İklim değişimini durdurmak için tarihin en önemli iklim zirvelerinden biri olarak görülen Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği 26. Taraflar Konferansı (COP26), tarihin en dışlayıcı, en pahalı, en başarısız zirvelerinden biri olma yolunda emin adımlarla ilerliyor.
Şimdiye kadar alındığı açıklanan kararlar gezegenin ihtiyaçlarını karşılayacak düzeyde değilken iklim aktivistleri “COP değil mücadele” diyor.
Şu ana kadar hangi kararlar alındı?
Karar: COP26 zirvesinde ABD, metan gazı salımını küresel düzeyde %30 azaltılması için 90’dan fazla ülkenin katıldığı bir Küresel Karbon Taahüdü açıkladı.
Eleştiri: Taahhüd karbondan 87 kat daha fazla ısı tutan ve çoğunlukla fosil yakıt kuyularından çıkan metanın atmosfere salınmayıp tutulmasını içeriyor. Yani fosil yakıt üretimini sınırlamıyor. Çin, Rusya ve Hindistan gibi ülkeler ise bu belgeye taraf olmadı.
Karar: COP26 zirvesinde 100'den fazla lider "Ormanlar ve Arazi Kullanımına İlişkin Liderler Bildirgesi"ni imzaladı. Liderler, bildirge kapsamında 2030'a kadar orman kaybını ve arazi bozulmasını durdurmayı ve bu durumu tersine çevirmeyi taahhüt etti.
Eleştiri: Bildiriyi imzalayan ülkelerden biri olan Hindistan daha ertesi gün bu kararın kalkınma hedeflerini engellememesi gerektiğini açıkladı. İmzacılar arasında Amazon yağmur ormanlarını eşi görülmemiş bir hızla yağmalaya devam eden ve birçok kez bunu engelleyeceğini açıklamasına rağmen hiç bir şekilde bu konuda bir adım atmayan Brezilya da var.
Karar: Yoksul ülkelere yapılacak yıllık 100 milyar dolarlık iklim fonu desteği konusunda kararlılık bildirildi. 2020 ve 2021 yıllarında bu vaat yerine getirelememişti. Zengin ülkeler iklim fonunda olan desteklerini artıracaklarını açıkladılar.
Eleştiri: Zirvede konuşan Almanya Çevre Bakanlığı Müsteşarı Jochen Flasbarth, bu hedefin ancak 2023 yılında tutturulacağını söyledi. Dünyanın en az gelişmiş ülkelerini temsil eden grubun sözcülüğünü yapan Butan hükümet temsilcisi Sonam Puntşo Wangdi, gruba dahil olan 46 ülkede 1 milyar insanın yaşadığını belirterek bu ülkelerin küresel emisyonların sadece yüzde 1'inden sorumlu olduğunu söyledi. Wangdi, "İklim krizine en az katkıyı yapan biziz. Ama aynı zamanda her gün iklim değişikliğinden etkileniyoruz. Bizler burada alınacak kararlara bağımlıyız" ifadelerini kullandı ve iklim fonunun milyonlarca insan için ne kadar önemli olduğunu belirtti.
Karar: Zirvenin finans günü olarak bilinen Çarşamba gününde 130 trilyon dolarlık varlığa sahip 450'den fazla banka, sigortacı ve varlık yöneticisi 2050 yılına kadar net sıfır emisyonla uyumlu bilime dayanan hedefler belirleme taahhüdünde bulundu.
Eleştiri: Somut olarak nasıl yapılacağı açıklanmadı. İsveçli aktivist Greta Thunberg, açıklanan karar üzerine "Yeşil badana uyarısı" dedi ve “Fosil yakıt endüstrisi ve bankalar iklimin en büyük kötü adamları arasında. Şuan Shell, BP ve StanChart Glasgow'da offset’leri büyütmeye ve kirleticilere kirletmeye devam etmeleri için ücretsiz geçiş hakkı vermeye çalışıyor. Planları 1,5°C hedefini çöpe atabilir.” diye paylaşımda bulundu.
Karar: Aralarında Polonya, Vietnam ve Şili gibi önde gelen kömür kullanıcılarının da bulunduğu 40'tan fazla ülke kömür kullanmayı bırakmayı taahhüt etti. Büyük ekonomilerin 2030'larda ve daha yoksul ülkelerin 2040'larda kömür enerjisini aşamalı olarak durdurmayı kabul ettiklerini söylendi. Bildiriye düzinelerce kuruluş da imza attı. Birçok büyük banka kömür endüstrisini finanse etmeyi durdurma sözü verdi.
Eleştiri: Çin, ABD, Avustralya ve Hindistan'ın da aralarında bulunduğu dünyanın en fazla kömüre bağımlı ülkelerinden bazıları ise taahhütte bulunmadı. Kararda petrol ve gazın aşamalı olarak kullanımdan kaldırılmasıyla ilgili hiçbir adım atılmadı. Greenpeace COP26 Delegasyonu Başkanı Juan Pablo Osornio ise "Genel olarak bu açıklama, önümüzdeki kritik on yılda fosil yakıtlar konusunda ihtiyaç duyulan hedeflerin çok gerisinde kalıyor. Göz boyayan başlığa rağmen ülkelere kömür kullanımından çıkış tarihlerini kendileri seçmeleri için çok büyük bir alan sağlıyor" dedi.
Kapitalizm bir kez daha insanlığı felakete doğru götüren bir felaket rejimi olduğunu COP26 zirvesinde kanıtlıyor. Sermaye birikimi ve ekonomik büyüme kapitalizmin doğası. Kapitalizmin bu temel özellikleri gezegenin ve insanlığın ihtiyaçları ile çeliştiği için zaten göz göre göre felakete doğru sürüklüyor tüm canlı yaşamını.
Bu nedenle Yokoluş İsyanı ve Fridays for Future gibi gençlerin oluşturduğu hareketin temsilcileri iki yıl öncesine kıyasla bu zirve sırasında çok daha fazla kapitalizm ve emperyalizm karşıtı konuşmalar yapıyorlar ve “sistemi kökten değiştir” sloganını kullanıyorlar.
Taner Akçam, yeni kitabında Ermenilerin dininin zorla değiştirilmesi ve asimilasyon süreçlerini inceliyor. Kitapta Talat Paşa’nın ihtida edenlerin tehcirden muaf tutulması emrini daha sonra nasıl geri çektiği de anlatılıyor.