Şenol Karakaş, Roni’nin hastanedeki en mutlu gününü yazdı: Roni’den sonra…

Ölümünden sonra yayınlanan şiir kitabının tanıtım toplantısında yoldaşları ve arkadaşları Roni hakkında, kitap hakkında, hatta çok daha eski arkadaşları çocuklukları hakkında bile konuştular. Ölümünün üzerinden işte bir yıl geçti. Siyasi bir görevmiş gibi yazıp çizsem de henüz ne olduğunu anlamış değilim. Nasıl bir boşluk kaldığını Roni’nin ardından üç dört ay sonra fark edebildim.

Yüz yüze ilk karşılaşmamız 1995 yılında, o vakitler Deva Çıkmazı’nda kocaman tam bir katta tuttuğumuz büroda gerçekleştirdiğimiz Marksizm toplantılarında olmuştu, biz Özden’le beraber mutfak işlerini organize ederken “Şenol Karakaş sensin değil mi?” diye sormuştu.

Roni’nin adını elbette biliyordum da onun benim adımı bilmesi ilginç gelmişti, ilginç olan başka bir şey de adımı bildiğini bana göstermesi olmuştu. Seni tanıyorum demişti, radarında olduğumu göstermişti. O Marksizm toplantıları sırasında pratik sonucu ÖDP’nin kuruluşu olacak olan tartışmalar tüm sol saflarda yaşanıyordu. O dönemin bir grup DSİP üyesi bizlerin de bu birlik hamlesinin bir parçası olmamız gerektiğini dile getiriyor, hatta DSİP adına konuşmacı oldukları Marksizm panellerinde açıktan bu görüşünü propagandasını yapıyorlardı.

Roni o zaman, Doğan Tarkan’la ve ÖDP’ye katılmaya gerek yok diyen hepimizle beraber, basit bir matematik hesabıyla yaklaşmıştı tartışmaya. ÖDP’de birbirinden bütünüyle farklı politik geleneklerden gelen grupların günün birinde ayrılacak olması ve ÖDP’nin dağılacak olması kaçınılmaz. Bu durumda ÖDP’ye katılıp dağıldığında o yapıdan çıktığımızda mı daha güçlü oluruz yoksa ÖDP’ye hiç katılmayı dışında örgütlenirsek mi?

Darbe geleneğinin İslamcı hareket üzerinde dişlerini göstermeye başladığı, Kürt sorunun tüm keskinliğiyle ortada olduğu politik atmosferde politik olarak anlaşmış olmayan bir siyasi grubun ayakta durması mümkün değildi. ÖDP’nin kuruluşundan kısa bir süre sonra 28 Şubat darbesi gerçekleşti. Bir süre daha sonra Kürt sorunu sertleşti, cezaevinde kitlesel ölüm oruçları başladı. Böylece ÖDP’nin politik bölünmesi de başladı.

Roni, siyasal İslam tartışmasında çok belirleyici bir rol oynadı. Şu net perspektifi kaleme aldı:

“Faşizm örgütlediği kitleleri milliyetçilik, ırkçılık ve militarizm temelinde örgütler ve yarattığı örgütlenmeyi (iktidar olduğu taktirde) işçi sınıfını ezmek için kullanır. Dolayısıyla, faşizme karşı

mücadele bu örgütlenmeyi engellemek ve üstelik gerektiğinde kitlesel güç kullanarak, sokağa her çıktıklarında kafalarını ezerek engellemek amacını gütmelidir. Şeriatçı hareket ise örgütlediği kitleleri, yukarıda gördüğümüz gibi, aslen ekonomik özlemler temelinde örgütler. Şeriatçı harekete katılan veya oy veren kitlelerin çok büyük bir kesiminin özlemleri bir gün siyah üniformalar giyip ellerinde Türk bayraktarıyla grev çadırlarına saldırmak veya Orta Asya’yı fethetmek değil, daha adil, daha istikrarlı, daha insancıl bir hayattır. Bu kesimin mevcut düzenle bir sorunu vardır. Bu kesim işçi sınıfının düşmanı değildir. Dolayısıyla, şeriatçı harekete karşı mücadelenin temeli, bu kesime umutlarını yanlış yere bağladıklarını anlatabilmektir. Sıradan bir faşiste Türkeş teşhir edilemez. Sıradan bir Müslüman’a Erbakan teşhir edilebilir. Teşhir etmenin yöntemi ise Refah Partisi’nin sermaye sınıflarının partisi olduğunu göstermektir. Bunu göstermek de, bizzat Refah’ın kendi içindeki çelişkilere işaret ederek mümkündür; bu çelişkiler zaten Refah’ı sürekli teşhir etmektedir. Şunu unutmamak gerekir: sosyalizmin canlı bir alternatif olarak gündeme getirilmediği yerde adalet isteyen, işsizlikten ve varoşlarda yaşamaktan bezen kitlelerin başka çarelere bel bağlamaları doğaldır. Biz bu alternatifi yarattığımız zaman, gözlerini sosyalizme çevirecek kitlelerin önemli bir kısmı bugün Refah’a bakıyor. Bizim işimiz faşistleri ezmek, şeriatçıları ise kazanmak.”

