4 Eylül 1989: Doğu Almanya'da “pazartesi gösterileri” başladı

"Pazartesi gösterileri", Doğu Avrupa'da stalinist diktatörlüklerin işçi kitleleri tarafından devrilmeye başlandığı devrimler zincirinin Doğu Almanya'daki halkasının en önemli öğesidir. Özgürlük ve demokrasi talebiyle 4 Eylül 1989'da Leipzig'de sokağa çıkan 1500 kişinin gösterisi, kısa sürede yüz binleri kapsayan devasa bir harekete dönüştü. Sonunda bütün Almanya ayağa kalktı ve stalinist diktatörlük tarihin çöplüğüne gönderildi.

Doğu Almanya olarak bilinen Demokratik Almanya Cumhuriyeti, 1949 yılında İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Almanya'nın SSCB tarafından işgal edilen toprakları üzerinde kuruldu. Doğu Almanya, sözde sosyalist bir devletti. Wilhelm Pieck başkanlığındaki devlet, ilk iş olarak bir kalkınma hamlesi başlattı. Bunun için gereken kapital ise işçilerin sömürülen emeğinden karşılanıyordu.

Doğu Almanya işçileri kısa sürede kendilerine vaat edilen işçi cennetinin koca bir yalan olduğunu anladılar. İşçilerin kitleler halinde batıya geçmesi üzerine, Doğu Almanya 1952'de Batı Almanya ile olan sınırlarını kapattı. İşçilerin ulaşması gereken üretim hedeflerinin yükseltilmesi üzerine 17 Ekim 1953'te başlayan grev dalgası kısa zamanda bütün ülkeyi saran bir ayaklanmaya dönüştü. Sovyet birliklerinin yardımıyla bastırılan bu ayaklanma sırasında onlarca kişi öldü, yüzlerce kişi de yaralandı.

Daha sonraki süreçte ülke gerçek bir korku imparatorluğuna dönüştü. Stasi denilen Devlet Güvenlik Polisi, sahip olduğu geniş görevli ve muhbir ağıyla en küçük bir muhalefet hareketi girişimini dahi daha başlamadan eziyordu. İşçi sınıfının sendika kurma, seyahat etme, bilgi edinme gibi en doğal hakları rafa kaldırıldı. Batıya kaçmaya çalışan yüzlerce işçi polis ve asker tarafından katledildi.

Stalinist diktatörlüklerin devlet kapitalizmi modelinin teker teker çökmeye başladığı 1989 yılında, Doğu Almanya'da da özgürlük ve demokrasi isteyen güçler harekete geçmeye başladı. Leipzig şehrinde örgütlenen küçük bir hareket, 4 Eylül'de yaklaşık 1500 kişiyi sokağa çıkarmaya başardı. "Hür bir ülkede hür yurttaşlar olmak istiyoruz!" , "Seyahat özgürlüğü istiyoruz!" pankartları taşıyan ve sloganlar atan kalabalık, Stasi ajanlarının varlığını fark edince "Stasi defol!" sloganı atmaya başladı. Gösteri stalinist devletin güvenlik güçlerinin müdahalesiyle sona erdi.

Ancak hareket güçlenerek büyümeye devam etti. Her pazartesi günü ülkenin Dresden, Halle, Karl-Marx-Stadt, Magdeburg, Arnstadt, Rostock, Potsdam ve Schwerin gibi şehirlerinde gösteriler yapılıyordu. 25 Eylül'de yapılan gösterilere 8000, 23 Ekim'de yapılanlara 300.000, 13 Kasım'da yapılanlara ise 500.000'den fazla kişi katıldı.

Stalinist devlet başlangıçta gösterileri şiddet kullanarak ezmeye çalıştıysa da, göstericilerin sayısının yüz binleri bulması üzerine kitlelerin taleplerini yerine getirmeye başlamak zorunda kaldı. Siyasi parti kurma ve örgütlenme üzerindeki kısıtlamalar gevşetildi, seyahat özgürlüğü ilan edildi. 9 Kasım 1989'da Doğu Almanya yönetiminin isteyen her yurttaşın batıya geçebileceğini ilan etmesiyle birlikte Berlin Duvarı yıkıldı ve stalinist diktatörlük bizzat işçi yığınları tarafından tarihin çöplüğüne gönderildi.

Fotoğraf: Leipzig'de yapılan ilk pazartesi gösterilerilerinden biri.

İlginizi çekebilecek diğer yazılar