Evden çalışma zorunlu, malzeme ve iş araçlarının temini zorunlu değil

Covid-19 salgınıyla birlikte çalışma biçimleri de değişti. Evden çalışma ile ofise dönüşen evlerde, bitmeyen işler, artan masraflar, angarya işler, sosyal hayatın bitmesi gibi sıkıntılar ortaya çıktı.

Uzaktan çalışmanın (evden çalışma) yasal dayanağı 4857 sayılı İş Yasası’nın 14. maddesi. Bu çalışma uygulamada “evde çalışma” veya “evden çalışma” olarak adlandırılıyor. Yasada, uygulamanın detaylarının yönetmelikle belirleneceği hükmü vardı. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının uzaktan çalışma yönetmeliği Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Bugün çıkarılan yönetmelik, işverenin bazı keyfi uygulamalarının gerekçesi olabilecek gibi görünüyor. 

İşçinin onayı aranmayacak

Zorunlu nedenlerle işyerinin tamamı veya bir kısmında uzaktan çalışmaya geçilirse işçinin onayı aranmayacak. Yani evden çalışma, pandemi gibi mücbir durumlarda, işçinin onayı aranmaksızın zorunlu hale getiriliyor. 

Çalışma mekânının düzenlenmesini işverenle işçi arasındaki anlaşmaya bırakan yönetmelik, malzeme ve iş araçlarının temini ve kullanımı için de “iş sözleşmesinde aksi kararlaştırılmamışsa işveren tarafından sağlanması esastır” denilerek yine patronlar için açık kapı bırakıyor. Aslında işverenlerin iş, araç ve gereçlerini sağlama yükümlülüğü Türk Borçlar Kanununun (TBK) 413. maddesinden doğar. Bu maddeye göre; aksine anlaşma veya yerel adet yoksa işveren işçiye, iş için gerekli araçları ve malzemeyi sağlamakla yükümlüdür, işçi kendi araçlarını kullanırsa, işverenin uygun bir karşılık ödemesi gerekir. Ancak yönetmelikle patronlar iş sözleşmesine aksi hükümler koyabilecekler.

Zorunlu giderleri işveren ödeyecek

Bakanlık tarafından çıkarılan yönetmelikte, iş saatlerinde harcanan her türlü masrafın (doğal gaz, elektrik, internet masrafı, yemek vb. giderler) zorunlu gider adı altında işveren tarafından ödenmesi öngörülüyor. 

Yönetmeliğe göre uzaktan çalışma yapılacak yer önceden düzenlenecek. İşveren işçi sağlığı iş güvenliğinden de sorumlu olacak. İşçi uzaktan çalışma talep edebilecek. İşçi talep edip işveren kabul ettiğinde de aynı kurallar geçerli olacak.

Çalışma süreleri yasal sınırları aşamayacak

Yönetmelik, çalışma süresinin belirlenmesi ile ilgili bazı kurallar getiriyor: “Uzaktan çalışmanın yapılacağı zaman aralığı ve süresi iş sözleşmesinde belirtilir. Çalışma süreleri, yasal sınırları aşmamak koşuluyla (haftalık 45 saati, günlük fazla çalışma dahil 11 saati, gece 7,5 saati), taraflar arasında kararlaştırılır. Fazla çalışma için işçinin onayı alınmak zorundadır.”

Sendikalar evden çalışmanın sorunlarına eğilmelidir

Zorunlu ve ücretsiz fazla mesainin piyasa kuralı haline geldiği günümüz çalışma rejiminde, her fırsatta zorlanan esnek çalışma sistemleri, artık patronlar için evden çalışmayla bir miktar daha kolaylaştırılıyor. Evden çalışmada, “Her şey acil her şey önemli” baskısı ile çalışma süreleri neredeyse 7/24’e çekilmiş durumda. Sendikalar evden çalışma uygulamasında işçileri ekstra sömürülmemesi için hazırlıklı olmalıdır.