Dünya genelinde yaklaşık 3,5 milyar insan ana öğünlerini pirinçten karşılıyor. Ancak iklim değişikliği, çevresel tahribat ve serbest piyasanın bir araya gelmesi, üretimi ve hayatları tehlikeye atıyor.

Yıllardır artan pirinç hasadına rağmen, Senegal'de hala herkese yetecek kadar pirinç yok. Diğer birçok Afrika ülkesi gibi Senegal de pirincinin büyük kısmını Hindistan'dan ithal ediyor. Bu tahıl, Senegal'de her gün yenen milyonlarca yemeğin ana malzemesini oluşturuyor. Ancak başkent Delhi'de yüksek makamlarda bulunan kişiler tarafından alınan kararlar, yoksul ülkelerin sahip olduğu sınırlı gıda güvenliğini yerle bir etmek üzere.

Pirinç fiyatlarını çok yükseltecekler. Tekrarlanan kuraklıklar ve muson yağmurlarının giderek düzensizleşen doğası, Asya'da pirinç ekimini azalttı. Dünyanın en büyük tedarikçileri olan Hindistan, Tayland ve Vietnam bu durumdan kötü etkilendi.

Hindistan Başbakanı Narendra Modi, ülkedeki kıtlığı ve gıda fiyatlarındaki enflasyonu önlemek amacıyla bu yaz basmati olmayan tüm pirinç ihracatını yasakladı. Ülke dünyanın en büyük pirinç tedarikçisi konumunda. Haziran ayında yağması gereken Muson yağmurları bu yıl geç geldi ve kuzey doğuyu olması gerekenden çok daha sert vurdu. Bu da sellere, mahsullerin mahvolmasına ve altyapının çökmesine neden oldu.

Doğu ve güneyde ise olması gerekenden çok daha az yağmur yağdı ve bu da mahsul verimini normalin çok altına düşürdü. Benzer şekilde düzensiz hava koşulları Doğu Asya'yı da etkiliyor. Tahminciler, dünyanın sera gazı emisyonları ve El Nino hava modelinin geri dönüşü nedeniyle uzun yıllar sürecek olağanüstü bir sıcaklık dönemine girebileceği konusunda uyarıyor.

Eskiden yılda iki ürün yetiştiren pek çok çiftçi artık sadece bir ürün ekiyor. Patronların Dünya Ekonomik Forumu, iklim değişikliğinin 2050 yılına kadar pirinç verimini yüzde 15 azaltabileceğini tahmin ediyor. Ancak çiftçiler olumsuz hava koşullarından çok daha fazlasıyla karşı karşıya. Yıllardır gübre kullanarak yapılan yoğun ekim yeraltı sularını tüketti ve toprağı tuzlandırarak verimi daha da düşürdü. 

Spekülatörler ve büyük işletmelerin stokçuları var olan arzı tüketmek için harekete geçti ve fiyatları neredeyse 15 yılın en yüksek seviyelerine çıkardı. Singapur, Filipinler ve Endonezya gibi pirince bağımlı daha zengin ülkeler stok yapmaya çalışıyor.

Açığa satış yapanlar ise yükselen piyasa üzerinden spekülasyon yaparak para kazanmaya çalışıyor. Fiyat artışları, Asya ile kuzey ve batı Afrika'daki en yoksul ülkeleri şimdiden pirinç tüketimini azaltmaya ve daha ucuz alternatiflere yönelmeye zorluyor. Ancak diğer temel gıda maddelerinin fiyatları da yükseliyor.

Rusya ile Ukrayna arasındaki Karadeniz ticaret anlaşmasının bozulmasıyla daha da kötüleşen durum, buğday ve mısır arzını vuracak. Bombay Hindistan Teknoloji Enstitüsü'nden Raghu Murtugudde, serbest piyasanın etkisinin pirincin ötesinde de hissedildiğini söylüyor.

"Endonezya'da balıkçılık zaten muhtemelen zarar gördü çünkü El Nino'nun etkisi oldukça güçlü" diyor. "Ardından et etkileniyor, bu da sığır yemi olarak kullanılan mısıra olan talebi artırıyor. Bu da etanol üretimini etkiliyor ve ardından yakıt fiyatları yükseliyor, bu da ulaşımı etkileyerek sebze fiyatlarının artmasına neden oluyor."

Bir başka deyişle, temel gıda maddelerinin fiyatlarındaki artış, Küresel Güney ve ötesinde yoksulları vuran bir enflasyon dalgasına yol açıyor. 2022'de yaşanan sel felaketinin ülkedeki mahsulün büyük bir kısmını alıp götürdüğü Pakistan'da yıllık gıda enflasyonu Mayıs ayında yüzde 49'a ulaştı. 

