Brexit anlaşması yine reddedildi: Bundan sonra ne olacak?

İngiltere Parlamentosu, sağcı başbakan Theresa May'in AB ile vardığı Brexit anlaşmasını ikinci kez reddetti.

Birleşik Krallık’ın Avrupa Birliği’nden (AB) özellikle Kuzey İrlanda konusunda anlaşmalı olarak ayrılmasını öngören Brexit anlaşması dün bir kez daha parlamentoda oylandı.

Brexit anlaşması Ocak ayında 202’ye karşı 432 oyla reddedilmişti. Dün yapılan oylama sonucunda ise 242 ‘Evet’, 391 ‘Hayır’ oyu ile bir kez daha reddedildi.

Yasalar uyarınca İngiltere'nin 16 gün içinde AB'den çıkması gerekiyor.

BBC Türkçe, Brexit sürecinde yaşananları ve İngiltere'nin AB'den çıkış sürecinde bundan sonra ne gibi adımlar atılabileceğini derledi:

Salı akşamı ne oldu?

Salı akşamı İngiltere Parlamentosu'nda yapılan ikinci Brexit oylaması, ilk oylamanın yapıldığı 15 Ocak'a kıyasla daha az bir farkla reddedildi. İlk oylamayı reddedenler 230 oy farkla çoğunluktaydı. Salı günkü oylamada ise bu fark 149'a düştü.

Bu sayılar, olası bir üçüncü oylama durumunda ikna edilmesi gereken milletvekillerinin sayısının oldukça fazla olduğuna işaret ediyor.

Anlaşmanın 242'ye karşı 391 oyla reddedilmesi AB liderlerini de kaygılandırdı. AB, anlaşmanın parlamentodan yeniden geçmemesi üzerine 'anlaşma olmadan çıkma planlarının her zamankinden daha fazla önem kazandığı' uyarısını yaptı.

Başbakan May, Pazartesi Strasbourg'da AB'den İrlanda sınırı konusunda yasal bağlayıcılığı olan güvenceler aldıktan sonra oylama öncesi milletvekillerine seslenip anlaşmaya destek çıkmaları çağrısında bulundu.

Başbakan May yaklaşık 40 Muhafazakâr Parti milletvekilini ikna etmeyi başarsa da, bu da anlaşmasının parlamentoda onaylanması için yeterli olmadı.

May, Parlamento'daki yenilgisi sonrası yaptığı konuşmada, "İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden düzenli bir şekilde, anlaşmayla ayrılmasının hâlâ en iyi nihai sonuç olduğuna inanmaya devam ediyorum. Üzerinde müzakare ettiğimiz anlaşma en iyisi ve elbette elde mevcut bulunan tek anlaşma" dedi.

Anlaşma olmadan ayrılma seçeneğinin oylanması

Milletvekilleri bugün İngiltere'nin AB'den bir anlaşma olmadan çıkıp çıkmamasını oylayacak.

Parlamentoda ret çıkarsa bu, "milletvekillerinin bir anlaşma ve gelecekteki ilişkilere dair bir çerçeve belirlenmeden 29 Mart'ta AB'den çıkılmasını reddettiği" anlamına gelecek.

Anlaşma olmadan ayrılma onaylanırsa, milletvekilleri 14 Mart Perşembe günü Brexit'in ertelenmesi seçeneğini oylayabilecek.

Milletvekilleri Brexit'i erteleme kararı alırsa ne olur? O zaman Theresa May AB'ye başvurup, Avrupa Birliği'nden yasal çıkış sürecine dair 50. maddenin ertelenmesi talebinde bulunabilir.

Diğer AB üyesi devletlerin de hem fikir olması durumunda Brexit ertelenebilir. Theresa May, böyle bir durumda Brexit'in 3 aydan fazla ertelenmemesi gerektiğini söylüyor.

Peki ertelenirse ne olur? Bu sorunun çok çeşitli yanıtları var.

1. İngiltere ilerki bir tarihte anlaşma olmadan AB'den ayrılabilir

Brexit'in ertelenmesi, AB'den anlaşmasız olarak çıkma ihtimalinin tamamen gözardı edildiği anlamına gelmez.

Eğer İngiltere ile AB, uzatma sürecinde yine bir anlaşmaya varamazsa "anlaşma olmadan ayrılma" ihtimali yine varsayılan tek seçenecek olarak görülüyor.

Milletvekillerinin çoğunluğu anlaşmasız çıkma seçeneğine karşı olduklarını dile getirse de, herhangi bir anlaşma sağlanamaması durumunda bu seçeneği ortadan kaldırmak için başka bir adım atmaları gerekecektir.

2. Başbakan May'in anlaşmasının yeniden oylanması

Uzatma sürecinde, Theresa May için muhtemelen en basit eylem planı anlaşmasını yeniden parlamentoya sunup onaylanmasını sağlamak olur.

