25 Kasım yürüyüşleri: Baskı ve isyan

Bir günde 8 kadın öldürüldü... İzmir Barosu, İstanbul Sözleşmesi'nin yeniden imzalanması ve 6284 sayılı kanunun etkince uygulanması çağrısı yaptı. İzmir Barosu'nun açıklamasında öne çıkanlar: "Bireyin en temel hakkı olan “yaşam hakkı”nı dahi sağlayamayan siyasi iradenin gündemi seçim iken, bizler bir gecede tek adamın keyfiliği ile çıkılan İstanbul Sözleşmesi’nin önemine bir kez daha vurgu yapmak zorunda kalıyoruz. Kadına yönelik şiddeti önlemede bütüncül politikalar geliştiremeyen siyasi irade, şiddeti soruşturma ve kovuşturmada da etkisiz kalınca katillerin cesaret bulduğunu bir kez daha haykırıyoruz.  İzmir Barosu olarak kadına yönelik şiddetin son bulması, İstanbul Sözleşmesi’nin yeniden imzalanması ve 6284 sayılı Kanun’un etkin biçimde uygulanmasını sağlamak üzere var gücümüzle çalışmaya devam edeceğimizi kamuoyuyla bir kez daha paylaşıyor; yitirdiğimiz kadınların anıları önünde saygıyla eğiliyoruz."

Depremlerin birinci yıldönümünde Kadıköy'de Süreyya Operası önünde toplanan yüzlerce kadın sloganlarla İskele Meydanı'na yürüdü. "Öfkemizle, acımızla, dayanışmamızdan aldığımız güçle yürüyoruz. Depremi katliama çeviren sorumluları biliyoruz." diyen protestocular, deprem bölgesindeki kadınların sesini Kadıköy'e taşıdı. "Yaşama hakkını savunuyoruz" diyen Kadın yürüyüşünde  '6 Şubat'ı unutma unutturma' ve 'Affetmek yok, unutmak yok, helalleşmek yok' sloganları sık sık atıldı. Polisin engelleme çabalarına rağmen devam eden yürüyüşün sonunda Kadınlar Birlikte Güçlü Platformu'nun açıklaması okundu.

DEM Parti Kocaeli Milletvekili Ömer Faruk Gergerlioğlu sordu, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı Mahinur Özdemir Göktaş doğruladı: 300 TL’lik doğum yardımı 8 yıldır hiç artırılmadı. Gergerlioğlu'nun TBMM’ye sunduğu yazılı soru önergesi, doğum yardımı tutarının halen 300 TL olduğu iddiasının doğru olup olmadığını, doğruysa neden artırılmadığı sorusunu içeriyordu. Bakan Göktaş şu yanıtı verdi: “15 Mayıs 2015 tarihi ve sonrasında doğum yapan Türk vatandaşlarına birinci çocuk için 300 TL, ikinci çocuk için 400 TL, üçüncü ve sonraki çocuklar için 600 TL doğum yardımı yapılmaktadır”  Gergerlioğlu şu sözlerle verilen yanıtı değerlendirdi: "Hem çocuk yapın diyorsunuz hem de 300 TL gibi komik bir ücret veriyorsunuz.” - Doğum yardımı yılda bir kez veriliyor. - En düşük bebek bezi paketinin fiyatı 300 TL'ye yakın. - En ucuz bebek mamasının kutusu 300 liradan fazla. - Bebeğin düzenli sağlık kontrolleri için harcanması gereken yol parasını da buna eklersek masraflar daha da artar. - Üstelik 300 liralık yardımı almak da kolay değil. Ebeveynler bir sürü bürokratik işlem yapmak zorunda. Bunun için de ayrıca ulaşım masrafları oluyor. - Bebek bezi gibi hijyen malzemelerinde KDV oranı Temmuz 2023'te yüzde 8'den yüzde 10'a çıkarıldı. Şans oyunları yani yasal kumardaki vergi oranı ise yüzde 50 indirildi. Bir işçi ailesi için 3 hatta 4 çocuk yapsa dahi çocuklarının hijyen, beslenme ve bakımını sağlaması çok ama çok zor. Bakan Göktaş, çocuk yardımını artırmadıkları gerçeğinin üstünü örtmek için çeşitli sosyal yardımlarla yoksulluğu önleyici gelir transferi yaptıklarını dile getirdi. Oysa sosyal yardımların düzeyi de çocuk yardımı kadar düşük. (Sosyalist İşçi)