Yönetici sınıfın kendisi fiyat artışlarından tamamen yalıtılmış olsa da, birçok kesim artan hayat pahalılığının sokaklarda isyana yol açabileceğinden endişe ediyor. Pirinç krizine yönelik "çözümleri" ise piyasa alternatiflerinden ziyade teknik düzeltmelerle sınırlı. Dünya Ekonomik Forumu, bazı iklim baskılarına dayanabilecek genetiği değiştirilmiş yeni pirinç türlerine umut bağlayan pek çok kuruluş arasında yer alıyor. 

Ancak bu tür mühendislik ürünü tohumların tümü, fiyatları yüksek tutmakta her türlü çıkarı olan büyük şirketlere ait olacaktır. Bu şirketlerin dünyanın en yoksulları adına hareket edecekleri düşüncesi tamamen hayal ürünüdür. Şu anda dünyayı kasıp kavuran iklim ve tarım krizi çok daha temel bir yanıt gerektiriyor. Bu da gıdanın bir vurguncu metası değil, temel bir insan hakkı olduğu önermesiyle başlamalıdır.

---

Yanlış tarım politikaları

Hindistan'ın 1960'lar ve 70'lerdeki "Yeşil Devrimi", tarım bilimi ve politikasında büyük bir ilerleme olarak dünya çapında selamlandı. Bağımsızlığını yeni kazanan ülkeye gıda güvenliği getirdiği söyleniyordu.

Pirinç ve buğday gibi temel ürünlerin verim ve üretimindeki artış, İngiliz sömürge yönetimine özgü tekrarlayan kıtlıkların önlenmesine yardımcı oldu. Ancak o dönemden itibaren tarımın yoğunlaştırılması birçok yeni sefalet biçimini beraberinde getirdi.

Gübreler toprağı zehirledi ve ekosisteme zarar verdi. Ve tek bir nakit ürüne bel bağlanması, çiftçileri özellikle güneş yanması ile hastalıklara ve piyasa dalgalanmalarına karşı savunmasız hale getirdi. Ancak Yeşil Devrim'in en büyük başarısızlığı sürdürülemez su kullanımıdır. Hindistan şu anda dünyanın en fazla su sıkıntısı çeken ülkeleri arasında yer alıyor.

2019'da yayınlanan bir hükümet raporunda 600 milyon Hintlinin "yüksek ila aşırı su stresi" ile karşı karşıya olduğu tahmin edildi. Başkent Yeni Delhi de dahil olmak üzere 21 büyük şehirde yeraltı suyunun birkaç yıl içinde tükeneceği uyarısında bulunuldu. Sadece 1 kg pirinç üretmek için 3 bin ila 5 bin litre su gerekiyor. 

Üretim arttıkça ve muson yağmurları güvenilmez hale geldikçe, çiftçiler mahsulleri için daha fazla yeraltı suyu çıkarmak zorunda kaldı. Bu da suyun daha tuzlu olmasına neden oluyor. Yeşil Devrim'in su yoğun ürünleri teşvik etmesinin tek bir sonucu olabilirdi: İnsanlar için su eksikliği. İklim değişikliği de toprağın tuzlanmasına sebep oluyor. 

Okyanus sıcaklıkları artıyor ve daha sıcak su daha fazla yer kaplıyor. Buz tabakaları ve buzullar eriyor; okyanuslara akarak su hacmini artırıyor. Bilim insanları küresel deniz seviyesinin 2100 yılına kadar 50 cm'ye kadar yükseleceğini öngörmekte. Bu süreç, batıda Gujarat'tan doğuda Bengal'e kadar uzanan kıyı şeridi boyunca tuzlu suyu karaya itiyor.

İkinci kez maskaralık 

2005 yılında Hindistan başbakanı Manmohan Singh ve ABD başkanı George W. Bush açlığı ortadan kaldıracak bir yol olarak tanıtılan bir plan üzerinde anlaştılar. Bunun karşılıklı işbirliğine dayalı bir çaba olması gerekiyordu. Bunun yerine ABD merkezli biyoteknoloji firmalarının Hindistan'ın geniş tarımsal araştırma enstitüleri ağına erişimine tek taraflı izin verildi.

Ayrıca, küresel tohum pazarının yaklaşık dörtte birine sahip olan Monsanto da dahil olmak üzere ABD'li çokuluslu şirketlerin Hindistan'daki yasal rejimi etkilemesine de izin verildi. 2007 yılında Hindistan'ın genetik mühendisliği onay komitesi, genetiği değiştirilmiş gıdaların artık denetim ve onaydan geçmeyeceğini duyurdu. 

