Birleşik Metal-İş'ten Kovid-19 raporu: Salgının nedeni sağlık sisteminin özelleştirilmesi

Birleşik Metal-İş Araştırma Merkezi, metal sektörü için hazırladığı Nisan salgın raporunu yayınladı.

Mart ayında hazırlanan raporla karşılaştırılan Nisan raporuna göre metal işçilerinin yüzde 2,8’i virüs nedeniyle karantina altında, her 5 işçiden birinin yakınlarında pozitif vaka var. İşçilerin yüzde 87'si kendini işyerinde risk altında hissediyor, işyerinde alınacak tedbirlerle sorunun çözüleceğine inanmıyor. Mart ayında salgının nedeni olarak “Çinlilerin beslenme alışkanlıkları” yargısını destekleyen işçiler, Nisan ayında salgının nedenini “Kapitalizmin para kazanma hırsı ve sağlık sisteminin özelleştirilmesi” olarak gördü. İktidarı virüs ile mücadelede başarılı bulanların oranı yüzde 48'den yüzde 31'e düşerken, başarısız bulanların oranı ise yüzde 15'ten yüzde 33'e yükseldi.

Mart ayında araştırmaya katılan işçilerin yüzde 61'i “üretim sürecinde iş arkadaşımla aramdaki mesafe 1 metreden az” cevabını vermişti. Bu oran Nisan 2020'de yüzde 37'ye geriledi. Ancak işçilerin yüzde 85'i halen iş arkadaşı ile 2 metreden daha az bir mesafede çalışıyor. Mesafenin 2 metreden fazla olduğu işçilerin oranı sadece yüzde 15. Bu oran Mart ayında yüzde 10 idi. Araştırma kapsamındaki işçilerin yüzde 21'i yakın çevresinde koronavirüs tanısı konmuş kişi olduğunu söylerken, işçilerin yüzde 2,8'i virüs nedeniyle karantina altında. 

İşçiler, kendilerini işyerlerinde risk altında hissediyor

İşçilerin yüzde 60'ı işyerinden kaynaklı olarak (işe gidiş-geliş dahil) virüse karşı risk altında olduğunu, yüzde 27'si ise kısmen risk altında olduğunu düşünüyor. Yani işçilerin yüzde 87'si kendini işyerinde risk altında hissediyor. İşyerinde kendini risk altında hissetmeyenlerin oranı yüzde 13. Bu oran Mart’ta yüzde 6'ydı. Çalıştıkları işyerlerinde virüse karşı yeterli tedbir alındığını düşünenlerin oranı yüzde 11'den yüzde 29'a yükseldi. Kısmen yeterli tedbir alındığını düşünenlerin oranı yüzde 40'tan yüzde 49'a çıktı. Yeterli tedbirlerin alınmadığını söyleyenlerin oranı ise 49’dan yüzde 29’a indi.

Özel sağlık kurumları kamulaştırılmalı

İşçilerin yüzde 96'sı borç nedeniyle su ve doğal gaz kesintisi yapılmaması gerektiğini düşünüyor. Yüzde 94’ü okulların tatili süresince çalışan anne babalardan en az birine ücretli korona izni verilmesini istiyor. Araştırmaya göre işçiler arasında ücretli izin talebi yüzde 92 seviyesinde. Salgın döneminde her eve belli bir miktar içme suyu ve doğal gazın parasız olarak sağlanması fikri, yüzde 96 oranında destekleniyor. Dikkat çeken verilerden biri ise işçilerin yüzde 86 ile “özel sağlık kuruluşları kamulaştırılması” fikrine verdiği destek. İşçilerin yüzde 82'i “65 yaş üstü yaşlılık aylığı alan kişilere de ek korona desteği ödenmelidir” fikrini destekliyor. Yüzde 88 gibi yüksek bir kesim salgın nedeniyle sokağa çıkma yasağı ilan edilmesi taraftarı. Mart 2020'de bu oran yüzde 68 seviyesindeydi.

