Ankara'da direniş devam ediyor: 'Susma haykır katliama hayır'

Sosyalist Tartışma 2021 İstanbul toplantılarının ikincisi iklim mücadelesi ile ilgiliydi. “Gezegen için isyan vakti” başlığı ile düzenlenen toplantıda; Gelecek için Cumalar (FFF) hareketinden Tibet Şahin, Yokoluş İsyanından Elif Ünal, İrlanda Yokoluş İsyanından Memet Uludağ ve Antikapitalistlerden Tuna Emren konuşma yaptılar. Konuşmalar ve katkılar özetle şöyle: Tuna Emren – Antikapitalistler, Bilim Yazarı Sloganımız kapitalizm öldürür, tek yol devrim. Kapitalizm fosil yakıtlara dayanıyor. Kapitalizm kendi içinde kriz üreten bir sistem. Pandemi, ekonomi, iklim vb. pek çok konuda kapitalizm kriz yaratıyor. Fatura da yoksullara kesiliyor. İklim krizinde ise fatura yoksullara daha da büyük olarak kesiliyor. Krizlerden sonra yoksullar daha da yoksullaşıyor. Küresel emisyonun üçte biri 2005 sonrası yayıldı. Bir yandan da fosil yakıtlara destek verilmeye devam ediliyor. COP26’da da muhtemelen hiçbir radikal tedbir alınmayacak. Ama Greta liderliğinde önemli bir iklim hareketi var. Yokoluş isyanı devam ediyor. Milyonlarca öğrenci “iklimi değil sistemi değiştir” diyordu, son yayınlanan IPCC raporunda rakamlar çok kötü gelince artık “sistemi kökten değiştir” diyorlar. Türkiye’de İklim Ağı olarak bir araya geldik. İçimizde iklim konusunda harekete geçmek isteyen pek çok parti, hareket, kurum ve kişiler var. İşçi sınıfını katmak için sendikalarla görüşüyoruz. Sloganımız “gezegen için isyan zamanı, iklimi kökten değiştir.” Adil dönüşümü sağlamalıyız, yenilenebilir enerjiye dönmemiz, bunu da işçi sınıfına en az zarar vererek yapmalıyız. Zor değil, fosil yakıtlara ayrılan kaynaklarla gezegeni kurtarabiliriz. Tibet Şahin – Gelecek için Cumalar (FFF) COP26 BM tarafından düzenleniyor. Bu tip toplantılara tavrımız şu. Biz de COP26’ya Glasgow’a gideceğiz, devrimci taleplerimizi söyleyeceğiz. Bunu ayrıca tüm dünyada ve Türkiye’de de yapacağız. İklim krizi kapitalizm tarafından kısa zamanda çözülemeyecek, o zaman da hiçbir zaman çözülemeyecek. Kapitalizm bazı sorunları çözdü, mesela kölecilik kaldırıldı. Ama kapitalizm iklim krizini çözemez, çünkü vaktimiz yok, ancak kapitalizm lağvedilirse bu sorun çözülür. Grev yapan işçiler yaylım ateşi ile karşılaşıyordu, kapitalizm şimdi de çevre aktivistlerine saldırıyor. Paris iklim anlaşması imzalandığından beri pek çok çevre aktivisti öldürüldü. Çünkü iklim krizinde zaman sorunu var. İnsanlar iklim krizinin varlığı konusunda anlaşmış durumda, bireysel tedbirler alıyorlar, ama bireysel tedbirlerle iklim krizi çözülemez. Karar alıcılara, hükümetlere, şirketlere “siz bu sorunu çözemezsiniz, çekilin” dememiz gerekir. COP26 BM’nin gösterisidir. 26 senedir insanların kızgınlığını örtbas etmeye çalışıyorlar. Doğrudan eylemleri, işgalleri, grevleri yaygınlaştırmalıyız. COP26’ya karşı direnelim. Elif Ünal - Yokoluş isyanı Bu hafta bir raporun taslağı sızdırıldı, IPCC raporu. Bu rapor daha yayınlanmadı, hükümetlere görüş almak için gönderilmiş, hükümetler cevaplarını yazıyorlar. Hükümetlerin bu rapora tepkileri sızdırıldı ve haber olarak yayınlandı. IPCC belirli aralıklarla değerlendirme raporları yayınlıyor. Son yayınladığı 1,5 derece raporunda şunu diyordu: Hedefi 2 derece yaparsanız sorun çok büyük olur. Bu yüzden hükümetler şimdilik 2 dereceyi ağızlarına almıyorlar. Buna rağmen hükümetler hala IPCC