moskovit-Yahudiler”in elinde olduğunu söylüyordu. O dönem Nazi grupları içerisindeki ayrılıklardan sonra kurulan Sağ Sektör ise 2014’te Azov Taburu’nu kuracaktı. Azov Taburu’nun İçişleri Bakanlığı’na bağlı Ulusal Muhafızlara bağlanması üzerine taburu kuran Nazi siyasi liderler ayrılarak seçimler için yeni bir Nazi partileri cephesi kursa da Tabur, Nazi paramiliterler için odak olmaya devam etti. Soufan Merkezi’nin 2019 Mart’ında Azov Taburu hakkında hazırladığı raporda, Birliğin Avrupa’daki neo-Nazi gruplardan ilgi gördüğü ve çok sayıda neo-Nazi’nin Birliğin kamplarına katılarak savaş eğitimi alıp ülkelerine geri döndüğü yer alıyordu. Euromaidan döneminde Maidan öz savunma birlikleri içerisinde yer alan, polise karşı silahla direnen bir dizi neo-Nazi’nin Donbas çatışmaları başladığında buradaki Ulusal Muhafız birlikleri içerisine alınan Dnipri ve Azov Taburu gibi neo-Nazi taburlarına katıldığı biliniyor. Öte yandan Rusya’nın da karşı tarafa asker ve özel paralı askerler gönderdiği ve yine aşırı sağcı Rus paramiliterlerin savaşa katıldığı da bir başka gerçek. Donbas’taki çatışmaları sona erdirmek üzere uluslararası müzakerelerin yapıldığı Minsk görüşmeleri döneminde Donbas’ta 2014-2015’te 14 bin civarı kişi çatışmalarda hayatını kaybetti. Bu sayının büyük kısmı savaşan tarafların askerleriydi. BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği'nin 2021 verilerine göre 2014’ten bu yana Donbas bölgesinde 3 bin kadar sivil hayatını kaybetti. Geri kalan 11 bin kişi iki taraftan silahlı gruplara aitti. Ancak yaşananların Rusya’nın iddia ettiği gibi bir soykırım olduğuna dair her hangi bir uluslararası gözlemci raporu bulunmuyor. Üstelik ölümlerin çok büyük bir kısmı 2014-2015 yıllarında yaşandı. 2017-2021 arasında Donbas’ta sadece 167 kişinin çatışmalar nedeniyle hayatını kaybettiği açıklanmıştı. Yani Putin soykırımla mücadele edecekse o dönem (2014-15) tavır alması gerekiyordu. Fakat Poroşenko iktidarının Rusya yanlısı ayrılıkçıları bahane ederek 2014 sonlarında LGBTİ’lere, Rus azınlığa ve mütecilere saldıran Azon Taburu için “en iyi savaşçılarımız” diyen açıklamalar yapması, 2015’te Rusça eğitimin yasaklanması, ülkenin doğusunda Rusça konuşan toplumsal kesimleri Kiev’den daha da uzaklaştırdı. Zelenski dönemi 2019 Başkanlık seçimlerinde genç bir Yahudi aktör olan Zelenski seçimleri yüzde 73 oyla kazandı. Zelenski’nin seçim sonuçları onyıllar sonra ilk kez hem batı hem doğu Ukrayna’da aynı adayın kazandığı bir seçim sonucunu ortaya çıkardı. Zelenski hem Rusça hem Ukraynaca konuşan, oligarklarla ilişkisi olmayan, barışçıl ve yolsuzluk karşıtı bir kampanya ile başkan seçilmeyi başardı. Seçim sonuçları aslında Ukrayna toplumunun kutuplaşmadan ve çatışmadan bıktığının, değişim istediğinin bir göstergesiydi. Zelenski’nin kazanmasının ardından Nazi grupları Zelenski’yi ölümle tehdit etmişti. Dört faşist partinin bir araya gelerek çıkardıkları başkan adayı Ruslan Koshulynskyi oyların sadece yüzde 1,6’sını alabildi, bu partilerin kurduğu koalisyon ise 2019 parlamento seçimlerinde (başkanlık seçimlerinden birkaç ay sonra yapılmıştı) Svoboda partisi altında birleşik bir liste ile seçimlere girerek oyların sadece yüzde 2,7’sini alabildi. Böylece Ukrayna’nın faşist partiler cephesi, yüzde 5 barajını aşamadıkları için tek bir milletvekili dahi çıkaramadı.  Aldıkları oy oranları 2019’da iyice düşen ama Azov Taburu gibi askeri birliklerde hala silahlı faşist üyeleri olan neo-Naziler aslında bir Yahudi’nin, Zelenski’nin başkan olmasından hiç memnun olmadı. Azov Taburu kurucusu Biletsky seçimlerin ardından açıkça “bir Yahudi liderliğindeki aşağı ırka (Untermenschen) karşı” binlerce militanı harekete geçireceğini söyledi. Sağ Sektör kurucularından Yaroş ise seçimlerden birkaç hafta sonra “eğer Zelenski ihanet edecek olursa sadece koltuğunu değil hayatını da kaybeder” dedi. Ancak Zelenski, Minsk görüşmelerinin gereklerini yerine getirmedi, ayrılıkçı grupları terörist ilan ederek müzakereden uzak durdu ve en kötüsü