Fas'taki depremden kaynaklanan korkunç ölü sayısı, Kral VI. Muhammed rejiminin yozlaşmışlığını ve başbakan Aziz Akhannouch'un başarısızlıklarını gösterdi. Deprem olduğunda Muhammed her zamanki gibi Fransa'daki bir malikanedeydi.

Pazartesi günü ölü sayısı yaklaşık 2.600'e ulaşmıştı. Ancak enkaz altında çok daha fazla cesedin olduğu düşünülüyor. Washington Post gazetesi'nin bildirdiğine göre, “Pazar günü, Fas'taki güçlü depremin merkez üssü yakınındaki halk bir yıkım ve öfke tablosu sergiliyordu. Bölge sakinleri,  sevdiklerini enkazdan çıkarmak için çıplak ellerini kullandıklarını anlatıyor”.

"Çoğu yerde hükümetin vaat ettiği kurtarma ekiplerinden hiçbir iz yoktu ve dağların yükseklerindeki birçok köyden henüz bir haber gelmemişti." Yıkıcı depremin ardından VI. Muhammed'in lüks sarayından nihayet bir açıklama yapması yaklaşık 20 saat sürdü. O'nun rızası, devletin önemli kararlarının uygulanması için çok önemli olduğundan tepkisinin gecikmesi pek çok cana mal oldu .

Moulay Brahim köyünde grafik tasarımcı olan Mostafa Ichide, insanlara ulaşan tek gıda yardımının sivil gruplardan geldiğini söyledi. “Hepsi Fas vatandaşları tarafından kardeşlerine gönderildi” dedi. "Ambulansları da gördük ama çoğunda yabancı plaka var." Salgından en çok etkilenen iller Fas'ın en yoksul bölgeleri arasında yer alıyor ve bazı evlerde elektrik ya da su bulunmuyor.

Kırsal Faslılar son yıllarda salgının ekonomik şokunu atlatmak için, daha yakın zamanlardaysa,  enflasyonla başa çıkmak için mücadele ediyordu. Mayıs ayında, VI. Muhammed'in hükümeti Uluslararası Para Fonu ile sıradan insanlar için ezici kemer sıkma politikaları talep eden bir anlaşma imzaladı.

Stanford Üniversitesi'nden Fas tarihi ve yönetimi uzmanı Samia Errazzouki, "Gerçek şu ki, Marakeş'ten dışarı adım attığınız anda insanlar devletin yokluğu nedeniyle sanki Orta Çağ'a dönmüş gibi yaşıyorlar" diyor. "Böyle bir felaket, sınırlarda yaşayan insanların günlük gerçeklerini de ortaya çıkarır."

“Bu bölgeler tarihsel olarak depremlerle sarsıldı ama aynı zamanda marjinalleştirildiler. 2016'daki Hirak hareketinde olduğu gibi insanların yardım, altyapı ve kalkınma talep ettiği anlarda bunu yapanlar hapse atılıyor" diye konuştu. “İyi bir günde bile bu bölgeye erişim zordur ve temel altyapıdan yoksundur. Oradaki hastane sistemiyse berbattır.”

Her zaman olduğu gibi bu “doğal” felaket, eşitsizliği ve kapitalist öncelikleri açığa çıkarıyor. Fas depremi büyüklük ölçeğine göre 6,8 olarak kaydedildi. Tam bir yıkıma neden oldu. 2022'de Japonya'nın Fukushima kentinde meydana gelen 7,4 büyüklüğündeki daha büyük depremdeyse, oradaki evler daha iyi inşa edildiği için, deprem hasarından yalnızca dört kişi ölmüştü .

Fas'ta turizme ayrılan alanlar çok daha az zarar gördü. Marakeş'teki konukevleri derneğinin başkanı Samuel Roure, Le Monde gazetesine şunları söyledi: “Deprem görüntülerini görünce ve medyada Marakeş ile ilgili haberleri okuyunca, kendimi aynı ülkede yaşıyormuş gibi hissetmiyorum”.

"Sabah 7.30'dan beri Medine'yi geziyorum ve şehirdeki 10.000 ev ve misafir odasından ancak 50'si çöktü." Marakeş'te, ağır darbe alan çevre köylerin aksine, “altyapı sağlam, havaalanı çalışır durumda,  telekomünikasyon, su ve elektrik ağları da çalışıyor” diye ekledi.

---

İnsanlar acı çekerken Kral Muhammed Fransa'da lüks içinde

Çevresi tarafından "yoksulların kralı" olarak anılmasından hoşlanan VI. Muhammed'in geniş ticari varlıkları var. Net servetinin 6,5 milyar £ olduğu tahmin ediliyor. Üç yıl önce Fransa'nın Paris kentinde Eyfel Kulesi'nin yanında Suudi kraliyet ailesinden 75 milyon sterline bir malikane satın aldı. Muhammed, Champ de Mars'ın 12 yatak odalı konağının satışı için doğrudan Halid bin Sultan ile pazarlık yaptı.

Kendisi eski bir Suudi savunma bakanı ve iktidardaki Suud hanedanının üyesi. 2022'de VI. Muhammed, Fas topraklarındaki Melilla bölgesinin sınırında 100'e kadar göçmenin katledilmesinde İspanyol devletiyle işbirliği yaptı. Geçtiğimiz yıl Fas'ta binlerce insan artan yakıt ve diğer temel mal fiyatlarını protesto etti.

Sıradan insanları, pek çok kişiyi derin yoksulluğa sürükleyen sarmal fiyat artışlarından korumayı başaramadığı için hükümet aleyhine sloganlar attılar. Fas, 2011'de Arap ülkelerinin başka yerlerinde yaşanan ayaklanmaların yankılarını gördü. Ancak yetkililer küçük tavizler ve baskılarla onları geri püskürttü .

Charlie Kimber

(Socialist Worker, Çeviri: Ali Baydaş)