Portreler: Billie Holiday

Caz tarihinin en önemli şarkıcılarından biri olan Billie Holiday, 1915 yılında Eleanora Fagan ismiyle ABD’nin Pennsylvania eyaletinin Philadelphia şehrinde caz müzisyeni Clarence Holiday ve Sarah Julia Fagan’ın çocukları olarak doğdu.

Eleanora doğduğunda babası henüz 16, annesi ise 19 yaşınaydı. Kariyer yapmak için şehri terk eden babası, Eleanora’yı nadiren ziyaret edecekti. Annesi ise sık sık iş gezilerine gittiği için Holiday 14 yaşına kadar akrabaları tarafından büyütüldü. Çocukluğunu Baltimore’de çok zor koşullarda geçiren Holiday, okulu bıraktığında 11 yaşındaydı, aynı yıl bir komşusunun tecavüz girişimine uğradı. Annesinin durumu fark etmesi ile tecavüzcü hapse atıldı ve Eleanora bir yıllığına tanık koruma programına alındı. Bir süre bir randevu evinde ve komşu evlerinde temizlik yaparak geçinen Eleanora, 1929 yılında annesiyle beraber New York, Harlem’e taşındı. Bu süreçte annesi seks işçiliğine başladı ve kısa bir süre sonra Eleanora seks trafiği mağduru olarak istismara uğradı. Bunun sonucu olarak annesiyle beraber tutuklandı ve kısa bir süre ıslahhanede kaldı. 

Serbest bırakıldıktan sonra Harlem’deki kulüplerde dansçılık yapan Eleanora, bir gün çalıştığı kulüpte talep edilmesi üzerine sahneye çıkarak şarkı söyledi. Dinleyenler hayran kalınca o günden sonra şarkıcılığa başladı. Caz şarkıcısı ve gitaristi John Hammond’ın bir gece onu dinlemesiyle birlikte hayatı değişti. İsmini Bille Holiday olarak değiştirdi ve Hammond aracılığıyla dönemin önemli caz müzisyenleriyle tanıştı. 1930’lu yıllarda Holiday’in çok parlak bir kariyeri oldu ve Teddy Wilson, Count Basie, Artie Shaw gibi pek çok tanınmış müzisyenle albümler yaptı. Cafe Society isimli kulüpte çalıştığı sırada, kulübün sahiplerinden biri Holiday’i Strange Fruit (Tuhaf Meyve) isimli çarpıcı bir şarkıyla tanıştırdı. Strange Fruit, Yahudi ve komünist öğretmen Abel Meerpol tarafından, Güney’de linç edilen iki siyah ABD’li için yazılan bir şiirdi. Meerpol, sendika buluşmalarında ve protestolarda seslendirilmesi için şarkıcı olan eşiyle beraber şiiri bestelemişti. 

Holiday, şarkıyı repertuarına aldı ve 1939 yılında kaydetti. Şarkı, Holiday’in yorumuyla bütünleşti ve plak muazzam bir ticari başarı elde etti. Ancak Strange Fruit, Holiday’e sadece başarı getirmedi, ABD’deki ırkçılar da gözlerini Holiday’e diktiler. 

1940’larda Holiday’in ticari başarısı giderek büyürken üzerindeki ırkçı baskılar da artıyordu. 1946 yılında Louis Armstrong’la beraber rol aldığı bir filmdeki sahneleri “cazı siyahların yarattığı izlenimi yaratmamak için kesildi” ve filmin senaryo yazarı “komünist avı” sırasında tutuklandı. Federal Uyuşturucular Bürosu’un ırkçı başkanı Harry Anslinger, ilgisini özel olarak Holiday üzerinde yoğunlaştırmıştı. Anslinger, siyahlar ile uyuşturucu kullanımını özdeşleştiriyordu ve özellikle caz müziğe karşı savaş açmıştı. Bir ajanına para vererek Holiday’in peşine takan Anslinger, şarkıcıyı 1947 yılında yüklü miktarda uyuşturucu bulundurmaktan tutuklattı. Mahkeme hakkında Holiday şöyle diyordu: “Davaya ‘ABD, Billie Holiday’e karşı’ adı veriliyordu ve hissettirdiği de tam olarak buydu”. Holiday, 18 ay cezaevinde kaldı. Cezaevinden çıktıktan sonra içkili yerlerde çalışma ruhsatı da iptal edildi ve kariyerinin geri kalanında sadece tiyatrolarda ve büyük salonlarda konser vermesine izin verildi. Büyük konserler verse de bunlar Holiday’in kariyerinde düşüş yılları oldu. Hayatı boyunca bütün ilişkilerinde istismar edilen Holiday, giderek uyuşturucu ve alkolü arttırdı. 1959 yılında siroz sebebiyle 44 yaşında yaşamını yitirdi. 

Can Irmak Özinanır

(Sosyalist İşçi)

İlginizi çekebilecek diğer yazılar