Kadına Yönelik Şiddete Karşı Uluslararası Mücadele Günü'nde tüm engellemelere rağmen Mecidiyeköy Meydanı'nda "Erkek-devlet şiddetine, savaşa, sömürüye, yoksulluğa, kadın ve LGBTİ+ düşmanı politikalara" karşı mücadeleye devam denildi. 25 Kasım Kadın Platformu'nun çağrısıyla yapılan eylem Mecidiyeköy'de gerçekleşti. Polis ablukasına alınan kadınlar geri atmadı. Polis barikatını kaldırtarak meydana girdi. Eylemciler İstanbul Sözleşmesi'nden, aşırı sağcıların hedefindeki 6284 sayılı yasadan vazgeçmeyeceklerini duyurdu. "Trans cinayetleri politiktir, "Yaşasın özgür Filistin" yazılı dövizler taşıyan kadınlar "Gecelerden de sokaklardan da meydanlardan vazgeçmiyoruz" ve "Jin jiyan azadi sloganlarını attı. Eylemden kareler

Uzun süredir yeni anayasa çalışmaları yapan AKP-MHP iktidarı Meclis’in açılmasıyla birlikte konuyu gündeme getirdi.  Kutuplaşmayı keskinleştirmek ve ikilikler üzerinden kendisini tahkim etmek isteyen iktidarın en idmanlı olduğu araç, dönem dönem yasa değişiklikleri tartışmalarını topluma dayatmak. Son dönemde anayasaya başörtüsü maddesi eklenmesi ve 6284’ün iptali gündeme gelmişti. Daha sonra Adalet Bakanı’nın “aile hukukunu sil baştan ele alacağız” sözüyle medeni kanunda değişiklik yapılmasının planlandığının sinyali verildi.  Otoriter rejimin bu kez şapkadan çıkardığı konu ise “ailenin korunması”. Ve bu aile tartışmasının odağında, LGBTİ+ nefretini yasalaştırma hedefi var.  LGBTİ+’ların varoluşuna saldırı, küresel çapta aşırı sağın repertuarındaki temel meselelerden biri.  Aşırı sağ, LGBTİ+ fobi üzerinden örgütlenirken nefretin “yasal güvenceye alınması” daha önce Macaristan ve Polonya gibi otoriter ülkelerde karşımıza çıkmıştı. Macaristan’da eşcinselliğin kamuya açık şekilde ele alınmasının, TV’lerde, filmlerde vb. eşcinselliğin gündeme getirilmesinin suç sayılması, LGBTİ+’ları destekleyen kurumların tanıtım ve eğitim faaliyetlerinin yasaklanması; Polonya’da ise farklı illerde LGBTİ+ların giremeyecekleri bölgelerin ilan edilmesine varan saldırılar gündemdeydi. Bu saldırıların kılıfı ise “çocukları korumak”tı.     Türkiye’de son dönemde kamu kurumlarının desteği ve teşvikiyle, yine “çocukları korumak” adı altında LGBTİ+lara dönük baskılar, cezalandırmalar, yasaklar kesintisiz biçimde devam ediyor.  Seçim gecesi ilk konuşmasında Erdoğan’ın açıkladığı yeni saldırı rotasının odağında da bu mesele vardı. Meclis’in açılmasıyla gündeme gelecek yasa tartışmasında iki saldırı olması muhtemel. Birincisi, Macaristan’da olduğu gibi LGBTİ+ kurumlarının doğrudan kapatılmasını sağlayacak bir yasa, ikincisi anayasada aile tanımının değişmesi.  Mevcut anayasanın 41. maddesinde, “Aile, Türk toplumunun temelidir ve eşler arasında eşitliğe dayanır” deniliyor. İktidar sözcüleri Macaristan’daki muadilleri gibi 'eşler arasında' ibaresinin muğlak olduğu gerekçesiyle, 'Aile kadın ve erkekten oluşur' tanımını getirmek istediklerini söylüyor. Geçtiğimiz aylarda Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı tarafından 81 ilde kapalı kapılar ardında düzenlenen Aile Çalıştayları da Ekim’de gündeme gelecek anayasa değişikliğinin hazırlıkları gibi görünüyor. Safları sıklaştırmak gerek Derneklerin kapatılması, sansürün ağırlaştırılması, LGBTİ+ toplumunun kapanmaya zorlanması anlamına gelecek yasanın geçmesiyle birlikte bir dizi ağır otoriter uygulamanın da gündeme gelmesinin yolunu açacak.  Muhalefet ise bu sürece güçsüz giriyor.  Bu sorun etrafındaki tartışma sol, sosyalist, özgürlükçü muhalefeti dahi bölüyor. LGBTİ+ fobisi, çoğu zaman yan yana durduğumuz kesimler dahil olmak üzere muhalefetin içerisinde bile etkin. YSP’nin seçim kampanyası sırasında, tüm eleştirilere rağmen konu hakkında sessizliğini korumuş olması, LGBTİ+ların içinde bulunduğumuz süreçte yaşadıkları yalnızlaştırmanın boyutu hakkında bir ipucu verebilir.  İstanbul Sözleşmesi’nden çekilme tartışmalarının olduğu dönemde çok geniş bir toplumsal meşruiyeti olan bir muhalefet örgütlenebilmiş, birçok kurum ortak bir talep etrafında yan yana gelebilmişti. Şimdi tartışmanın niteliği, rejimin baskı koşulları ve hareketin sokak gücü bakımından farklı koşullardayız. Ancak bu süreçte LGBTİ+ nefretini sıradan baskı biçimlerinden biri olarak görmeyip, sağın kendisini güçlendirme ve otoriter rejimin kendisini yerleşik kılma çabasının bir hamlesi olduğunu fark ederek saf tutmak çok önemli.  Yalnızlaştırmaya müsaade etmemek, kutsal aile anlatısı etrafında nefretin doğallaştırılmasına geçit vermemek için, bulunduğumuz her yerde, yasaya karşı oluşturulacak mücadele zeminlerinin birer parçası olmalıyız. 