raporunun maddelerine itiraz ediyorlar: Fosilden acil çıkış argümanının kaldırılmasını istiyorlar. Yerine karbon yakalama tekniklerini koyun, diyorlar. IPCC ise karbon yakalama teknolojisinin belirsiz olduğunu söyleyerek itirazlara karşı çıkıyor. Hükümetler IPCC raporundaki fosil yakıt lobileri ile ilgili ifadelere engel olmaya çalışıyorlar. Hayvancılıkla ilgili maddeye Brezilya ve Arjantin itiraz ediyor. İsviçre gibi zengin ülkeler, iklim krizinden etkilenen yoksul ülkelere para bağışı maddesine itiraz ediyorlar. Nükleer enerjinin daha iyi bir seçenek olarak belirtilmesini isteyen hükümetler var. Bütün bu müdahaleler, bakalım rapora sonuçta nasıl yansıyacak. Bu nedenle COP26’ya BM’ye çok da güvenmemek gerekir. IPCC raporlarını dikkate alalım, ama orada ne yazıyorsa gerçekte çok daha kötüsünün olduğunu da bilelim. Memet Uludağ – İrlanda Yokoluş isyanı Strateji ve taktik konuşmalıyız. İklim krizi ile birlikte çoklu krizler yaşıyoruz. Sosyalistler olarak neler yapacağımızı konuşmalıyız. 20 yıl önce bunları konuşsaydık pek çok kişi burun kıvırırdı. Şimdi COP’lar Paris Anlaşmaları artık iklim krizini kabul ettirdi. Bizim de yeni örgütlenmelere ihtiyacımız var. İklim aktivistleri bazı bireysel ses getiren eylemler yapıyorlar. Bunlar farkındalığı artırıyor olabilir, ama daha ziyade sistemi düzeltmeyi hedefliyor. Sistem ise bu eylemlerle kendini düzeltmez. Başka bir eylem türü radikal kitlesel eylemler yapılması. Mesela trafiği kilitlemek, günlük işleyişi felç etmek gibi. Büyük eylemler düzenlemek önemli. Bu tip eylemler sistemi belki değişmeye yönlendirebilir, sisteme ciddi adımlar attırmaya zorlayabilir. Ama büyük kitleler bunu sistemle bağlamazsa sonuç olumlu olmayabilir. Bir başka yol ise bizlerin dediği tek yol devrim sloganı. Bu stratejinin sıkıntısı da şu: Sosyalistler olarak iklim hareketinde çok güçlü değiliz. Tek yol devrim çağrımız yeterli yankı bulmayabilir. En iyisi bütün bu stratejileri birleştirip mücadeleyi sistem değişikliği yönünde ilerletmek, mücadele etmeliyiz. COP26 için büyük hareketler gerçekleştirmeliyiz, olabildiğince sokağa çıkmalı, sistemle ilgili sıkıntılarımızı ortaya koymalıyız. Daha radikal bir çizgi izlemeliyiz. Katkılar: Devrimi içermeyen bir çözüm gerçekçi değil. Bireysel alışkanlıklarımızı değiştirmemiz çok da işe yaramıyor. Mesela atık kağıtları dönüştürme tesisleri fosil yakıtla çalışıyor. Sistemi değiştirmemiz gerekiyor. AKP ekosistemi yıkma canavarı gibi çalışıyor. Her yerde doğayı katlediyor. Bütçede yeşil kalkınma devrimi yapıyoruz diyorlar, yeşil konusu bir yerde geçiyor. Hükümet Paris iklim anlaşmasını 6 yıl gecikme ile imzaladı. Muhalefetin de iklim konusunda pek iç açıcı bir durumu yok. COP26’da çok radikal kararlar alınması lazım. Ama emisyonlar konusunu önemli bulmayan demeçler verilmeye başlandı. Çin, Avustralya zaten karşı emisyon konusunda karar alınmasına. O yüzden aslında kimse COP26’dan bir şey beklemiyor, Greta COP’u basmaya gidiyoruz diyor. Umutlanmalı mıyız, elbette umutlanmalıyız, gelmekte olan muazzam hareketten. Bu hareket şimdilik gençlik hareketi, işçi sınıfını da içine kattığında çok daha büyük ve radikal olacak. Bu hareketin göçmenlerle dayanışan, ırkçılık karşıtı olması önemli. İklim mücadelesi mutlaka enternasyonal olmak zorunda. Tek bir ülkede iklimi düzeltemeyiz. İşçi sınıfı katılmalı, birleşik cepheler kurulmalı.

