Hayır, bir özelimiz de kalmasın! Özel olan politiktir!

"Özel olan politiktir" sloganı, yıllardır üzerinde en çok konuşulan, tartışılan sloganlardan biri oldu. Kapsamı neydi? Nerede başlar, nerede biterdi? Her şeyi politize etmeye gerek var mıydı? Ev içi de politik olmasın mıydı? Yatak özelimiz, orada politika olmazdı… ve daha niceleri.

Ancak ne evin içi, ne işyerindeki ailemizle kurulan ilişki, ne yatak, ne mutfak, ne sokaklar politikadan bağımsız kurulabilen ilişkiler ve alanlar olamıyor. "Özel olan politiktir", kadınların, tüm alanlarda yaşadıkları eşitsizlik ve ayrımcılığın herkesin sorunu ve mücadele edilmesi gereken bir alan olduğunu vurgulamak için kullandıkları bir slogan. Bunun nedeni istismar, ayrımcılık ve şiddet gibi olaylarda ‘değerler’ ve ‘bizim içimizde hallederiz’ gibi argümanlarla olayların duyulmasının, ifşanın ve adalet mücadelesinin önünün kesilmesi çabasına karşı durmak.

İstatistikler şiddet, taciz ve tecavüz olaylarında faillerin %70-80 oranında tanıdıklarımızdan çıktığını gösteriyor. Kadınların şiddet, taciz ve tecavüze uğradıkları yerler, en sık kullandıkları yaşam alanları. Ev, aile, işyeri, yaşadığı mahalle, kadınların şiddet ve tecavüze uğradığı yerlerin başında geliyor. Çoğu şiddet ve özellikle tecavüz vakalarında, bazen ailelerin de kendi ‘namuslarını’ korumak adına ardına sığındıkları gerekçeler, kadının ‘ahlaksızlığına’ dair tavırlar. Kadın evde ailenin erkek bireylerinden şiddet görüyor ise bu aile içinde kalmalı, aksi hâlde kadın ailenin özelini dışarıya ifşa etmekle ‘yakışıksız’ bir eylemde bulunmuş oluyor. Üstelik sonrasında da mağdur olarak bir hayat sürmek zorunda kalarak baskılanıyor, boşanıyor ya da boşanmış ise daha durgun ve sakin bir hayat yaşamalı; giyim kuşamına, gezdiği yerlere ve bulunduğu ortamlara dikkat etmeli.

Bazı mahkemelerde kadınlar boşanma gerekçesi olarak yatakta uygulanmış şiddeti ya da kendisine edilen küfürü tekrarladığında, "O kadar özele gerek yok" uyarısı alıyor. Ancak erkek karısının başkası ile olan görüntü vb iddiası varsa, bu, uzun metraj film ya da aile albümü gibi izletebiliyor. Çünkü o özel değil. O, kadının ifşa edilmesi gereken büyük günahı. Ekonomik şiddete uğramış kadının bunu ifşası, kocasının ve ailesinin maddi durumunu tartışmaya açma ihtimali olduğundan çok özel.

Oysa tüm bu ilişki biçimlerinde normlar, kadınlara biçilen cinsiyetçi iş bölümü ve kadın beden, tavrı üzerinden sürekli yenilenen ve yeniden üretilen ahlak üzerinden belirleniyor. "Özel olan politiktir" sloganı ile erkek egemen anlayış tarafından ailenin selameti etrafında örülen güvenlik duvarını aşmaya çalışıyoruz. Ev politiktir. Yatak politiktir. Mutfak politiktir. Sokak politiktir. İşyerleri politiktir. Hiçbirinin kendi dinamiği ve ayırt edici özelliği olamaz.

Özelimiz değil eşit haklarımız olsun.

Ayşe Demirbilek

[email protected]

Köşe yazarının diğer yazıları