Küresel gıda krizi büyüyor, fiyatlar artmaya devam edecek - Ne yapmalı?

Ukrayna savaşı, yüksek enflasyon, üstüne bir de küresel ısınma sebebiyle meydana gelen kuraklık... Sadece Türkiye'de değil tüm dünyada gıda fiyatları daha da artacak.

Pandemi dönemindeki kapanmalar sebebiyle tedarik zincirleri bozulmuş ve gıda fiyatları son 20 yılın en yüksek seviyesine çıkmıştı.

İklim krizinin en önemli etkilerinden biri olan kuraklık yüzünden temel gıda ürünlerinin hasadı azalıyor, bu da fiyatları artırıyordu.

Bu iki faktör üzerine, iki büyük sorun daha eklendi.

Ukrayna Savaşı'nın yarattığı büyük şok

Küresel kapitalizmin kasası sayılabilecek Dünya Bankası, "Ukrayna Savaşı'nın Emtia Piyasalarına Etkisi" başlıklı bir rapor yayınladı.

Raporda şu tespitler yer alıyor:

- Savaş sebebiyle küresel ticaret, üretim ve tüketim kalıpları, fiyatları 2024'ün sonuna kadar tarihsel bağlamda en yüksek seviyelerde seyredecek.

- Son 2 yılda enerji fiyatlarında yaşanan yükseliş, "1973'teki petrol krizinden bu yana görülen en büyük artıştır."

- Rusya ve Ukrayna'nın büyük üreticilerinden olduğu gıda ürünleri ile üretim girdisi olarak doğal gaza bağlı olan gübre fiyatlarında da 2008'den bu yana daha önce görülmemiş düzeyde artış yaşandı.

- Savaşın uzun sürmesi ve Rusya'ya yönelik yaptırımlar sebebiyle fiyat artışları tahmin edilen seviyelerin üzerine de çıkabilir.

- Petrol, doğal gaz ve kömürün oluşturduğu enerji emtia fiyat endeksinin bu yıl geçen yıla kıyasla yüzde 50,5 yükselmesi; tarım ürünleri, metaller ve mineraller gibi enerji dışı emtia fiyatlarından oluşan endeksin ise yüzde 19,2 artması bekleniyor.

- Raporda, buğday fiyatlarının yüzde 40'tan fazla artarak bu yıl nominal olarak tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşmasının beklendiği de vurgulandı.

- Dünya Bankası'na göre bu durum, 1970'lerden bu yana görülen en büyük emtia yani hammaddeler şoku ve bu şok yıllarca sürebilir.

Yüksek enflasyon ve girdilerdeki artış

Dünyanın en büyük tahıl üreticilerinden olan Ukrayna ve Rusya arasında meydana gelen savaş ile birlikte, tarımsal üretimin azalması ve yaptırımlar sebebiyle tedarik zincirlerinin bozulması bekleniyor. Bu durumun yarattığı sonuçları Türkiye şimdiden yaşamaya başladı.

Temel gıda ürünlerdeki fiyat artışlarını körükleyen sebep ise tarımsal girdilerdeki artış. Enerji, gübre ve nakliye masraflarının yükselişiyle birlikte birçok üretici topraklarını ekemez hale geldi. Tüketiciler ise isyan ettiren fiyatlarla boğuşuyor.

Üretimdeki azalmanın doğal sonucu fiyatların artmasıdır. Özellikle buğday ve mısır fiyatları alarm veriyor.

Türkiye'de kontrolden çıkan, aynı zamanda tüm ülkeleri de saran yüksek enflasyon, gıda fiyatlarına yansıyor.

Bu kriz nasıl aşılabilir?

Dünyada ve Türkiye'de servet bir avuç kapitalistin elinde toplanmışken milyarlarca insan açlığa, yetersiz beslenmeye ve fakirliğe itiliyor.

Gıda fiyatlarını aşağı indirmek, Türkiyeli işçilerin bugün en temel meselelerinden biridir. Büyük şehirlerde yaşayan emekçiler, tarım üreticileri ve işçiler, hep birlikte bu sorunun üzerine gitmelidir. Taleplerimiz:

- Üreticilere verilen destekler azami seviyeye çıkarılmalı: Ne kadar çok ürün olursa, fiyatlar o kadar düşer.

- Dünya Ticaret Örgütü yani küresel kapitalizmin dayattığı üretim kotaları kaldırılmalı. 

- Terk edilmiş araziler tarıma açılmalı. Tarımsal arazilerin betonlaştırılmasına, ticari faaliyetler için yok edilmesine son verilmeli.

- Gıda ürünlerini kâr nesnesi olarak kullanan büyük gıda şirketleri kamulaştırılmalı. 

- Devlet vergi gelirlerimizi, büyük şirketlere değil tarımsal üretim ve gıda seferberliğine aktarmalı.

- Tarımda üreticiye destek ve kamusal üretimle birlikte, birçok işsize iş yaratılmalı. Tarım işçilerini düşük ücrete, sigortasız çalıştırmaya son verilmeli. Her bir işçi 8 saat çalışmalı ve hakkını almalı. Vardiyalarda daha fazla işçi istihdam edilmeli.

- Aracıların ve vurguncu patronların sultasına son verilmeli. Tedarik, dağıtım ve satış zincirleri yeniden, kurallı ve denetimli olarak kurulmalı.

- Kuraklığa karşı doğru su politikaları ve üretim teknikleri uygulanmalı.