Black Lives Matter siyahlar ve diğer dezavantajlı gruplar için ne anlam ifade ediyor?

Black Lives Matter (Siyahların Hayatları Önemlidir) Hareketi 2013’te Trayvon Martin isimli 17 yaşında silahsız bir Afro-Amerikalının öldürülmesinin ardından siyahların haklarını savunma adına kuruldu. Katilin beraat etmesi, Black Lives Matter demenin neden gerekli olduğunu açıkça ortaya koyuyor. BLM’nin daha geniş çevrelere ulaşması ise iki Afro-Amerikalı’nın polis tarafından öldürülmesinin ardından gerçekleşti. Ardından siyahlara yönelik şiddet elbette durmadı, yeni cinayetler işlendi, yeni suçlular aklandı. Böylelikle siyahların Black Lives Matter Hareketi’ne ihtiyacı, bu katiller ve onların aklayıcıları tarafından açıkça gözler önüne serildi.

Black Lives Matter siyahların hayatının hafife alındığına dikkat çeken bir slogan olduğu için ABD’de herkesin eşit ve özgürce yaşadığını iddia eden otoriteleri, ırkçı grupları, siyah cinayetlerini öylesine münferit vakalar olarak göstermeye çalışan, siyahlara uygulanan ayrımcı politikaları görmezden gelmeye alışanları rahatsız etti.

All Lives Matter siyahlar için ne anlam ifade ediyor?

Black Lives Matter sloganı yaygınlaşmaya başladıktan sonra ırkçılar adeta bunu reddedercesine şimdiye kadar kendilerinin asla riayet etmedikleri yeni bir slogan önerdiler: All Lives Matter (Herkesin Hayatı Önemlidir).

Elbette siyah aktivistler zaten herkesin hayatının önemli olduğunu söylemek istiyordu. Fakat şimdiye kadar bu “herkes”e dahil edilmedikleri için Black Lives Matter sloganına ihtiyaç duydular. Eğer siyahların hayatına beyazlarınki kadar önem verilseydi, Black Lives Matter sloganına hiçbir zaman ihtiyaç kalmazdı.

Ana akım medyada Black Lives Matter’ın beyazlara karşı ırkçılık içerdiği, All Lives Matter’ın daha kapsayıcı olduğu tartışıldı. Oysa siyah aktivistlerin BLM’ı kurarkenki amacı herkesin hayatının eşit ve önemli olduğunu savunmaktı. İşte tam da bunun için ABD’de hayatları en hafife alınanların, yani siyahların, haklarının önemli olduğunu haykırdılar. Bu sloganla vurgulanmak istenen şey, siyahların hayatının daha önemli olduğu değil; mevcut durumda siyahların hayatının hiçe sayıldığıydı.

All Lives Matter sloganı ise eşitlikçi görüntüsüne rağmen sıklıkla siyahların hayatlarını önemsizleştirmenin ve siyahların ırkçılığa uğradığı, sistematik olarak öldürüldüğü gerçeğine göz yummanın bir aracı haline geldi.

Black Lives Matter dünyanın geri kalanı için ne anlam ifade ediyor?

Tüm bunlar ne yalnızca Amerikalıları ne de yalnızca siyahları ilgilendiriyor; aksine hem Türkiye’de hem de dünyanın başka yerlerinde ayrımcılıkla karşı karşıya kalanlar için siyahların mücadelesi oldukça önemli.

Türkiye’de de dezavantajlı kesimlerin hakları söz konusu olduğunda All Lives Matter anlayışı oldukça yaygın. Dezavantajları yok sayarak kurgulanmış bir eşitlik anlayışına hem kadınlar, LGBTİ+lar, Kürtler hem de diğer dezavantajlı gruplar oldukça aşina. “Neden Onur Haftası var da Hetero Haftası yok?” sorusundan nafakanın eşitliğe aykırı olduğu söylemlerine uzanan bir anlayışla mevcut eşitsizliklere göz yummak oldukça yaygın. 

Oysa nasıl ABD’deki ırkçılık, Black Lives Matter sloganına ihtiyaç oluşturuyorsa dünyanın pek çok yerinde, cinsiyetçilik nafakayı; homofobi Onur Haftası’nı gerekli kılıyor. Elbette hem siyah aktivistlerin hem kadın ve LGBTİ+ hakları mücadelesi verenlerin asıl isteği ne Black Lives Matter Hareketi’ne ne nafakaya ne de öldürülen LGBTİ+ları, kadınları anmaya gerek kalmayacak kadar eşit bir toplum ve sistem oluşturmak. Fakat bu eşitsizikler giderilene kadar bu grupların dezavantajlarını görmek ve “All Lives Matter” demekle yetinmeyip bu dezavantajların kalkması için özel olarak mücadele etmek zorundayız.

Melike Işık

[email protected]