Asgari ücret vergiden muaf olmalı

Türkiye'de 10 milyona yakın asgari ücretli var. Bu işçiler ve aileleri açlık sınırının altında gelir elde ediyor. Asgari ücretli çalışanlar, açlığa ve yoksulluğa mahkûm edilmiş durumda.

Asgari ücret, adı üzerinde en düşük ücrettir. Türkiye'de toplumun en düşük gelire sahip olan asgari ücretlilerinden yüksek oranda vergi kesintisi yapılmaktadır. Şu an asgari ücret brüt 3 bin 577 lira. Asgari ücretten yapılan vergi ve SGK kesintilerinden sonra bir asgari ücretlinin eline Ağustos ayı öncesinde 2 bin 825 lira geçerken, Ağustos ayından sonra (artan vergi dilimi nedeniyle)  2 bin 725 lira geçmekte. Çünkü asgari ücretliden gelir vergisi, SGK işçi payı, İşsizlik Sigortası primi payı, Damga Vergisi gibi pek çok kesinti yapılmakta.

Türkiye, Avrupa ülkeleri arasında en düşük brüt asgari ücrete sahip ülke konumundadır. Dünyanın en ucuz iş gücü ülkesi olarak bilinen Çin'de dahi ortalama asgari ücret 387 dolar iken, Türk lirasındaki hızlanan değer kaybıyla birlikte Türkiye'de net asgari ücret 300 doların altına inerek, 281 dolara kadar düştü. 

Dört yıl önce Türkiye'de net asgari ücret (530 euro), Avrupa Birliği’ndeki en düşük asgari ücret olan Bulgaristan’ın (210 euro) iki buçuk katından fazlaydı. Bugün ise Türkiye’de net asgari ücret 243 euro, Bulgaristan’da 310 euro. 

2008 sonrasında uzun yıllar ekonomik kriz yaşayan Yunanistan'da 2016'da asgari ücret Türkiye'dekinden yüzde 31 daha fazlaydı. Kasım 2021 itibarıyla Yunanistan'daki asgari ücret (800 euro) Türkiye'nin 3 katından daha fazla.

Asgari ücretli çalışan sayısında dünya rekoru Türkiye’de

Türkiye'de maaşlı çalışanların yaklaşık yüzde 57'si asgari ücret veya yüzde 5 üzerinde maaş alıyor. 

Bu konuda Türkiye'ye en yakın Avrupa ülkesi olan Slovenya'da oran yüzde 20'nin altında, Portekiz'de yüzde 16, Yunanistan'da ise yüzde 6 civarında. Romanya'da yüzde 22, Portekiz'de ve Macaristan'da yüzde 20 oranında işçi asgari ücret veya ona yakın maaş alıyor.

Bu nedenle asgari ücretin önemi Türkiye'de diğer ülkelere kıyasla çok daha fazla.

Türkiye'de asgari ücret ne kadar olmalı?

DİSK’in yaptığı araştırmalara göre asgari ücret yoksulluk sınırının en az yarısı kadar olmalı. Türk-İş’in her ay açıkladığı yoksulluk sınırı 10 bin lirayı geçmiş durumda. Bu nedenle asgari ücret net 5 bin lira olmalı. Asgari ücretten vergi alınmamalı.

Türkiye'de asgari ücretin alım gücünün en yüksek olduğu yıllardan biri 1978'di. Asgari ücretin Gayrisafi Yurtiçi Hasıla'ya oranı günümüzde de aynı olsaydı bir asgari ücretli bugün 4 bin 900 lira kazanırdı.

DİSK verilerine göre Türkiye; asgari ücret ile cumhurbaşkanı maaşları arasında en çok fark olan ülkelerden biri. İrlanda'da başbakan asgari ücretin 4 katı, İngiltere ve Yunanistan'da 9 katı maaş alırken Türkiye'de 30 katı maaş alıyor.

2021 asgari ücreti ne zaman açıklanacak?

Asgari Ücret Tespit Komisyonu 4 Aralık'ta ilk toplantısını yapacak.

İkinci toplantı 15 Aralık'ta Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu'nun ev sahipliğinde, üçüncü toplantı ise 22 Aralık'ta Türk-İş'in ev sahipliğinde gerçekleştirilecek.

Üçüncü toplantıdan da karar çıkmaması durumunda Aralık ayının son haftasında yapılacak bir toplantı ile asgari ücret belirlenecek.

Asgari Ücret Tespit Komisyonu nasıl işliyor?

Asgari Ücret Tespit Komisyonu'nda işçi örgütleri, işverenler ve hükümetten beşer temsilci bulunuyor.

Kararlar oy çokluğu veya oy birliği ile alınıyor.

DİSK verilerine göre son 20 yılda asgari ücret yalnızca dört defa oy birliğiyle belirlendi. İki defa işveren temsilcileri karara muhalif kalırken 14 kere de işçi temsilcileri muhalif kaldı.

Yasaya göre en az 2 yılda bir toplanması gereken kurul, son dönemde her yılsonu toplanarak bir sonraki yılın zam oranını belirliyor.

Kurulda genelde sermaye ve hükümet temsilcileri uzlaşarak karar veriyor, sendikaların pazarlık gücü azalmış durumda, işçi sınıfının temsilcileri taleplerinin karşılanmadığını söylüyor.