Antikapitalistlerin açıklaması: Dün TBMM Genel Kurul’unda oylanarak kabul edilen Paris Anlaşması bugün Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Ancak karbon salımını azaltma amacı güden anlaşmanın TBMM’de onaylandığı gün Yavuz isimli arama gemisinin Karadeniz’e yeni fosil yakıt kaynakları aramak için açıldığının açıklanması hükümetin uygulamada ne kadar gerçekçi olacağının kanıtı gibi. Neden şimdi imzalandı? 2015’de imzalanan Paris İklim Anlaşması’nın imzacılarından biri olan Türkiye, anlaşmayı onaylamayarak yürürlüğe koymayan dünyadaki 6 ülkeden biri. Diğer ülkeler de ya petrol üreticisi ya da iç savaş yaşamakta olduğu için güçlü bir hükümetin olmadığı ülkeler: Eritre, Irak, İran, Libya ve Yemen. Paris Anlaşması’na göre her 5 yılda bir tüm taraflar Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Konferansı’nda (COP zirveleri) bir araya gelerek taahhütlerine ne kadar sadık kaldıklarını ve hedeflerin nasıl güncellenmesi gerektiğini görüşecekti. Bu zirve 26. COP zirvesine denk geliyordu ancak geçen yıl salgın nedeniyle iptal edilmişti. Ertelenen COP26 zirvesi 1 Kasım’da gerçekleştirilecek ve zirveye Paris İklim Anlaşması’nı onaylamış olan ülkeler katılabilecek. Yani Türkiye’nin anlaşmayı onaylamasındaki ana nedenlerden biri COP26 zirvesine katılabilmek.  Türkiye’nin 6 yıldır anlaşmayı onaylamama nedeni EK-1 denilen zengin ülkeler listesi arasında yer almasıydı. Türkiye ise tarihsel olarak kalkınmakta olan bir ülke olduğu gerekçesiyle İklim Fonu’ndan yararlanma hakkı olan EK-2 listesinde yer almak istiyordu. Türkiye geçtiğimiz haftalarda Almanya, Fransa ve Dünya Bankası’ndan 3 milyar dolar kadar enerjide dönüşüm desteği alma taahhüdüne ulaşınca Paris Anlaşması’nı onaylama kararı aldı. Aynı AB’nin mülteci desteği meselesinde olduğu gibi yine para verilince eleştiriler sona erdi. Bir başka neden AB’nin ve Paris’e taraf ülkelerin ticaret koşullarına getirdiği çevre ve karbon salımı kuralları. Bu küresel sürecin de dışında kalmanın Türkiye sermayesi açısından imkanı yok. Ayrıca tüm bu kısıtlamaların zorlayıcı bir yönü olmadığı için de Türkiye istediği fon desteğine kavuşunca itirazlarına son verdi. Bu sayede hükümet bir yandan ülkedeki aşırı hava olayları kaynaklı yıkımı iklim değişimine bağlarken öbür yandan Paris anlaşması dışında kalma çelişkisinden de kurtulmuş oldu. Tüm bunların yanında Türkiye, kamuoyunda çok az destek bulan nükleer santral yapımını da Paris Anlaşması üzerinden meşrulaştırmayı deneyebilir. Türkiye’nin taahhütleri neler? Türkiye’nin BM Sekreteryası’na sunulan Niyet Edilen Ulusal Katkı Beyanı’nda, 2012 yılında 430 milyon ton olan toplam sera gazı emisyonlarının, eğer hiç önlem alınmazsa 2030’da 1 milyar 175 tona çıkacağını belirtti ve tahmin üzerinden sera gazı salımını 929 milyon tonda tutacağını taahhüt etti. Bu da artış beklentisinden %21 azaltma anlamına geliyor.  