DİSK: İşçiler arasında salgının yayılma hızı yüksek

DİSK, Covid-19 salgınının üyelerin sağlığı, işi ve geliri üzerindeki etkisini ölçmek amacıyla hazırladığı raporların üçüncüsünü yayımladı.

Covid-19 DİSK Raporu-3’te yer alan bulgular Covid-19 salgınının DİSK üyeleri üzerindeki etkilerini ölçmek amacıyla DİSK üyesi sendikalar tarafından derlenen bilgilere dayanıyor. Rapordaki bilgiler 24 Nisan 2020 tarihlidir.

Covid-19 salgını çalışma yaşamında ciddi sonuçlar doğuruyor. Zorunlu ve acil işler dışında üretim devam ediyor. Bu durum işçileri salgınla karşı karşıya bırakıyor, işçiler sağlıkları ile işleri arasında tercih yapmaya zorlanıyor. İşçilerin çalışmaya zorlanması salgının işçiler arasındaki etkisini artırıyor. İki hafta önce DİSK üyesi işçilerdeki pozitif vaka sayısı 257 iken 24 Nisan itibariyle 535’e yükseldi. Araştırma bulguları DİSK üyesi işçiler arasında Covid-19 pozitif vaka oranının, Türkiye vaka oranının3,2 katı olduğunu gösteriyor.

Covid-19 çalışma yaşamını doğrudan etkilemektedir. Sadece tıbbi açıdan ve halk sağlığı açısından değil, virüsle mücadele kapsamında sosyal açıdan bir dizi ciddi tedbirin alınması zorunludur. Salgın ekonomide ciddi daralmalara, işçiler için iş ve gelir kaybına yol açmakta, işçilerin hem sağlığını hem de iş ve gelirini tehdit etmektedir.

Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR) tarafından hazırlanan raporda yer alan bulguların özeti aşağıda yer almaktadır:

Salgının DİSK üyeleri arasındaki etkileri

- Covid-19 pozitif vaka oranı DİSK üyesi işçiler arasında Türkiye’nin 3,2 katıdır!

24 Nisan 2020 tarihi itibariyle DİSK üyesi işçiler arasında Covid-19 pozitif oranı, Türkiye genelindeki Covid-19 vaka oranının 3,2 katı düzeyinde seyretmektedir. DİSK üyesi işçiler arasındaki vaka oranı, Türkiye vaka oranından giderek açılmaktadır.

Türkiye’deki toplam Covid-19 pozitif vaka sayısının Türkiye nüfusuna oranı binde 1,3, vaka sayısının 15 ve üzeri yaştaki Türkiye nüfusuna oranı binde 1,6 iken DİSK üyesi işçiler arasındaki vaka sayısının araştırma kapsamındaki DİSK üyesi işçilere oranı binde 4,1’dir.

İşçiler arasında Covid-19 pozitif oranı gerek genel nüfusa göre gerekse çalışma çağındaki nüfusa göre oldukça yüksektir. Öte yandan DİSK verileri sendikalı işyerlerini yansıtmaktadır. Sendikasız ve kayıtsız işyerlerinde Covid-19 pozitif oranının çok daha yüksek olduğunu söylemek mümkündür.

- DİSK üyesi en az 535 işçinin Covid-19 testi pozitiftir

DİSK üyesi sendikalardan derlenen bilgilere göre DİSK üyesi işçilerin en az 535’inin Covid-19 testi pozitif çıkmıştır. Covid-19 sebebiyle karantina altında olan DİSK üye sayısı ise en az 628 kişidir. DİSK üyeleri arasında pozitif vaka sayılarının en yüksek olduğu işkolları metal ve genel işlerdir. Üretimin devam ettirilmesi ısrarı işçiler arasında vaka sayısını artırmaktadır. Salgının başlangıcından bugüne kadar 4 DİSK üyesi Covid-19 nedeniyle yaşamını yitirmiştir.

- En az 13 bin 754 DİSK üyesi işçinin çalıştığı 56 işyerinde üretime ara verildi veya üretim durduruldu

Covid-19 görülmeye başladığından beri 56 işyerinde üretime ara verildi veya üretim durdurdu. En az 13 bin 754 DİSK üyesi etkilendi. Birleşik Metal-İş’in 8, Dev Turizm-İş’in 14, Dev Yapı-İş’in 2, Güvenlik-Sen’in 1, Lastik-İş’in 12 ve Tekstil’in 11 olmak üzere 56 işyerinde üretime ara verildi.

