Başlığı okuduğumuzda aklımıza gelen ilk soru “Pembe vergi ne? Bu da mı yeni çağın ürünü?” veya “Verginin pembesi mi olur?” ise yargınızı kesinleştirmeden önce kendimi savunma hakkı istiyorum. Pembe vergi, diğer pek çok terim gibi, çok uzun zamandır süregelen sorunların yeni yeni ciddiye alınıp tanımlanma çabasının sonucunda belirginleşen basit bir kelime grubudur. Taşıdığı anlam ise kadınların ekonomik bağımsızlığına geçmesininin yoluna engel konulmuş olan büyük bir taştır.
Pembe vergi; özellikle kadınlara pazarlanan ürünlerin, her cinsiyet tarafından ortak kullanılmasına rağmen; erkekler için pazarlandığı ücretten çok daha yüksek bir fiyata kadınlara satılmasının sonucudur. ¹-² Bu fenomen cinsiyet bazlı fiyat ayrımcılığını belirtir ve etiketlenen ürünlerin çoğunun “pembe” olmasından ortaya çıkmıştır.
Bana inanmamış olabilirsiniz ama kanıtlaması çok basit:
6 adet “erkek” jiletinin 45 lira olduğunu gözlemlemekteyiz...
Aynı firmanın daha çok indirimle 3 “kadın” jiletinin aynı fiyata satıldığını görmekteyiz…
Ama gene bilginiz olsun, tropik alırsanız daha ucuz. Daha doğrusu erkeklerin ödediğinin iki katından biraz daha ucuz…
Neredeyse tamamen aynı şekle şemale sahip jiletlerimizden “erkeksi” olanı, gördüğümüz üzere çok daha ucuz. Bunun sebeplemesi için, dürüst olmak gerekirse aklıma hiçbir açıklama gelmemekte: sonuç olarak bir sonraki kadınlar günü sevdiğinizi “feminen” hediyeniz olarak 1 demet gül fiyatı jiletle karşılamanız beklenmektedir beyler. Bunun çok daha komik örnekleri internette bol bol bulunmakta ama gördüğünüz üzere pembe vergi, aslı olmayan renk kodlaması altında çıkmış bir vergi. Cinsiyeti olan jiletlerimiz de bu durumun gayet bariz bir kanıtı.
Bu engeli gördüğümüz başka bir yer de menstrüasyon ürünleri. Eğer bu kelimeyi duyunca içiniz bir garip oluyorsa, lütfen olmayana kadar tekrar okuyun. Türkiye’de eczaneden alacağımız herhangi bir ürüne %7 vergi konulurken, menstrüasyon ürünlerine %18 vergi konulmakta.³ Hatta bazı ülkelerde menstrüasyon ürünleri “lüks” ürünleri adı altında satılmakta; ve tabii ki bununla doğru oranda “lüks” bir vergi konulmaktadır.⁴ Belki binlerce kez söylenmiş olsa bile: Menstrüasyon bir lüks değildir! Bir bireyin her ayın 5 günü ve her gün için 4 ped kullandığını varsayarsak, 16’lı bir ped paketinin 25 ile 15 lira arası olduğunu göze alırsak; menstrüasyon geçiren bir bireyin hayatında pedlere 12.000 lira civarı bir para harcaması gerekmekte ve bu paranın 2.160 lirası vergi olarak gitmekte. Bir ihtiyaç ürününden bu kadar yüksek bir vergi alınması mantıklı değil.
Kendimizi daha geniş bir perspektiften bakmaya zorladığımızda bu gibi küçük şeylerin eklenerek ne kadar büyük ücretlere denk geldiğini fark ediyoruz. Jilete bir 45 lira, pedlere 20, makyaj ürününe 100, saç kesimi için 3 kat daha fazla öde… Tamam da neden? Kadın olmanın bir vergisi olması kadar saçma bir şey olabilir mi? Bunun üzerine, kadınların günümüzde çalıştıkları işlerde erkeklerle aynı birimlerde hala daha az maaş almasını da ekliyoruz ve önümüze kocaman bir ekonomik eşitsizlik ortaya çıkıyor.⁵ Yani birike birike artan bu gereksiz masraflar, sonra işe git ve aynı sürede çalıştığın “birader” senden daha yüksek gelir alsın. O zaman kadının ekonomik bağımsızlığını oluşturması kapitalist sistem içinde çok daha zorlaşıyor.⁶ 2021 artık buna bir son getirmek için çok güzel bir yıl olsa gerek, değil mi?
Bianca
Kaynakça:
1- Menin, J., & Blasio, B. (2015, December). From Cradle to Cane: The Cost of Being a Female Consumer. New York City Department of Consumer Affairs.
2- Hill, C. (2016, April 12). 6 times it’s more expensive to be a woman. MarketWatch.
3- Sade, G. (2019, February 14). CHP’li vekil TBMM’de kanun teklifi verdi: “Regl olduğumuz için vergi ödemek istemiyoruz.” Euronews.
4- McKenzie, N. C. S. A. S. (2019, November 8). Tampons will no longer be taxed as luxury items, after landmark German vote. CNN.
5- ILO Türkiye Ofisi ve TÜİK Ortak Araştırmasına Göre Türkiye’de Cinsiyete Dayalı Ücret Farkı % 15.6. (2020, October 5). ilo.org.
6- Joint Economic Committee, & Maloney, C. B. (2016, December). The Pink Tax: How Gender-Based Pricing Hurts Women’s Buying Power.
Taner Akçam, yeni kitabında Ermenilerin dininin zorla değiştirilmesi ve asimilasyon süreçlerini inceliyor. Kitapta Talat Paşa’nın ihtida edenlerin tehcirden muaf tutulması emrini daha sonra nasıl geri çektiği de anlatılıyor.