15 Ağustos 1984: 29. Kürt isyanı başladı

Kürtler tarihte 28 kez Türkiye Cumhuriyeti'ne karşı ayaklandı, her ayaklanma kanla bastırılırdı. 12 Eylül darbesi en fazla şiddeti Kürtlere karşı uyguladı. Darbeciler, Kürtlerin dağda yürürken kart kurt sesi çıkartan Türkler olduğunu savunurken, 1938 Dersim İsyanı'ndan bu yana Kürtlerin varlığı devlet tarafından inkâr ediliyordu. 15 Ağustos 1984'te Şemdinli ve Eruh'ta devletin askeri güçlerine şiddetli saldırılarda bulunan PKK, 29. Kürt isyanını başlattı.

Anadolu'nun binlerce yıllık sakinleri olan Kürtler için Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulması felaket anlamına geldi. Başlangıçta Kürtlere sayısız vaatlerde bulunan, ilk anayasaya bile Kürtlerin varlığını kabul eden maddeler koyan Türk egemen sınıfı, iktidarını sağlamlaştırdığını hissettiği ilk andan itibaren Kürtlere saldırdı.

İttihat ve Terakki'nin başlattığı Anadolu'yu Türkleştirme projesinde, Kemalistlere kayıtsız şartsız biat etmeyen ve "Türk" olmayı kabul etmeyen halklara yer yoktu.

1925'ten itibaren Kürtlerin varlığı inkâr edilmeye başlandı. Kürtler çok çeşitli yöntemlerle yoğun bir asimilasyona tabi tutulmaya başlandılar. Bütün bu saldırılara karşı Kürtlerin ilk tepkisi Şeyh Sait isyanı oldu. Şeyh Sait isyanı kanla bastırıldı, önderlerin tümü asılarak katledildi. Ancak Kemalist devletin imha ve inkâr politikaları daha yeni başlıyordu.

Kürdistan'in her tarafında katliamlar, zulümler, soykırımlar, bitmeyen tehcir yasaları ve sıkıyönetim vardı. 1925-38 yıllarında Dersim'de, Zilan'da yaklaşık 800.000 ile 1 milyon insan katledildi, 1 milyon civarındaki Kürt, isyanlar bahanesiyle Türkiye'nin Batı illerine sürgün edildi.

Daha sonraki yıllarda Kürtler şiddetli bir asimilasyona tabi tutuldular. Kürtlerin kendilerine Kürt demeleri bile yasaklandı. Kürtçe konuşmak, Kürt kültürünü yaşamak, Kürdistan kelimesini kullanmak ölümle, zindanla, sürgünle cezalandırılan birer suça dönüştürüldü.

12 Eylül darbesi Kürtlerin üzerine bir kez daha bir kâbus gibi çöktü. Kürtler zindanlara tıkıldılar, akıl almaz işkencelerden geçirildiler. Diyarbakır zindanında insanlık ayaklar altına alındı. "Kart kurt teorisi" gibi rezilliklerle bir kez daha yok sayıldılar, "Türk" olmak ya da ölüm arasında tercihe zorlandılar.

1978 yılında kurulan Partiya Karkeren Kürdistan (Kürdistan İşçi Partisi) gerillaları, 15 Ağustos 1984 tarihinde Şemdinli ve Eruh'ta bulunan askeri güçlerine baskın yaptı. Her iki merkez bir süre gerillaların denetiminde kaldı. Bu, 12 Eylül günlerini sürdüren devletin beklemediği bir darbeydi ve ilk açıklama "Apocular" adlı bir grup eşkiyanın yakında yok edilecekleriydi. 32 yıl sonra ise PKK yok edilemediği gibi milyonlarca Kürt tarafından desteklenen bir siyasi harekete dönüştü.

15 Ağustos'taki PKK eylemleri Kürtlere açık bir mesaj vermişti: Ayaklanın. Bugüne dek binlerce gerilla öldü. Ayaklanma hâlâ devam ediyor.

İlginizi çekebilecek diğer yazılar