Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) dünyanın en büyük 100 silah şirketine ilişkin verileri derlediği raporunu yayınladı. ABD'li şirketler 2021'de silah satışından en büyük payı alırken, listede Türkiye'den iki şirket bulunuyor. Bu veriler, Rusya'nın Ukrayna'ya saldırdığı 24 Şubat 2022 öncesine ait.
Küresel ekonomi, pandemi sonrası ortaya çıkan sorunlarla boğuşuyor. Tedarik zincirlerinde ortaya çıkan sorunlar, yarı iletken üretiminde yaşanan kriz, eksik istihdam, enerji krizi ve yüksek enflasyon bu sorunlardan bazıları. Küresel ekonomik sistemde yaşanan sıkışmayı aşmak için devletler, eski ve bilindik yönteme başvuruyor: Silahlanmak. Silah satışlarını artıran küresel şirketler arasında Türkiye'den de iki şirket yer alıyor.
Dünyanın en büyük 100 silah şirketi 2021'de toplam 592 milyar dolar kazanç sağladı. 2020'ye göre silah satışları yüzde 1,9 oranında arttı.
Söz konusu kazancın çok büyük bir kısmı Amerikan silah sanayisinin kasasına girdi. Amerikan silah üreticileri, Stockholm Barış Araştırmaları Enstitüsü (SIPRI) tarafından hazırlanan raporda, bu çalışmanın ilk kez yapıldığı 2015 yılından bu yana ilk sırada yer alıyor.
Türkiye’den iki şirket ilk 100’de
Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü'nün yayımladığı rapora göre, dünyadaki en büyük 100 silah şirketi arasında iki Türk şirketi de yer alıyor. Rapora göre, ASELSAN ile Aerospace'in toplam silah satışları 2021 yılında 3 milyar 400 milyon dolara (yaklaşık 68 milyar Türk Lirası) ulaştı. Listenin 56'ncı sırasında bulunan ASELSAN, bir önceki seneye kıyasla silah satışlarını yüzde 6 oranında artırarak toplam 2 milyar 200 milyon dolarlık ciro elde etti.
2020 yılında "Dünyanın en büyük 100 silah şirketi" listesinin dışında kalan Aerospace ise silah satışlarını yüzde 62 oranında artırarak yeniden listeye girmeyi başardı. Listenin 84'üncü sırasında yer alan şirketin silah satışlarını bir yıl içerisinde bu kadar artırabilmesinde Anka-S İnsansız Hava Aracı'nın (İHA) satışları etkili oldu.
Avrupa silahlanıyor
SIPRI raporuna göre, cirosunu yükselten bölgelerin başında ise yüzde 4,2’lik artışla Avrupa geliyor.
Rusya'nın başlattığı savaş Avrupa ve ABD'de silahlara olan talebi anormal ölçüde artırdı. Ukrayna'ya gönderilen silahlar ABD ve Avrupa ülkelerinin envanterinden çıktı ve bu eksiklerin tamamlanması süreci başladı. Örneğin Almanya merkezli Rheinmetall, siparişlerin büyük oranda artacağı öngörüsünde bulunuyor. Şirket, Ukrayna'ya zırhlı araç gönderecek ülkelerin, bu açıklarını kapatmak için siparişlerini 2023'te yüzde 30 ila 40 oranında artıracağını tahmin ediyor.
Bir başka örnek te ABD'de üretilen Javelin tanksavar füzeleri ile ilgili siparişler. Washington yönetimi 2022'nin ekim ayına dek Ukrayna'ya 8 bin 500 adet Javelin füzesi gönderdi. Bu da üç ila dört yıllık bir üretim süresine denk geliyor.
Avrupa Birliği (AB) üyesi bazı ülkeler, Rusya'nın Ukrayna'ya saldırısının ardından silahlanmaya büyük ağırlık vermeye başladı. Örneğin Polonya, asker sayısını beş yıl içinde iki katına çıkarmayı hedefliyor. Finlandiya, hava kuvvetlerine yatırımı önemli ölçüde artırma kararı alırken, Yunanistan, Fransa ve İtalya milyarlarca euro değerinde silah alımı için anlaşmalar imzaladı. Almanya'da ise Başbakan Olaf Scholz, savaşın başlamasından kısa süre sonra ordu için 100 milyar euro bütçe ayrılacağını duyurmuştu.
Rus şirketlerinde durgunluk
Rus silah sanayi kazancını 2021'de çok az da olsa artırdı. Ancak, Rusya Ukrayna savaşı nedeniyle Rus silah sanayinin yurt dışı satışları azalıyor. Ayrıca Rusya'da güncel olarak bazı silahların üretimi için gerekli olan parçaların eksikliği yaşanıyor. Ülkeye Batı tarafından uygulanan ekonomik ambargolar nedeniyle Rusya çip ve yarı iletken ithalinde büyük sorunlarla karşı karşıya. Söz konusu parçalar, özellikle tank ve füze imalatı için vazgeçilmez öneme sahip.
Çin dünyanın ikinci büyük silah üreticisi oldu
Asya’da silah üretiminde en hızlı büyüme Orta Doğu ülkelerinde görülüyor. Bu bölgede üretim yapan beş silah şirketi, küresel çapta en büyük 100 şirket arasında.
Çin'in silah sanayi alanındaki yükselişi de hız kesmeden devam ediyor. Çin, ABD'nin ardından dünyada en fazla silah üreten ikinci ülke konumuna yükseldi. Çin, 2017-2021 yılları arasında, Hindistan, Mısır ve Cezayir'in de yaptığı gibi silahlarının büyük kısmını Rusya'dan ithal etmişti.
Taner Akçam, yeni kitabında Ermenilerin dininin zorla değiştirilmesi ve asimilasyon süreçlerini inceliyor. Kitapta Talat Paşa’nın ihtida edenlerin tehcirden muaf tutulması emrini daha sonra nasıl geri çektiği de anlatılıyor.