İklim değişikliğini durdurmak için nasıl bir mücadele?

Ekoloji ve çevre duyarlılığı konusunda bilinç ve kaygılar, son yıllarda görünür bir biçimde artıyor.

Çok sayıda genç ekoloji mücadelesinin içinde yer alırken, doğayı yıkıma uğratan maden, nükleer, termik, HES gibi projelere karşı dünyanın her yanında gelişen ciddi direnişlere, iklim zirveleri sırasında dünyanın her yerinde eş zamanlı, yüzbinlerce genç yaşlı, işçi işsiz, inanç gruplarının, yerli halkların birlikte gerçekleştirdikleri çok etkili eylemlere tanık oluyoruz, bu eylemleri inşaa ediyoruz.  Bunlar çok umut verici ve önemli gelişmeler. Kaygı verici kısım ise çevre hareketi diyebileceğimiz bu hareketin gelişmesine neden olan ekolojik sorunların artık gündelik yaşantımızın ayrılmaz bir parçası haline dönüşmüş olması ve dünyanın her yerinde yaşanır hale gelmesi.

İklim krizi şiddetleniyor

İklim krizi insan türü ve diğer canlı türlerinin büyük bir kısmı için bir varoluş sorunu oluşturuyor. Bundan başka daha büyük bir tehdit herhalde düşünemeyiz. İklim değişikliğinin ne kadar can alıcı bir sorun olduğunun bilimsel verilerine yer veren IPCC’nin raporlarında iklim değişikliğinin nedeni “insan faaliyetlerinden kaynaklı” olarak yer alır. Bu tespit ile iklim değişikliğinin doğal bir süreç olmadığı, iklim değişikliğine neden olan faaliyetler ne ise bunlara son verilmesi halinde durdurulabileceği, geri döndürülebileceği sonucu çıkar. Ama bu anlamın yerine 6,5 milyar insan eşit biçimde, hep birlikte iklim değişikliğinden sorumlu olduğumuz, bireysel çabaların bu sorunu aşmada kilit rol aldığı ve neredeyse sadece buna indirgendiği bir anlatı çok daha ön planda tutulmakta. Tabi ki bireysel olarak hepimizin ekolojik krizi yaratan unsurların bir parçası olmamak üzere yaptıklarımız oldukça önemli. Lakin, iklim krizinin büyüklüğü karşısında yetersizler. İklim krizinin yaratıcısı kapitalist sistem ve bu tehdidi durdurmak için atılacak adımlar önünde engel olan da yine bu sistem. İklim değişikliğini durdurmak, hayatta kalmak ve kendi doğamızın bir parçası olan doğal dünya ile birlikte yaşamak için kapitalist sistemin işleyiş mantığı ile ekolojik kriz arasındaki ilişkiyi daha net biçimde kurmamız gerekiyor.

Kâr, rekabet, büyüme

Kapitalist sistemin işleyişinin nasıl ekolojik krize yol açtığını, bu krizi nasıl fırsata çevirdiğini ve çözümün önünde nasıl engel olduğunu geçtiğimiz yıl açığa çıkan Volkswagen skandalı aslında bize çok net anlatıyor. Volkswagen 2012 yılında ürettiği lüks otomobillerin daha az emisyon saldığını iddia edip, insanların çevresel kaygısını kullanarak bu araçlardan çok sayıda satmıştı. Oysa çevre kaygısı ile üretildiği söylenen bu araçlar diğerler araçlardan daha az emisyon üretmiyordu. Şirket sadece böyle olduğunu göstermek için testler sırasında düşük ölçüm kaydedecek hileli bir yazılım yapmıştı. Volkswagen’i bunu yapmaya iten kapitalist sistemin temelinde yer alan; kar, rekabet ve büyüme idi. Kapitalist sistemde üretimi belirleyen toplumsal ihtiyaçlardan, zorunluluklardan bağımsız piyasanın kuralları.

Yaşadığımız iklim değişikliği üretim güçleriyle üretim ilişkileri arasındaki çelişkiyi çok net ortaya çıkıyor. Sürekli kâr etme ve büyümeyi zorunlu kılan ve bunu  rekabet koşullarında gerçekleştiren sistem içinden çıkılamaz bir döngü ve bu döngünün içinde insani ya da ekolojik kaygılara yer yok. Sermaye birikiminin, kaynağı; insanların sömürülen emeği, doğal varlıkların sürekli olarak sermayeye dönüştürülmesi. Ama ekolojik kaynakları sonlu bir dünyada sonsuz bir sermaye birikimi sürdürülemez. İklim değişikliğini durdurmak için kapitalizmin temel işleyişini, kâr dürtüsünü sorun etmeyen bir anlayış istediği kadar ekolojik ya da yeşil ekonomilere dayansın bu yıkımı durdurmada başaralı olamaz.

İklim değişikliğini durdurabiliriz

Hükümetlerin yerellerde ekolojik yıkımlara yol açan termik, nükleer, maden gibi projelerine karşı mücadele etmek, bu mücadeleleri diğer sosyal hareketlerle birleştirmek, ırkçılıktan, militarizme, militarizmden eşitsizliğe kadar içiçe geçen ve insanlığın önünde duran krizlerlerle, kapitalizmin arasında bağlantı kuran bir mücadele hattı hem iklim değişikliğini durdurabilir hem de tüm bu sorunların kaynağı kapitalizmi tarihin çöplüğüne gönderebilir.

Nuran Yüce

(Sosyalist İşçi)