Marksizm 2018’in en canlı toplantılarından biri Cumartesi akşamı gerçekleşen toplantıda DSİP’in İrlanda ve Yunanistan’daki kardeş örgütlerinden konuşmacılar vardı. Yunanistan’daki Sosyalist İşçi Partisi’nden Arygri Erotokritou 68 Mayıs’ını dünyadan örneklerle anlatırken, İrlanda’daki Sosyalist İşçi Ağı’ndan John Molyneux ise 68’i kendi deneyimleri ışığında anlattı. Konuşmalarda öne çıkan vurgular şöyleydi:
Argyri Erotokritou: “68’deki gibi bir hareket sendikal bürokrasileri aşabilir”
68 hareketi tüm dünyayı etkiledi. İlk eylemler Fransa’da başladı. 3 Mayıs’ta Sorbonne Üniversitesi işgal edildi. 13 Mayıs’ta işçiler genel greve başladı. 10 milyon işçi ve öğrenci sokaklardaydı. Eylemin ağırlığı işçi sınıfına kaydı, işçiler işyerlerini işgal etmeye, patronları rehin almaya başladılar. Ana slogan: “10 yıl yeter, güle güle De Gaulle” idi. Kapitalistler kontrolü kaybediyorlardı. 2-3 gün De Gaulle kayboldu, sonra tekrar ortaya çıktı, askeri müdahale seçeneğini düşündü. Bu aşamada Komünist Parti (KP) geri adım attı, erken seçimi kabul etti., işgal ve grevlerin sonlandırılması için çalışmaya başladı. Yapılan seçimleri De Gaulle kazandı, KP oy kaybetti.
68 Fransa’sı bütün dünyaya örnek oldu, işçi sınıfının var olduğunu, eylemci yönünü gösterdi. İşçilerin artık sisteme entegre olduğu tezi çürüdü, komünizm seçeneği tekrar gündeme geldi. ABD’de savaş karşıtı hareket de eylemlere katıldı.
68’de KP’ler işçilere sandığı adres gösterdikleri için devrimler gerçekleşemedi. Mücadelenin içinde yeni devrimci örgütler doğdu, ama yeterince güçlü değildiler, işçi sınıfını devrim için ikna edemediler.
Bugün kimse kapitalizmin istikrarlı olduğunu düşünmüyor, ama işçi sınıfının rolü tartışılıyor. 68’deki gibi bir hareket sendikal bürokrasileri aşabilir. 68 Mayıs’ında iki seçenek vardı: Sovyet tipi devlet kapitalizmi veya parlamenter sistem. Bugün ise devrimci seçenek çok daha güncel, devrimci seçeneği öne çıkarmalıyız. Bugün daha avantajlıyız, hem işçi sınıfı sayıca çok kalabalık, hem de devrimci partilerimiz var.
John Molyneux: “68’de devrimin gerekli ve mümkün olduğunu öğrendik”
Ben 68 yılında devrimci fikirlerle tanıştım, sosyalist oldum, harekete katıldım. Ocak 68’de Vietnam’da Tet saldırısı oldu, “Vietnam’da ABD kazanıyor” propagandası yerle bir oldu. Savaş karşıtı hareket aniden çok yükseldi. Vietnam’daki gelişmeler 68’deki tüm olayların temelidir. İngiltere’de Vietnam ile dayanışma kampanyası vardı. Trafalgar Meydanı’nda kitlesel gösteriler yaptık. Polisle çatıştık. Bu dönemde 4 Nisan’da Martin Luther King öldürüldü, ABD’li savaş karşıtları ve siyahlar ayaklandı. Irkçılıkla mücadele 68 hareketi içinde önemlidir. ABD’nin güneyinde sivil haklar hareketi önemli eylemler yapıyordu. Savaş karşıtları, siyahlar, öğrenciler, hippiler, kadınlar, eşcinseller (o dönemki adlandırmaları böyleydi) sokaklardaydı.
İki hafta sonra Fransa’da öğrenci eylemleri başladı. Ben eylemler başlayınca Fransa’ya Sorbonne Üniversitesi’ne gittim. Üniversitede her kesimden gençler, öğrenciler, işçiler vardı. Bu gençler çok kısa sürede önemli bir bilinçlenme yaşamışlardı. Odeon tiyatrosunda 24 saat devam eden tartışmalar yapılıyordu. Güzel sanatlar bölümünde, daha sonra tüm Paris’e asılacak olan afişler yapılıyordu. Ben orada şu konularda ikna oldum: Devrim mümkün ve bu devrimi işçiler yapacak.
Ama kapitalizmi devirme fırsatı daha sonraki süreçte heba edildi. KP’ler seçime ikna oldular, işgal ve grevleri bitirdiler. Bazı ekonomik kazanımlar oldu, ama çok daha fazlası olabilirdi.
O dönem başka bazı önemli olaylar da oldu: Çekoslovakya’da kitleler ayaklandı, Sovyet tankları Çekoslovakya’yı işgal etti. Bizler bu işgali protesto ettik. Stalinizmi ilk defa bu olayda tanıdım. Kuzey İrlanda’da Sivil Haklar Hareketi kuruldu. Meksika olimpiyatlarında siyah atletler ırkçılığı protesto için kürsüde sol yumruklarını havaya kaldırdılar. Sonuçta 68’de devrimin gerekli ve mümkün olduğunu öğrendik.
Salondan katkılar
-68 gibi sıçramalar günümüzde de oluyor. Arap devrimleri, Yunanistan ve İspanyada eylemler, Gezi eylemleri 68 ayaklanmasına benzer olaylar. Tüm bu eylemliliklerde devrimci partilerin yeterli müdahalede bulunamayışı, eksiklikleri, sonuçların başarısız olmasında en büyük etkendir.
-68’in başında bazı sol entelektüeller “devrim artık mümkün değil, çünkü işçi sınıfının yaşam koşulları iyileşti, işçilerin arabaları, evleri, telefonları var” diye yazdılar. Andre Gorz, 68 Ocak’ında yayınladığı kitabında Fransız işçilerin artık genel grev yapamayacağını yazdı.
-Devrimci partiler vardı, ama fikirleri hatalıydı. Bazıları öğrencileri temel alıyordu. Sendikal bürokrasiler çok güçlüydü. Ama yine de işçiler ve öğrenciler ayaklandı.
-Yunanistan’da 68 asıl olarak 73’te gerçekleşti, öğrenciler ve işçiler ayaklandı, cunta devrildi.
-Devrimci hareketler başarısız olduğunda, başlanılan yere dönülmüyor, daha kötü bir noktaya gidiliyor, karşı devrim dalgası yükseliyor.
-İşçilerin, emekçilerin sessizliği, kayıtsız olduklarını göstermez. Umut ortaya çıktığında hareket kısa zamanda yükselir. Lenin, 1917 Ocak ayında “sessizlik gerçek değil, Avrupa devrimlere gebe” der. Bugün işçi sınıfı çok daha kalabalık, daha büyük genel grevler yapıyor. 68 benzeri bir kaynaşma bugün Çin’de var. Kadın hareketi ve LGBTİ hareketi çok gelişti. Pek çok ülkede çevre hareketi yükseliyor. Çünkü dünyanın muhtemelen 50 yıl ömrü kaldı. Hatta kapitalizm şimdiki gibi devam ederse 20 yılda kitlesel canlı (insan dâhil) ölümleri yaşanacak.
-68’in özeti: Devrim mümkün, devrimi işçi sınıfı yapacak, devrimci parti gerekli.