İran'daki mollalar rejimi, Mahsa Amini'nin işkenceyle katledilmesinin birinci yıldönümünde başörtüsü zorunluluğunu daha da katılaştıran yasayı meclisten geçirdi. Uygunsuz gördükleri kadınlar 10 yıl hapis yatabilecek. İran'da şu anda uygulanan yasalara göre kadınlar ve ergenlik çağını aşmış kız çocuklarının saçlarını örtmesi, vücut hatlarını gizleyen bol ve uzun giysiler giymeleri gerekiyor. Bu kurallara uymayanlara 10 gün ile iki ay arası hapis ya da en fazla 10 dolara denk bir para cezası verilebiliyor. Kadınlar üzerindeki baskıyı artıran ve Mahsa Amini protestolarına katılan geniş kesimleri susturmayı hedefleyen yasa, İran Güvenlik Konseyi'nce onaylandığı zaman yürürlüğe girecek. Mahsa Amini öldürüldükten sonra aylarca büyük protestolar yaşanmış, birçok kadın başını açarak sosyal hayata katılmıştı. Rejim, aşağıdan gelen özgürlükçü değişimi bastırmak istiyor. İran'da bu rezaletler yaşanırken, Mahsa Amini'nin başörtüsünü düzgün takmadığı gerekçesiyle karakolda dövülerek öldürülmesi ve ardından gelişen protestolar gibi baskıcı yasa da hakim medyada yer bulmadı. Bulmadı çünkü İran devleti hem Türkiye'nin bölgesel rakibi hem de Suriye ve Kürt politikalarında Ankara'nın bir tür müttefiki. Bu yüzden Türkiye'deki rejim, İran'daki rejime eleştiri getirmiyor. Oradan kaçıp Türkiye'ye sığınan İranlı mülteciler ise baskı altında.