- En az bin 249 DİSK üyesi işçi çalışmaktan kaçınma hakkını kullandı

DİSK üyesi sendikaların örgütlü olduğu en az 11 işyerinde Covid-19’un yarattığı tehlikeler ve riskler nedeniyle çalışmaktan kaçınma hakkı kullanıldı. Çalışmaktan kaçınma hakkını kullanan üye sayısı en az bin 249 oldu. Çalışmaktan kaçınma hakkını kullanan 11 işyerinin 8’i Birleşik Metal-İş sendikasının örgütlü olduğu işyerleridir.

- Covid-19 sebebiyle DİSK üyesi sendikaların örgütlü olduğu en az 131 işyeri kısa çalışma ödeneğine başvurdu. Başvuru kapsamdaki DİSK üyesi işçi sayısı en az 34 bin oldu

DİSK’in örgütlü olduğu işyerleri ve fabrikalar arasında kısa çalışma ödeneğine başvuran işyeri sayısı en az 131 ve kapsadığı DİSK üyesi işçi sayısı en az 34 bin 108 oldu. 24 Nisan itibariyle başvurusu onaylanan DİSK’in örgütlü olduğu işyeri sayısı en az 58, kısa çalışma ödeneğinden yararlanacak DİSK üye sayısı ise en az 15 bin 140’tır.

- Covid-19 nedeniyle 80 işyerinde işçiler ücretli izin kullandı

DİSK üyesi sendikaların örgütlü olduğu işyerlerinde ücretsiz izin kullanımı sınırlı düzeyde kalırken, ücretli izin ve yıllık izin uygulaması daha yaygın olarak kullanılmaktadır. DİSK üyesi sendikaların örgütlü olduğu 42 işyerinde işçilere ücretsiz izin kullandırılırken, 69’unda işçilere yıllık ücretli izinleri kullandırıldı ve 80’inde ise işçiler Covid-19 nedeniyle ücretli izne ayrıldılar. Yıllık izinler 4 bin 748, ücretli izinler 3 bin 103 DİSK üyesini kapsamaktadır.

- Covid-19 sebebiyle evden çalışmaya geçen DİSK üyesi işçi sayısı en az 2 bindir

Covid-19 salgını nedeniyle uzaktan çalışmaya geçen DİSK’in örgütlü olduğu işyeri sayısı en az 70, kapsadığı üye işçi sayısı ise en az 2 bin 69 olmuştur. Uzaktan çalışmaya geçen DİSK üyelerinin büyük bölümü Sosyal-İş’te örgütlüdür. 54 işyerinden bin 17’si kadın 2 bin Sosyal-İş üyesi evden çalışmaya geçmiştir.

- Covid-19’a karşı işyerlerinde alınan önlemler yetersiz: Zorunlu ve acil olmayan işlerin durdurulması işçilerin sağlığının korunmasının yegâne yoludur!

DİSK üyesi sendikalardan derlenen bilgilere göre faaliyeti sürdüren işyerlerinde üye sendikaların girişimleri ve talepleri sonucunda genel olarak maske, eldiven, dezenfektan gibi virüse karşı koruyucu ekipmanların sağlanması, çalışma sürelerinin kısaltılması, dönüşümlü çalışma, çalışanlar için bilgilendirici afişler asılması, ortak kullanım alanlarının sınırlandırılması, üretim alanları ile işyeri kapsamına giren yerlerin ve servislerin sıklıkla dezenfekte edilmesi, ateş ölçümü, yemekhanelerde tek kullanımlık plastik ürünlerin tercih edilmesi gibi önlemler alınıyor.

Soyunma alanları ve yemekhanelerde gerekli fiziksel mesafeler dikkate alınarak yeniden düzenleniyor. Sendikalardan gelen bilgilere göre servis sayılarının artırılarak bir araçta az sayıda işçinin taşınması sağlanıyor, kronik hastalığı olanların büyük bölümü idari izne çıkarılıyor, bir bölümü ise yıllık izinlerini kullanıyor.

Ancak bu önlemlere rağmen zorunlu ve acil işler dışında işlerin durdurulmaması ve işçilerin çalışmaya zorlanması Covid-19 riskini artırmaktadır. Çalışmak zorunda olan işçiler kendilerini risk altında hissetmektedir. Nitekim iki hafta içinde Covid-19 pozitif üye sayısının 257’den 535’e yükselmesi “çarklar dönecek” zorlamasının bir sonucudur. Zorunlu ve acil olmayan işlerin durdurulması işçilerin sağılığının korunmasının yegâne yoludur.