Bu tamamen keyfi olarak belirlenmiş olan yüksek büyüme beklentisine dayanan bir karbon artış tahmini. Bu abartılmış büyüme beklentisi üzerinden azaltım yapacağını duyurdu Türkiye. TÜİK’in 2019 yılında 506,1 milyon ton sera gazı salımı yapıldığı verisini dikkate alırsak gerçeklerle açıklanan hedef arasındaki uçurumun büyüklüğünü görmek mümkün. Yani Türkiye sera gazı emisyonlarını azaltma taahhüdü vermedi, iki katından fazla artırabileceğini söylemiş oldu.  Bu gidişe bakılırsa Türkiye hiçbir şey yapmamasına rağmen 2015’de belirlediği hedefleri tutturabiliyor. Hatta Türkiye “%21 azaltacağız demiştik ama %30-40 azalttık” dahi diyebilir. Üstelik bunu hiçbir termik santralini kapamadan yapabiliyor. Türkiye’nin aslında COP26’da gerçekçi hedefler üzerinden taahhütlerini güncellemesi ve bu hedeflere nasıl ulaşacağına dair somut bir plan ortaya koyması gerekiyor ama bu konuda henüz kesinleşmiş bir planı bulunmuyor.  COP değil, Paris değil, tek yol mücadele Kasım’da İskoçya’nın başkenti Glasgow’da başlayacak ve iki hafta sürecek olan zirvede daha şimdiden dünyanın ihtiyacı olan kararların alınmayacağı açıklanıyor.  Dünyanın en büyük ikinci büyük sera gazı salımı yapan ülkesi Çin, Avustralya-ABD-Birleşik Krallık arasında yapılan nükleer denizaltı anlaşması nedeniyle zirveye katılmayabilir. Bu, zirvenin baştan çökmesi anlamına geliyor. BM’nin geçen ay yayımladığı İklim Değişikliği Sentez raporuna göre, hükümetlerin 2020’nin başından beri ortaya koyduğu yeni ve 2015 yılına göre çok daha radikal karbon salımı azaltım planlarına rağmen, küresel emisyonlar 2030 itibarıyla 2010 seviyelerine göre %16 artacak. Guardian gazetesine mülakat veren zirveyi örgütlemekle görevli olan yetkililer ise COP26 zirvesinden emisyon hedefleri konusunda fazla bir beklenti içinde olunmaması gerektiğini söylediler. Yani zirveden Greta Thunberg’in deyimiyle “bla bla bla” başka bir deyişle boş laflar çıkacak. Bu nedenle 6 Kasım’da Glasgow’da, tüm dünyada ve Türkiye’de de sistem değişikliği talep edenler eylemler için sokaklarda olacak. İstanbul’daki eylemlerin henüz programı açıklanmadı ama ön toplantıları başladı. Yakın zamanda program açıklanacak ve https://www.gezegenicin.org/ sayfasından duyurulacak. İklim krizini durdurmak için hangi hükümetin hangi anlaşma metnini imzaladığından daha çok sokaktaki mücadelenin yaygınlığı ve kararlılığı önemli. İktidarları Paris anlaşması gibi metinlere imza atmaya zorlayan da sokaktaki mücadelenin gücü. Sokakta ne kadar kalabalık olursak ve iklim krizini durdurmak için süren mücadeleler ne kadar yaygın olursa “Yalan söylemeyin, oyalamayın, harekete geçin!” diyen aktivistlerin sayısı ne kadar çoğalırsa o kadar etkili sonuçlar elde edebiliriz. Herkesi 6-12 Kasım’da Glasgow’da COP26 zirvesini protesto edenlerle birlikte harekete geçmeye çağırıyoruz. Geç kalınsa da iktidarın iklim anlaşmasını imzalaması iklim krizine karşı mücadele denlerin başarısıdır. Daha kalıcı kazanımlar elde etmenin yolu da mücadeleyi büyütmek. Biz iklimi değil sistemi kökten değiştir demeye devam edeceğiz.

Thunberg, iklim aktivistlerine yaptığı konuşmada liderlerin iklim mücadelesi için yaklaşık 30 yıldır birçok vaatte bulunup çok az şey yapmasını eleştirdi.