19 Kasım 1923: Almanya'da yaşanan sosyal ve ekonomik kriz, hiperenflasyona neden oldu

Almanya, Birinci Dünya Savaşı'ndan yenilgiyle çıkmıştı. Düşük hasıla ve düşük vergi gelirlerine sahip bir savaş sonrası ekonomisinin sorunlarına, Fransa ve İngiltere gibi galip ülkeler tarafından yüklenen savaş tazminatları eklenmişti. Almanya hükümeti, büyük bir meblağa ulaşan bütçe açığını durmaksızın para basarak finanse etmeye çalışıyordu. 1923 yılında en hızlı para basma makineleri bile ihtiyacı karşılayamıyordu.

Almanya artık savaş tazminatlarını ödeyemez duruma gelmişti. Tazminatları kömür cinsinden ödeme teklifi galip devletlerce reddedildi, Fransız ve Belçika birlikler Ruhr Bölgesi'ni işgal etti. Almanya başbakanı Wilhelm Cuno, bu işgale karşı pasif direniş çağrısı yaptı. Halkın moralini yüksek tutmak için de özellikle grev yapan işçilere maddi yardım yapıldı.

Para basımında dur durak bilinmemesi üzerine para hızla değer kaybetmeye başladı. Alman Markı, Amerikan Doları karşısında güneşte kalan kar gibi eridi; 19 Kasım 1923'te 1 Amerikan Doları, 4,2 trilyon Alman Markı oldu. Ocak 1922'de 1 Mark'a satın alınabilen bir içkinin fiyatı, Kasım 1923'te 192 Milyon Mark'a yükseldi. İnsanlar alışveriş yapabilmek için paralarını el arabasıyla taşımaya başladılar, ancak dükkanlara ulaşamadan paraların değeri yine düşüyordu. Bazı bölgelerde alışverişte trampa usulüne dönülmüştü.

Hiperenflasyon Almanya ekonomisinin çökmesine neden oldu. İşsizlik arttı, ücretler yere çakıldı ve geniş kitleler hızla radikalleşmeye başladı. Almanya Komünist Partisi her geçen gün daha fazla sayıda üye kazanmaya başladı. Almanya'da devrimci bir durum ortaya çıkmasından endişe eden galip devletler, Almanya için yeni bir ödeme planı kararlaştırdılar.

Bunun üzerine 1924 yılının ortalarına doğru ekonomik durum kısmi bir istikrara kavuştu. Reel ücretler ise ancak 1928 yılında 1913 yılı seviyelerine ulaşabildi. Yatırımları enflasyonda eriyen orta sınıfın büyük bir kısmı fakirleşti. Weimar Cumhuriyeti'nin ilk yıllarında yaşanan bu olay, cumhuriyetin pek çok kişi nezdinde gözden düşmesine neden oldu. Küçük ve orta burjuvazinin geniş kesimleri, kendilerini cumhuriyet tarafından ihanete uğratılmış hissettiler.

1920 yılında faşizan karakterli Kapp Darbesi'ne bir genel grevle cevap veren işçi sınıfının cumhuriyetten bir beklentisi kalmadı. İşçiler büyük kitleler halinde komünistlere ve sosyal demokratlara katılmaya başladılar. 1929 yılında yaşanan büyük ekonomik kriz, küçük ve orta burjuvazinin iflas etmesine neden oldu. Almanya'da devrimci durum ortaya çıktı, ancak komünistlerle sosyal demokratların birbirlerini baş düşman ilan etmeleri nedeniyle Naziler aradan sıyrılmayı ve Almanya'yı felakete sürüklemek üzere iktidara gelmeyi başardılar.

İlginizi çekebilecek diğer yazılar