Sudan’da geçtiğimiz hafta içinde yüz binlerce kişi sokağa çıkma yasağına rağmen gösteri yaptı.
Salı günü gerçekleşen protestolar, 18 ay önce başlayan hareketin bitmediğinin göstergesi oldu.
“Devrimin yolunu düzeltme” parolasıyla yapılan eylemler, başkent Hartum’un yanı sıra Omdurman, ülkenin doğusundaki Kassala, Darfur’un belirli bölgelerinin yanı sıra düzinelerce farklı şehirde gerçekleşti.
Başkentin merkezine giden yol ve köprüleri kapatan polis, göstericilere gaz sıkarak saldırdı. Eylemciler ise lastik yakarak yolları kesti. Ülke çapındaki polis saldırıları sonucu bir aktivist hayatını kaybetti, çok sayıda kişi yaralandı.
Sokağa dökülen yoksullar “özgürlük, barış, adalet” sloganları attı.
Geçtiğimiz seneki protestolarda kurulan gruplardan Hartum Direniş Komitesi’nde yer alan Hussam Ali “Devrim risk altında. Asker kartlarını dizdi ve hâlâ iktidara açlık duyuyor” dedi.
Hareket o kadar kitlesel ki, Başbakan Abdalla Hamdok bir açıklama yaparak taleplerin “meşru” olduğunu kabul etmek zorunda kaldı.
Ne olmuştu?
2018 Aralık’ında başlayan ve aylar süren gösteriler, sivil direniş eylemleri ve grevler, 30 yıllık diktatör El-Beşir’in istifasını ve bazı başka kazanımları sağlamıştı. Ancak ezilenler lehine tam bir dönüşüm gerçekleşmedi.
Ağustos 2019’da demokrasi için mücadele eden hareketle Geçici Askeri Konsey arasında bir “iktidar paylaşımı” anlaşması yapıldı. 6 sivil ve 5 askerden oluşan bir konseye yönetimi denetleme görevi verildi. Konseyin başkanı, daha önce Geçici Askeri Konsey’in başkanı olan korgeneral Abdel Fattah al-Burhan. Yine konseyde, göstericilere saldıran paramiliter kuvvetler olan RSF’nin başı general Mohamed “Hemeti” Dagalo yer alıyor.
Ekim 2019’da küresel isyan dalgası tüm dünyayı sarsıyorken, Sudan’da bir kez daha halk sokaklara dökülmüştü.
Geçtiğimiz hafta yapılan eylemleri, 2018 sonundaki eylemlere öncülük eden Sudan Meslek Odaları Birliği (SPA) ve direniş komiteleri çağırdı.
Sokağa çıkan hareket, tüm eyaletlerde sivil yönetim ve Darfur’daki isyancılarla barış çağrısı yapıyor. Ayrıca, gösteriler boyunca öldürülenler için adalet ve yargılama talebi, bunun yanında El-Beşir dönemi bürokratlarının yargılanması talebi eylemlerde öne çıkıyor.
Gerçek dönüşüm gerçekleşmedi
Sudan Meslek Odaları Birliği (SPA) öfkeli kitlelerin eylemlerini, masada pazarlık kartı olarak kullanmak istiyor. İlk eylem dalgasında kurulan mahalle ve direniş komiteleri devlet iktidarını tehdit eden bir yapıya dönüşmediği sürece, iktidar kurumlarında değişimler yaşansa da, Sudan işçi sınıfının ve ezilenlerinin beklediği dönüşümler bir türlü gerçekleşmiyor.
Ülkenin ekonomisi de mahvolmuş durumda. Bu yıl %8 küçülme beklenirken enflasyon %100 civarında seyrediyor. IMF ve diğer kredi kurumları buğday ve benzin sübvansiyonlarının kesilmesini talep ediyor. Bunlar, 44 milyonluk Sudan’ın yoksulluk sınırının altında yaşayan %65’ini ciddi sıkıntıya sokacak değişiklikler olacak.
Aralık 2018’de El-Beşir’i deviren gösterileri tetikleyen de sübvansiyonların kaldırılmasıyla ekmeğin fiyatındaki hızlı artış olmuştu.
Taner Akçam, yeni kitabında Ermenilerin dininin zorla değiştirilmesi ve asimilasyon süreçlerini inceliyor. Kitapta Talat Paşa’nın ihtida edenlerin tehcirden muaf tutulması emrini daha sonra nasıl geri çektiği de anlatılıyor.