İşçilere göre salgının sorumlusu sistem ve para kazanma hırsı

Araştırmada işçilere koronavcirüsün neden kaynaklandığı konusundaki görüşleri, kamuoyunda tespit edilen genel yargılara, ne ölçüde katılıp/katılmadıkları de soruldu. Buna göre Mart ayında işçilerin en çok katıldıkları yargı virüsün nedeninin “Çinlilerin beslenme alışkanlıkları” olduğuyken, Nisan ayında  “Kapitalizmin para kazanma hırsı ve sağlık sisteminin özelleştirilmesi” görüşü öne çıktı. Bu yargıya katılıyorum/çok katılıyorum diyenlerin oranı yüzde 72'den, yüzde 76'ya yükseldi. Virüsün nedenini aynı zamanda “Doğaya ve diğer canlılara verdiğimiz zararın bir neticesi” olarak değerlendirenlerin oranı yüzde 71,5 iken, “ABD tarafından biyolojik silah olarak üretildi”, “Çinlilerin beslenme alışkanlıkları” yargıları sert bir biçimde düştü.

İşçiler hastalanma riskinin giderek arttığını düşünüyor

Araştırmaya katılan metal işçilerinin yüzde 64’ü virüs riskinin artacağını düşünüyor. Mart ayında bu oran yüzde 78 seviyesindeydi.  Virüsün azalacağını düşünenlerin oranı ise yüzde 19.  Bu oran geçtiğimiz ay yüzde 8,4’tü. İşçilerin hemen tamamı virüsün ciddiye alınması gerektiğini düşünüyor. Yüzde 83'ü kesinlikle ciddiye alınması gereğini vurguluyor. Geçtiğimiz ay bu oran yüzde 75'ti.

En önemli tedbir el yıkama ve maske takma

Araştırma kapsamındaki metal işçilerinin yüzde 98'inin virüse karşı en çok başvurduğu kişisel tedbir ellerin daha çok yıkanması. İkinci sırada yüzde 98 ile maske kullanma geliyor. Bu tedbirleri yüzde 96 ile iş haricinde evden çıkmamaya çalışmak ve yüzde 93 ile aile gezmelerine son vermek ve yüzde 90 ile toplu ulaşım kullanmama izliyor. Yüzde 70 virüse karşı daha iyi beslenmeye çalıştığını söylerken, yüzde 89’u sosyal etkinliklerini sınırlandırmış.

Virüsle mücadelede hükümet başarısız

Araştırma kapsamındaki işçilere hükümetin aldığı tedbirleri ne kadar başarılı buldukları da soruldu. Hükümeti başarılı bulanların oranında geçen aya göre sert bir düşüş yaşandı. Mart 2020'de işçilerin yüzde 19'u hükümetin aldığı tedbirleri çok başarılı bulurken, bu oran Nisan 2020'de yüzde 8'e geriledi. Hükümetin aldığı tedbirleri başarılı bulanların oranı ise yüzde 29'dan yüzde 23'e düştü. Buna karşın başarısız bulanların oranı toplamda yüzde 15'ten, yüzde 33'e çıktı. İşçilerin yüzde 34'lük bir kesimi ise alınan tedbirleri ne başarılı ne de başarısız olarak değerlendiriyor. 

İşçilerin yüzde 48’i Türkiye'yi virüsle mücadelede Avrupa ülkelerine göre daha başarılı buluyor. Yüzde 41’i ne başarılı ne de başarısız buluyor. Avrupa’ya göre başarısız bulanların oranı ise yüzde 11.

Ücretsiz izin işçinin aleyhine

Araştırma kapsamındaki işçilere hükümetin işverenlere ücretsiz izin hakkı tanıyan ve günlük 39,4 TL'lik ödeme öngören düzenlemenin işçi lehine olup olmadığı soruldu. İşçilerin dörtte üçü söz konusu düzenlemenin işçilerin lehine olmadığını düşünüyor. Toplamda yüzde 75 söz konusu düzenlemenin işçilerin lehine olmadığı fikrinde. Düzenlemeyi işçi lehine bulanların oranı ise sadece yüzde 13.