Ekim ayında sıcaklık rekorları kırıldı. Avrupa, gelmiş geçmiş en sıcak Ekim’i yaşarken, kıtanın doğusunda sıcaklıklar çok daha yüksek ortalamalarda kaydedildi.
Küresel ölçekte, en sıcak üçüncü Ekim ayını yaşadık.
Son altı yıl, üst üste kırılan sıcaklık rekorlarının yılıydı. Türkiye’de geçtiğimiz Eylül’de birçok ilde 39 ila 41,7C arasında seyreden sıcaklık rekorlarının üstüne, Ekim ayında yine mevsim normallerinin üzerinde değerler kaydedildi. Örneğin Marmara Bölgesi’nin Ekim ortala sıcaklık değeri 15,4C iken, kaydedilen değer 18,7C oldu. Meteoroloji Genel Müdürlüğü, son 50 yılın en sıcak Ekim ayını yaşadığımızı söylüyor.
CarbonBrief tarafından gerçekleştirilen değerlendirmelere bakılırsa, küresel ortalama sıcaklık kaydını tutmaya başladığımız 1800’lerin ortalarından bu yana en sıcak yılı yaşıyoruz. Üstelik bu yıl, El Nino/La Nina döngüsü de devreye girmedi. Geçmiş yıllarda yaşanan aşırı sıcaklar, okyanustaki bu döngünün harekete geçirdiği karmaşık bir ilişkiyle, ve tıpkı domino taşları misali, karalarda yakıcı sıcakların yaşanmasına sebep oluyordu. Bu yılın rekorlarında neredeyse hiç payları bulunmuyor. Diğer bir deyişle; yaşanan sıcaklık artışlarının sebebi bizzat küresel ısınmanın ta kendisi.
Kutuplar, yerkürenin geri kalanından çok daha hızlı ısınıyor. Ekim ayı sıcaklık rekorlarına sebep olan ısınma Kuzey Buz Denizi’ni de etkiledi. Normal koşullarda Ekim’de donması beklenen Laprev Denizi bu yıl donmadı. Okyanus sıcaklığı, ortalamanın 5 derece üzerinde seyrediyor ve böyle bir duruma ilk kez şahit oluyoruz.
Geride bıraktığımız Temmuz’da, 1979’dan bu yana gerçekleşen en yoğun erimeye tanık olmuştuk. Bu yıl Kuzey Kutbu’nu vuran sıcak dalgaları, Sibirya’nın 38 santigrat dereceyi görmesine sebep olmuş, kontrol edilemeyen yangınlar bölgeyi ele geçirmişti. Ve ardından Grönland’dan gelen haberler, buz örtüsünün ısınmaya daha fazla direnemediğini, geçtiğimiz yıl yaşanan endişe verici erimeyle birlikte kritik eşiğin geçildiğini gösterdi.
Geçtiğimiz aylarda yürütülen araştırmalar, yakıcı sıcakların asgari yüzde 30 arttığını, bu sıcak dalgalarının toprağı ve bitki örtüsünü kuruttuğunu söylüyordu. Massachusetts Teknoloji Enstitüsü araştırmacıları ise dünyanın gitgide yakıcı sıcaklara teslim olacağını, beraberinde nemin de aşırı yükseleceğini, nefes almanın bile zorlaşabileceğini vurguladı.
Küresel olarak değerlendirecek olursak, geçtiğimiz 12 ayın ortalama sıcaklık değerleri, sanayi öncesi dönem değerlerinin 1,3C üzerindeydi. Kuzey Kutup Bölgesinde ise sıcaklık değerleri küresel ortalamanın 2 ila 3C üzerinde seyrediyor.
Son iki yılda 80 gigatondan fazla karbondioksit salımı gerçekleştirildi.
Açıkça görülebileceği üzere, bir iklim OHAL’i yaşanıyor. Küresel ısınmayı yavaşlatmak, sınırlandırmak ve felaketlere sebep olacak sonuçlarını azaltmak zorundayız. 2030’a karbonsuz girebilmek için hemen harekete geçmemiz gerek.
Taner Akçam, yeni kitabında Ermenilerin dininin zorla değiştirilmesi ve asimilasyon süreçlerini inceliyor. Kitapta Talat Paşa’nın ihtida edenlerin tehcirden muaf tutulması emrini daha sonra nasıl geri çektiği de anlatılıyor.