Berbat, aşırı sağcı her fikri ve örgütlenmeyi faşist olarak kodlayanlardan daha farklı bir tutum alıyordu Roni. Bunun bir nedeni de faşizmin sınıfsal kökenlerine dair güçlü bir bakış açısı sunan Troçki’nin fikirlerini tüm ayrıntılarıyla kavramı olmasıydı elbette.

Türkiye’de solda faşizm konusu kadar sulandırılmış başka hiçbir konu yoktur. Roni kadar da faşizm tartışmalarının sulandırılmasına öfke duyan kimse olmamıştır. Yahudi soykırımında ölen yüzbinlerce insan, İkinci Dünya Savaşı’nda ölen milyonlarca insan, bir açıdan Stalinist Komünist Partisi’nin faşizmi sulandırması ve sosyal demokratları sosyal faşist olarak kodlayıp Nazilerden daha tehlikeli görmesine nedeniyle kaybedildi.

Karmaşık olguları sade bir şekilde açıklama yeteneği herkese nasip olmuyor. Bu bir yıl Roni’nin yokluğundan kendisini en çok hissettiren gerçeklik bu oldu. Bir memleket ya da dünya meselesi hakkında uzun uzun konuşmak istediğinde net açıklamalar (her zaman doğru olan açıklamalar anlamında değil) yapacağını bildiğiniz, bundan emin olduğunuz bir yoldaşınızı kaybedince o kocaman boşluk duygusu azalmak yerine zaman zaman her tarafı sarıyor gibi oluyor.

Cenazesinde de söylemeye çalışmıştım. Roni açısından kilitlenmesi gereken tek bir hedef vardı: devlet!

Tüm benliğiyle devlet denilen bir örgütler toplamı olan örgütlenmeden nefret ederdi. Düpedüz devlet düşmanıydı. Tek bir devlete değil elbette, tüm devletlere. Ama İstanbul’da yaşamaya karar verip Türkiye’de her günkü mücadelenin aktif bir parçası olunca, burada devletin nobran yüzüyle sık sık karşılaştı. Askeri darbeler ve Türkiye’deki darbeci gelenek, devletin sarih bir şekilde organizasyon niteliğini açığa serdiği süreçlerdi.

Darbelere karşı tüm gücüyle mücadele ederken, sivil olmayan alandan ne kadar, ne düzeyde ayrıldığı belirgin olmayan sivil alanda burjuvazinin programını uygulayan iktidara da hiçbir zaman taviz vermedi. Kurulduğu yıllarda ve darbe girişimlerine maruz kaldığı süreç boyunca insanların neden AKP’ye oy verdiğini anlama çabası, AKP’yi aklama çabası halini hiçbir zaman almadı Roni’de.

Çünkü Troçki’nin fikirleri önem sırasına göre dizilirse, doğrudan işçi sınıfının çıkarlarını savunmayan her iktidar burjuvaziye hizmet etmek zorundadır. Bazı solcular AKP savunuculuğunda o kadar ileri gittiler ki, Roni’den kendi AKP severliklerine tanıklık göstermek üzere eski yazılarından, Roni’nin AKP’nin askeri vesayetin tehdidi altında olduğu dönemde yazdığı yazılardan alıntılar yapmayı tercih ettiler.

Öleceği yılın başlarında Serbestiyet’te yazdığı kimi yazılarda AKP’nin yaşadığı değişimin altını net bir şekilde çizmişti:

“AKP zaten (laikliğin en azgın uygulamaları dışında) hiçbir zaman Türkiye devletinin resmî ideolojisine düşman bir parti değildi. Sadece laiklik politikalarının aşırılığı ve dışlayıcılığı onları rahatsız ediyordu. Bu dışlayıcılık (dindarların siyasal hayattan ve kamusal alandan dışlanması ve, daha önemlisi, Müslüman sermayenin büyüme olanaklarından dışlanması) törpülendikten sonra, AKP’nin ve onu destekleyen muhafazakâr tabanın Kemalist devletle bir kavgası kalmadı. Genelkurmay bu hükümeti ilk yıllarında devirmeye kalkışmasaydı zaten iki taraf da baştan hiç sorun yaşamayacaktı. Ve artık yaşamıyorlar. Devrilmeyeceklerine akılları yattıktan sonra, Erdoğan ve AKP “normal” hâllerine, fabrika ayarına döndü. Normal olan 2002-2012 değildi; normal olan bugünkü AKP.

…

Uzun zamandır Kemalizm’le dalga geçen, eleştiren yazılar yazamıyorum. Yazsam, “AKP dururken niye Kemalistlerle uğraşıyorsun?” denecekti, bir ölçüde haklı olarak.

…

Ve şimdi, Genelkurmay’ın, millîliğin ve Kemalizm’in bayrağını AKP de en az CHP kadar salladığına göre, Kemalizm’le ve Kemalistlerle yine dalga geçmeye başlayabilirim, değil mi?”