de 2021’in Aralık ayında Sağ Sektör lideri ve Yahudi düşmanı Dmikri Yaroş'a parlamentoda gerçekleştirilen bir seremoni eşliğinde “Ukrayna Kahramanı” nişanı verdi ve onu Genel Kurmay Başkanı danışmanı olarak atadı. Dolayısıyla Zelenski döneminde de neo-Nazilere bazı tavizler verildi ve Donbas konusunda ayrımcı uygulamalar yapıldı. Fakat yine de Zelenski iktidarı 2014 sonrasında neo-Nazilerin en güçsüz olduğu dönem. Yani Putin’in denazifikasyon iddiası seçim sonuçlarına bakıldığında dahi boş bir yalandan ibaret. Ukrayna’da neo-Nazilerin 2019’dan beri milletvekili yok. Toplumsal desteği çok sınırlı olan Nazilerin, paramiliter grupları ve ordu içerisinde Azov Taburu gibi birlikleri olması Ukrayna’nın uzun süreli bir savaş sahası haline gelecek olursa gerçekten yükselen bir tehdit oluşturma potansiyelini barındırıyor. Unutmamalı ki Naziler, polisin göstericilere ateş açması sonucu ilk kez devletle çatışmaya girerek paramiliter gruplarını oluşturmuş ve Azov Taburu ilk kez Donbas savaşı nedeniyle kurulmuştu. Şimdi de Ukrayna’nın işgalinin uzaması Nazi savaşçılarının tek disiplinli ve ideolojik direniş gücü olarak savaştan beslenen siyasi hareket olma potansiyelini barındırıyor. Faşizmin tarihi her zaman faşistlerin savaştan, çatışmadan beslendiğini ve bu dönemlerde yükselerek gerçek bir tehdit olabildiğini bize gösteriyor.  Putin’in yalanları, bahaneleri bir kenara dursun, eğer tüm iddialar doğru olsaydı dahi Ukrayna’nın işgaline karşı çıkmak gerekiyor. Faşizme karşı mücadele, başka ülkelerin faşist devletleri işgal etmesi ile verilemez. Faşizm, kapitalizmin bir sonucudur ve ancak o ülkede verilecek anti-kapitalist bir sınıf mücadelesi ile yenilebilir. Aksi takdirde faşizmi değil faşist bir orduyu yenmiş olursunuz sadece. Günümüzde tüm dünyada faşizmin yükselişte olmasının nedeni bu. Hitlerin orduları yenildi ama kapitalizm ve felaketleri kaldı. Horkheimer’ın II. Dünya Savaşı döneminde dediği gibi “Kapitalizm’den söz etmek istemeyen kişi, faşizm kelimesini ağzına almamalıdır.” Faşist bir rejim bir başka devlet tarafından işgal edilecek olursa nasıl tavır almak gerektiği konusunda 1938 yılında Troçki, Matteo Fossa’ya verdiği röportajda şu çarpıcı açıklamaları yapıyordu: “En basit ve açık örneği alacağım. Brezilya’da şu anda bütün devrimcilerin sadece nefretle bakabileceği yarı faşist bir rejim hüküm sürüyor. Şimdi İngiltere’nin Brezilya ile askeri bir çatışmaya girdiğini varsayalım. Sizce işçi sınıfı bu çatışmada hangi tarafta yer alırdı? Ben şahsen bu durumda 'demokratik' Büyük Britanya’ya karşı 'faşist' Brezilya’nın tarafında yer alırım. Neden? Çünkü aralarındaki bu çatışmada sorun demokrasi ya da faşizm sorunu olmayacaktır. Şayet İngiltere kazanırsa, Rio de Janerio’ya başka faşistleri yerleştirecek ve Brezilya’yı çifte zincire vuracaktır. Öte yandan eğer Brezilya kazanırsa ülkenin ulusal ve demokratik bilincine büyük bir itki verecek ve Vargas diktatörlüğünün devrilmesine yol açacaktır. İngiltere’nin yenilgisi aynı zamanda Britanya emperyalizmine darbe indirecek ve Britanya proletaryasının devrimci hareketi için bir itici kuvvet olacaktır. Doğrusu, birinin dünyadaki karşıtlıkları ve askeri çatışmaları demokrasi ve faşizm arasındaki mücadeleye indirgemesi için boş kafalı birisi olması gerekir. Tüm maskelerin altından sömürücüleri, köle sahiplerini ve haydutları nasıl ayırt edeceğimizi bilmemiz gerekir." Bu örnekte Brezilya yerine faşist bir Ukrayna’yı koyalım ve demokratik İngiltere yerine Putin Rusya’sını koyalım. Putin’in en korktuğu şeyin kendi içinde onbinleri bulan savaş ve rejim karşıtları olduğu çok açık. Üstelik Rusya demokratik olmadığı gibi Rus neo-Nazilerinin de son derece güçlü olduğu ve Putin’i desteklediği bir ülke. Aynı zamanda da Gürcistan’da, Belarus’ta, Kazakistan’da ve Suriye’de halk isyanlarını bizzat asker ve silah göndererek kanlı şekilde bastırmış gerici, emperyalist bir ülke. Yenilmesi hem içeride hem Rusya etkisindeki ülkelerde kitle hareketlerini ortaya çıkaracaktır. Özdeş Özbay