2018’in ilk günlerinden beri birçok defa halkın sokaklara indiği İran’da son olarak 30 Haziran’da kitle protestoları Huzistan eyaletine bağlı Hürremşehr ve Abadan kentlerinde ortaya çıktı. Protestoların nedeni ise ‘temiz su krizi’.
Halk sosyal medyadan yaptığı paylaşımlarda musluklardan akan aşırı tuzlu suları göstererek tepki gösteriyor. Su ve Kanalizasyon İdaresi yetkilileri iki kentte belli bir süre su verilmeyeceğini açıklamış, ancak 30 Haziran’dan itibaren hayatın ‘normal’ seyrine döneceğini duyurmuştu. Ancak suların aşırı tuzlu olarak akmaya başlaması ve 350 kadar kişinin sulardan zehirlenmesi halkı sokaklara döktü.
Sorumluların istifa etmesi ve su krizinin çözülmesini talep eden sloganlar kısa zamanda önceki protesto eylemlerinde olduğu gibi rejim karşıtı sloganlara evrildi. Yetkililer ise yaptıkları açıklamalarla her zamanki gibi sokak hareketini bölmeyi ve kriminalize etmeyi amaçlıyor. Örneğin Hürremşehr vekili Abdullah Sameri’nin sözcüsü, “Maalesef Cuma Camii’nin önünde su talep eden 150 kişiden bazı eşkıyalar rejim karşıtı sloganlar attı” dedi.
Protestolar sistem karşıtlığına evrilebiliyor
Birkaç şehre daha yayılan protestolarda polis saldırısı sonucu 4 kişinin öldüğü onlarca kişinin gözaltına alındığı söyleniyor.
Bu protestolar aslında 2018'e girdiğimiz günlerden bu yana İran'da gerçekleşen kitle protestolarının dördüncü dalgası. İlki 2018’in ilk günlerinde gıda fiyatlarındaki artış nedeniyle başlamış ve tüm ülkeye yayılmıştı. Halk isyanı hızla rejim karşıtı bir şekil almıştı. İkinci dalga ise bu dönemde tutuklanan bir kadın aktivistin polis tarafından kaybedilmesi üzerine başlamıştı. Binlerce kadın başörtülerini çıkararak sokaklarda rejimi protesto etmişti. Üçüncü dalga ise geçtiğimiz haftalarda yine hayat pahalılığına karşı esnafın kepenk indirme eylemleri ile yaşanmıştı. Türkiye ile birlikte doların en fazla değer kazandığı ülke olan İran’da esnaf enflasyon ve borçlar nedeniyle sokağa inmişti. 30 Haziran’da başlayan eylem dalgası ise doğrudan temiz suya erişim hakkı talebiyle başladı.
Eylem dalgalarının her biri farklı nedenlerle başlasa da her biri kısa zamanda rejim ve sistem karşıtlığına evrildi. Trump’ın İran’la yapılan nükleer anlaşmasından çekilerek yeniden ambargoyu başlatması ülke ekonomisini ve dolayısıyla toplumun en altındaki işçiler ve köylüleri olumsuz etkiliyor. Hemen her protesto dalgası rejimden duyulan korkuyu biraz daha kırıyor. Devlet güçlerine karşı deneyim biriktiriliyor.
Taner Akçam, yeni kitabında Ermenilerin dininin zorla değiştirilmesi ve asimilasyon süreçlerini inceliyor. Kitapta Talat Paşa’nın ihtida edenlerin tehcirden muaf tutulması emrini daha sonra nasıl geri çektiği de anlatılıyor.