Hemen yanı başındaki insanların bir gün örgüt içi iktidar hırsıyla yanıp tutuşup şu basit gerçeği çarpıtacağını hiç tahmin etmiyordu muhtemelen. Darbeye maruz kalan AKP ile darbeci diye canının çektiğini kokteyl terörle yargılayan AKP arasında büyük bir ayrım vardır. Bu basit ayrımı göremeyenler, Roni açısından düpedüz ulusalcı olan sosyalistlerden daha büyük bir zafiyete sahiplerdi.

Çünkü, galiba, hangi gerekçeyle olursa olsun bir devletin yönetici kadrosunu aklamak Roni’nin affedilemezler listesinin birinciliği ödülünü kazanmak anlamına geliyordu. Egemen sınıfla ve onun devletiyle uzlaşmazlık dışında herkesle her konuyu tüm açıklığıyla tartışmaktan asla geri durmazdı. Ölümünün ardından hem Türkiye’de hem de Almanya ve Londra’da yapılan anma toplantılarında ve ardından yazılan anma yazılarında o kadar çok insanla o kadar çeşitli konularda konuşmuş, tartışmış ve tam bir dayanışma içinde olduğunu gördük, çoğumuzu şaşırttı bu hikayeler.

Hele Londra’da 1980’lerde işyerinde direnen Türkiyeli işçilerin ve Kürt işçilerin mücadelesiyle dayanışmak için her sabah onlarla buluşması çok hoş bir anıydı, anlatan arkadaşın samimiyeti olayı daha da keyifli hale getirmiş ve dinleyenler, en azından ben, içte içe “vay canına” demiştim.

Roni, kişisel olarak aklının başında olmasına ve zihinsel ve teorik tutarlılığa çok büyük bir önem atfediyordu. Aklı başında değilse başsız kalmayı tercih ederdi. Her an, her ilişkide, her konuşmada insanların kelime, telaffuz ya da harf hatalarını bu yüzden düzeltirdi. Hem karşısındakini aklı başında olmaya davet ederdi hem her hata yakaladığında kendi aklı başındalığına kısa bir selam çakmış olurdu hem de sonuç itibarıyla bir hatayı düzeltmiş olurdu. Kendi yazılarını Sosyalist İşçi için yolladığında bazen telefon ederdi, “bak şurası italik, onun italik olması çok önemli” diye.

Galiba aklının başında olması ve zihinsel tutarlılığın sürekli kanıtlanması gerekliliği dışında kısa ya da uzun yazdığı her makale, kafasında daha uzun, daha kapsamlı bir projenin, bir kitap taslağının bir parçasıydı. Yine de son iki ayını geçirdiği hastanede doktorlara ve hemşirelere hastalığıyla ilgili sorular sorduğunda geçiştirdiklerini hissederse, “bakın beni oyalamayın ben de bir doktorum” diyerek daha net açıklamalar istiyordu.

Hastalık süreci kötüleşip de hastaneden çıkacağı günü beklemek yerine yoğun bakımdan normal odaya çıkmayı özler hale geldiğimiz günlerde, bir şekilde “Mesafeler” şiirinde yazdığının tersine, (“Elsa’yı aramak gelmeyecek kimsenin aklına.” yazmıştı bir dizesinde), birilerinin aklına aramak gelmişti ve aşklarının yoğunluğunu, derinliğini, çelişkili doğasını ve yer yer yıkıcı yanlarını benzersiz bir şiir kitabıyla ölümsüzleştirdiği Elsa, Yunanistan’dan hastaneye ziyarete gelmişti.

“Her paylaştığımız şarap şişesi uzun bir ayindi adeta, birlikteliğimizi teyid ederdi.

Tanıştığımız yaz Girit’te bir bağda durup yediğimiz üzümleri anmış gibi olurduk her bardakla.

Şimdi de, kim olursa olsun yanımda masama gelen her şarap şişesini Elsa’yla birlikte içiyoruz.”

(Şişe şiirinden.)

Gerçekten de Elsa’nın geleceğini öğrenen Roni, heyecanlanmıştı.

Defalarca okuduğum bir şiir kitabından çıkıp bir anda karşımda beliren Elsa ile Roni’nin yoğun bakımdaki odasına girdiğimizde, onu yatakta değil sandalyede bulmuştuk.

Her şey ayarlanmıştı, fonda çok etkileyici bir müzik çalıyordu, Roni çok zorlansa da sandalyede dimdik oturuyordu. Elsa, yasak olmasına rağmen kucakladı Roni’yi, o kadar sıkı sarıldı ki Roni aşkın zaman tüneli varsa orada salınmaya başladı, bıraktı kendini Elsa’ya, tam önümde, haftalardır ölüm kalım mücadelesi veren yoldaşımın, ne kadar şanslı olduğunu düşündüm, olağanüstü bir aşk hikayesiydi onlarınki.