Her ne kadar iki defa reddedilmiş olsa da, anlaşmanın yeniden parlamentoya getirilmesine karşı herhangi bir kural yok.

Daha sonraki bir tarihte anlaşmanın onaylanması durumunda süreç aşağı yukarı şimdikiyle aynı olacak. Yasama yeniden yürürlüğe girmesi için sunulacak ve yeni bir Brexit tarihi belirlenecek.

3. Yeniden müzakereler

Hükümet yepyeni bir Brexit anlaşmasını müzakereye açabilir.

Bu, ufak değişikliklerle yeniden oylamaya sunulmasının ötesinde bir durum olabilir.

Brexit anlaşmasının tamamen yeniden müzareke edilmesi de zaman alacak.

Hükümet, AB ile önerilen mevcut anlaşmadan daha yakın ilişkiler kurulmasını öngören "Norveç modeli" gibi diğer anlaşma modellerinden birini öne sürebilir.

Ama AB, yeniden müzakere sürecine girmeyi reddebilir. O zaman hükümetin diğer seçeneklerden birine yönelmesi gerekir.

4. Yeni bir referandum

Bir diğer seçenek yeniden referanduma gidilmesi olabilir. İşçi Partisi, "ülkeye zarar verecek bir Brexit'tense yeni bir referandum seçeneğini destekleyeceğini" duyurdu.

Ama referandum kendiliğinden yapılamaz. Bunun olabilmesi için, kimlerin oy kullanabileceği gibi kuralların belirleneceği yeni bir yasa gerekiyor.

Bunun da hemen olması mümkün değil. Çünkü Seçim Komisyonu'nun bu seçeneği değerlendirip referandumda sorulacak soruları belirlemesi için zamana ihtiyacı olacak.

5. Brexit'in iptal edilmesi

Avrupa Adalet Divanı, İngiltere'nin Brexit'in iptali için 50. Madde'yi (diğer 27 AB ülkesinin onayı olmadan) tek taraflı hükümsüz kılmanın yasal olduğunu açıkladı.

Eğer İngiltere böyle bir adım atarsa Brexit tamamen iptal edilmiş olur.

Hükümet Brexit konusunda ısrarcı olduğu göz önünde bulundurulduğunda, AB'den çıkışın iptalinin gerçekleşmesi için ya bir referandum yapılmalı, ya da hükümet değişmeli.

Brexit'in ertelenmesi, 2016'daki referandumda alınan kararın bozulup bozulmayacağı gibi birçok soruyu da beraberinde getirebilir.

Sürecin ne olacağı tam olarak net değil. Ama Brexit'in iptali için parlamentonun 50. Madde'nin hükümsüz kılınması çağrısı yapması yeterli olabilir.

Diğer ihtimaller

Theresa May, bu çıkmazın çözümünü erken seçimde arayabilir. Kazanırsa anlaşması için siyasi yetki de sağlamış olur.

Ama Theresa May'in tek başına seçim çağrısı yapma gücü yok. Ama 2017'de olduğu gibi, milletvekillerinden erken seçimi oylamalarını isteyebilir.

Erken seçime gidilebilmesi için de Avam Kamarası'nın üyelerinin üçte ikisinin Parlamento'nun feshi yönündeki önergeye destek vermesi gerekiyor.

Seçim için en erken tarih de, karardan sonraki 25 iş günü olarak belirleniyor. Ama kesin tarihe Başbakan karar veriyor.

Ana muhalefetteki İşçi Partisi de hükümet için güven oylaması yapılması yönünde önergesini verebilir.

İngiltere'de normalde bir sonraki genel seçim tarihi 2022. Ama hükümet için güven oylaması yapılması da mümkün.

Milletvekillerinin çoğu hükümete güvenoyu vermezse, 14 günlük süreç başlıyor ve bu süre içinde mevcut hükümet veya alternatif hükümet güvenoyu alamazsa erken seçim çağrısı yapılabilir.

Başbakan May, Ocak ayında hükümeti için yapoılan güven oylamasını 306'ya karşı 325 oyla kazanmıştı. May'in azınlık hükümetine dışardan destek veren Kuzey İrlanda'nın muhafazakâr Demokratik Birlik Partisi (DUP) oylamadan 24 saat önce May'in Brexit planını reddetmişti. Ancak buna rağmen tercihlerini Başbakan'ın görevinde kalması yönünde kullandılar.

Theresa May partisi içinde yapılan güven oylamasını da kazanmıştı. Bu da, May için partisinin meclis grubunda Aralık ayına kadar güven oylaması yapılamayacağı anlamına geliyor.

May istifa da edebilir. Bu da Muhafazakâr Parti içinde liderlik yarışını tetikler. Yeni bir Başbakan'ın atanmasıyla sonuçlanabilir.

Ancak bu durumda May'in yerine kim gelirse gelsin, İngiltere yine aynı Brexit senaryolarıyla karşı karşıya kalacaktır.

İlginizi çekebilecek diğer yazılar