1936 Rusya: Bolşevikler temizleniyor

Volkan Akyıldırım, Ekim Devrimi'nin kazanımlarının stalinizm tarafından nasıl gaspedildiğini ve Bolşeviklerin imhasını anlatıyor. 

ovyetler Birliği Komünist Partisi (SBKP) içinde 1930’lu yıllar boyu süren temizlik hareketinin ilk önemli mahkemesi 1936 Ağustos ayında gerçekleşti. Beş gün süren ve 16’lar davası olarak da bilinen bu mahkemede yargılananlar arasında Bolşevik Partisi’nin önde gelen liderlerinden Zinoviev ve Kamenev’in yanı sıra İç Savaş kahramanlarından Sergei Mrachkovsky, Ermenistan Komünist Partisi’nin lideri Vagarshak Arutyunovich Ter Vaganyan ve Halk Komiseri İvan Nikitich Smirnov da vardı.

Yargılananlar o sırada yurtdışında olan Troçki ile işbirliği yapmaktan ve gizli bir terör örgütü kurmaktan suçlanıyordu. Hepsi “suçlarını” itiraf etti. Hepsi öldürüldü.

O günlerde davaya katılan diplomatlar dahi itirafları samimi buldu. Ne var ki, kısa süre sonra öldürülen bu Bolşeviklere yöneltilen ithamların hepsi sahteydi ve bütün itiraflar ağır baskı ve işkence ile alınmıştı. Yargılananların hemen hepsi yakınlarının da yargılanması ile tehdit edilmişti.

Yargılanmasından kısa süre önce Zinoviev’in aklına yargılanacağı hiç gelmiyor ve Stalin’e yazdığı mektupta anılarını yayınlatmak istediğini söylüyordu. Aynı Zinoviev, yargılanması sırasında onurlu bir komünist olarak ölmek istediğini, davayı korumak istediğini söylüyor, ve işkence dışında, bir taraftan da davayı korumak için kendisini feda ediyordu.

Bu duruşmayı çok sayıda başka duruşma izledi. Son olarak Bolşevik Partisi’nin en önde gelen teorisyeni Bukharin de Zinoviev ve Kamanev’in sonuna uğradı. Suçlu bulundu ve öldürüldü.

Troçki ve ailesi

Parti içi temizlik hareketinde en büyük suç Troçki ile ilişkiydi. Ve zaten Troçki’nin kendisi bir stalinist ajan tarafından öldürüldü. Troçki’nin tüm ailesi de stalinizmin ajanları tarafından çeşitli şekillerde öldürüldü.

Oğlu Sedov, Troçki’nin sağ koluydu ve zehirlendi. Küçük oğlu Sergei politikaya ilgisizdi ve babasının yanında yer almadı, ama 1934’te Sibirya’da bir toplama kampına gönderildi ve orada açlık grevinde öldü.

Troçki’nin ilk karısı Alexandra Sokolovskaya aktif bir biçimde Muhalefet’e dahildi, 1938’de sürgünde vurularak öldürüldü.

Hiçbir zaman politikaya karışmamış olan erkek kardeşi Alexander 1938’de, kız kardeşi Olga 1941’de kurşuna dizildi. Kız kardeşinin kızı Matilda toplama kampında öldü, oğlu Boris 1937’de vuruldu. Apolitik olan diğer oğlu Lev toplama kampına yollandı ve yaşamayı başardı.

Kız kardeşinin çocuklarından Alexandre 1937’de, Yury 1936’da kurşuna dizildi.

Moskova mahkemeleri sırasında SBKP temizliğinin yanı sıra uluslararası hareket içinde de önemli bir temizlik yapıldı. Alman komünistlerinden, Rote Fahne gazetesinin editörü, Rosa Lüksemburg’un yakın arkadaşları da vardı.

Hitler-Stalin anlaşmasının arkasından 1939’da  570 Alman komünisti Rusya’da toplandı ve faşist Almanya’ya iade edildi.

1919 Macar Devrimi’nin lideri Bella Kun ve hükümetinin 12 Bakanı Moskova mahkemeleri tarafından idama mahkûm edildi.

Polonya Komünist Partisi’nin Merkez Komitesi’nin 12 üyesi kurşuna dizildi.

Yugoslav, Fin ve Romen partilerinin liderlikleri tümüyle imha edildi.

Moskova mahkemeleri, sonuç olarak, Ekim Devrimi döneminin Merkez Komitesi’nden Stalin ve Kolontay dışında (Lenin daha önce ölmüştü) bütün üyelerini imha etti. Bolşevik partisi ise neredeyse tümüyle imha oldu.

Bürokrasinin iktidarı

Bütün bu katliam neden oldu?

İç savaş yıllarında Rus işçi sınıfı büyük ölçüde imha oldu. İşçi sınıfı ile birlikte Sovyetler (işçi konseyleri) de ağır tahribata uğradı. Ciddi bir bürokrasi gelişmeye ve güçlenmeye başladı.

Yeni bürokrasi tek ülkede sosyalizmi inşa etmenin mümkün olduğunu savunmaya başladı. Böylece Rusya kapitalist dünya ile rekabete girdi. Bürokrasinin kolektif mülkiyeti altında devlet kapitalizmi gelişirken, Rusya’nın kapitalist dünya ile rekabet edebilmesi için çok hızlı bir sermaye birikimi gerekiyordu. Bunun tek yolu ise işçi sınıfını daha ucuza, daha fazla ve daha üretken olarak çalıştırmaktı.

Nitekim stalinist bürokrasi de bunu yapmaya başladı. İşçi sınıfını disiplin altına alırken önce Bolşevik partisinin direnci ile karşılaştı ve önce parti temizlendi. İşçi sınıfı deneyli önderlerini kaybetti.

Ardından işçi sınıfının büyük yığınlarına saldırıldı ve iş disiplininin yerleşmesi için ağır bir baskı rejimi oluşturuldu. İşe geç gelen, sosyalizmi sabote etme suçlamasıyla toplama kamplarına yollandı. Pülke içi pasaport sistemi kondu. İşçilerin serbestçe iş aramaları, bulmaları engellendi. Fabrika yönetimlerine eski rejimin yöneticileri ve Ekim Devrimi’ne karşı koyan Menşevik kadrolar getirildi.

Ekim Devrimi’ne karşı çıkanlar ve Çarlık döneminin yöneticileri için af çıkarken, Bolşevikler için, işçi sınıfının direnen unsurları için ağır cezalar verildi.

Rusya’da 1936 yılında Bolşeviklere karşı mahkemeler süreci başlatılırken, Fransa’da işçi sınıfının iktidarı alması önlendi, İspanya’da ise Moskova’ya bağlı Komünist Partisi Barselona Sovyeti’ni ezdi.

Volkan Akyıldırım 

(Altüst dergisi)