İstanbul'da birçok kişi 5.8'lik deprem sonrası oturduğu binanın güvenli olup olmadığı konusunda endişeli. Kiralar ise beşte bir oranında arttı.
1999 depremi öncesi yapılan binalarda yaşayanlar, güvenlik denetimi için başvurdukları belediyelerde sıra bekliyor.
Bazıları İTÜ gibi denetim yapan kurumlara başvuruyor. İster kamu ister özel şirketler olsun, bir binanın ve oturulan dairenin güvenlik testleri için yüksek meblağlar isteniyor.
Özellikle riskli bölgelerde 1999 öncesi binalarda oturanlar, güvenli yerlere taşınmak için araştırma yapıyor.
1999 sonrası yapılan bazı binaların deprem şartnamesine uymadığının (yani denetlenmediğinin) anlaşılması, tedirginlikle beraber güvenli ev arayışlarını artırdı.
Artan talep sebebiyle kira fiyatları, bir haftada yüzde 20 arttı.
Risk altındaki binalarda yaşayan ve güvenli bir yere geçecek ya da oturduğu daireyi güçlendirecek parası olmayanların ise hayatı tehdit altında.
1 milyondan fazla kişi riskli binalarda yaşıyor
Gayrimenkul Borsası (GABORAS,) İstanbul depremi sonrası zemin yapısı ve binaların yaşını inceleyerek ‘öncelikli müdahale alanları haritası’ yaptı.
- Haritaya göre İstanbul’da yaklaşık 429 bin konutta hem zemin, hem de yapılar riskli. Bu konutlarda 1 milyon 73 bin kişi yaşıyor.
- 2018 krizi sonrası ekonominin daralmasıyla konut satışları dibe vurdu. Gayrimenkul Borsa'sı, İstanbul’da hali hazırda 250 binin üzerinde tamamlanmış 1. el boş konut stoğu, yaklaşık 250 bin seviyelerinde tamamlanmak üzere olan 2. konut stoğu olduğunu söylüyor.
Gayrimenkul Borsası Yönetim Kurulu Başdanışmanı Lütfi Altun, “Sağlam konutlar atıl durumda beklerken, riskli konutlarda insanların yaşamına devam etmesi kabul edilemez. İvedilikle yapılacak bir çalışma ile inşaat sektörünün dar boğaza girmesi ile oluşan 1. el ve 2. el satılık konutlardan sağlam olanlarla deprem riskli mülklerin menkulleştirilip takas edilmesiyle soruna kalıcı bir çözüm elde edebiliriz" dedi.
Altun, "Bankaların, sigorta şirketlerinin, kredi garanti fonu benzeri takas garanti fonu gibi yapılarının bu sürece dâhil edilmesi zorunludur. Öyle ki riskli olarak tespit edilen yerlerde yaşayan vatandaşlara eksi faizli konut kredilerinin sağlanması süreci hızlandıracaktır.”
Marksist.org deprem sonrası "Tehdit altındaki konutlarda yaşayanlar güvenli boş konutlara yerleştirilsin" çağrısı yapmıştı. Risk altındaki insanların yaşayabileceği sayıda güvenli ev mevcut. Yani devlet karar verirse büyük deprem olmadan hayatlar kurtarılabilir.
Çağrımızı yineliyoruz: Riskli binalarda yaşayanlar, güvenli binalara taşınsın. Bununla birlikte:
- Kira zamları geri alınsın! Kira fiyatları dondurulsun!
- Tüm binalar devlet tarafından ücretsiz olarak denetlensin!
- Güvenli evlere geçişte bürokratik uzatmalara, fahiş fiyatlara, adaletsizliğe hayır! Binaların denetimini yapmayan ve milyonlarca insanı zor durumda bırakan devlet, tüm masrafları üstlenmelidir. Bankalara borçlandırmaya hayır!
- Deprem riski altındaki bölgelerde dayanıklı yapıların inşası, bir yıldır işsiz olan yüz binlerce inşaat işçisine iş sağlayabilir. Devletin İstanbul'daki tüm binaları denetlemesi kararıyla, üniversite mezunu işsizlere iş imkanı yaratılabilir.