Yeni yasalar ayrıca "bilimsel kanıt" olmaksızın genetiği değiştirilmiş ürünler hakkında halkı "yanlış bilgilendirme" girişimlerini (yani eleştiri ve itirazları) ağır para ve hapis cezalarıyla cezalandıracaktı. Hindistan'ın bağımsızlığından yaklaşık 76 yıl sonra atılan bu adımlar, Batılı şirketlerin ülkenin gıda zincirini yeniden sömürgeleştirmesine olanak sağladı.

---

Sıcaklıkları El Nino mu yoksa daha fazla sera gazı mı tetikliyor?  

Pirinç mahsullerine yönelik bir diğer tehdit de El Nino hava fenomeni. Bu yılın Haziran ayında Ulusal Okyanus ve Atmosfer İdaresi, normalden bir ya da iki ay önce bir El Nino hava olayının geldiğini duyurdu. 

El Nino, okyanus sıcaklıkları uzun dönem ortalamasının 0,5 santigrat derece üzerine çıktığında ilan edilir. El Nino'nun tam tersi olan La Nina ise okyanus yüzeyinin ortalama olarak daha soğuk olduğu durumdur. Bu hava modelleri gezegenin genel sıcaklığının yükselmesine ya da düşmesine neden olur. Bir El Nino, daha sıcak ve yağışlı havaya neden olur.

El Ninolar ve La Ninolar yeni bir şey değil - 1900'lerden beri gözlemleniyorlar. Ancak bu son hava olayının küresel sıcaklıkları sanayi öncesi seviyelerin 1,5 santigrat derece üzerine çıkaracağı tahmin ediliyor. Böyle bir artışın gezegen üzerinde yıkıcı bir etkisi olabilir. 

Dünya Meteoroloji Örgütü, "Tropikal Pasifik'te yedi yıldır ilk kez El Nino koşullarının geliştiğini, bunun da küresel sıcaklıklarda muhtemel bir artışa, yıkıcı hava ve iklim modellerine zemin hazırladığını" söylüyor. 

Herkes bir El Nino yaşadığımızdan emin değil. Bazı bilim insanları ve uluslararası kuruluşlar, El Nino'yu ilan etme konusunda çok temkinli davranıyor.  Böyle bir olay başladıysa bile henüz emekleme aşamasında olduğunu söylüyorlar.

Ana akım basın El Nino'yu sel, aşırı sıcaklar ve sıtma salgınları gibi çevresel felaketlerin arkasındaki tek faktör olarak sunma eğiliminde. El Nino bu olayların bazılarını tetiklese ya da bu olaylarda bir faktör olsa da, tek suçlu değildir. 

İngiltere Meteoroloji Dairesi'nden Grahame Madge, "El Nino yüksek sıcaklıklardan tek başına sorumlu değil, ancak bunu insan kaynaklı ısınmaya eklediğinizde... küresel sıcaklıkları yeni bir rekor yıla taşıması muhtemel. "[El Nino] daha yeni ortaya çıktı ve bu yüzden gördüğümüz şey aslında El Nino'dan kaynaklanmıyor. Gördüğümüz şey, özellikle okyanuslar olmak üzere hemen hemen her yerdeki genel ısınmadır.

"Bunun devam edeceğini düşünmemizin nedeni, atmosfere sera gazı salmaya devam etmemiz. Bunu yapmayı bırakana kadar sıcaklıklar yükselmeye devam edecek." NASA'nın Goddard Uzay Araştırmaları Enstitüsü'ndeki bilim insanları El Nino'nun en önemli etkisinin gelecek yıl görüleceğini söyledi. Bu da 2024'ün kayıtlara geçen en sıcak yıl olmasına yardımcı olabilir.

Küresel ısınma ile özellikle aşırı El Ninolar arasında net bir bağlantı olup olmadığını tespit etmeye çalışıyorlar. En güçlü El Nino olaylarından bazıları son 50 yılda meydana gelmiştir - fosil yakıt emisyonlarının arttığı dönemle aynı dönem. En güçlü El Nino'lardan üçü 1982-1983, 1997-1998 ve 2015-2016 yıllarında gerçekleşti. 

Ancak bu hava olayı ile iklim değişikliğinin ayrı konular olduğunu düşünerek aldanmamalıyız. İklim değişikliğinin neden olduğu daha yüksek sıcaklıklar El Nino'larla daha da artacak. El Ninolar insan kontrolü dışında gerçekleşen doğal hava olaylarıdır. Ancak kapitalist sistem fosil yakıtların yakılmasına dayandığı için daha tehlikeli ve ölümcül hale gelecekler.

Yuri Prasad - Sophie Squire

(Socialist Worker)