Salgın döneminde hak ihlalleri, masraflar ve işsizlik arttı
01.02.2021 - 16:53Politeknik Mühendis Mimar Şehir Plancıları Dayanışma Derneği, Şubat 2021 tarihli "Mühendis, Mimar, Şehir Plancılarının Çalışma Hayatında Covid-19 Araştırması" sonuçlarını kamuoyu ile paylaştı.
Pandemi döneminde çalışanların yüzde 14’ü işsiz kaldı
Katılımcıların yüzde 14''ü "Pandemi sırasında işsiz kaldınız mı" soruna "evet" yanıtını verdi. Pandemi sürecinde işsiz kalanların yüzde 23'ü işten çıkarıldığı için, yüzde 36'sı işyeri kapandığı, işler durduğu, projesi bittiği için işsiz kaldığını bildirdi. Yüzde 9'u ise işyeri sağlık açısından riskli olduğu için istifa ettiğini aktardı.
İşsiz kalanların yüzde 60'ı maddi anlamda sıkıntı yaşadığını, yüzde 49'u kaygılı hissettiğini bildirdi.
Evden çalışma oranı yüzde 67 oldu
Karantina döneminde evden çalışan oranı yüzde 67 oranında gerçekleşti. Haziran 2020'de başlayan normalleşme sürecinde bu oran yüzde 39’a gerilese de, evden çalışma pandemi öncesi döneme göre yaygın hale gelmiş durumda.
Karantinada toplantıların online yapılması işyerlerinde yüzde 65 ile en sık rastlanan bir başka önlem. Karantina sonrası bu oran yüzde 49’a gerilemiş durumda.
Yasal zorunluluk olan önlemler bile alınmadı
Karantina döneminde işçi sağlığı ve iş güvenliği kapsamında alınması zorunlu olan önlemlerden; işyerlerinin düzenli dezenfekte edilmesi yüzde 54, Kovid-19 bilgilendirme eğitimi yüzde 40 ve pandemi acil eylem planı yüzde 35 oranlarıyla gerçekleşti.
Bu oranlar yasal zorunlukların bile düşük oranlarda hayata geçirilmiş olduğunu ve işyerlerinin pandemiye karşı patronların insafına bırakıldığını gösteriyor.
Metropoller dışındaki kentlerde tedbirler daha zayıf
Karantina döneminde metropolde evden çalışma oranı yüzde 74, metropol dışında yüzde 33; toplantıların online yapılması metropolde yüzde 71, metropol dışında yüzde 33 oranlarıyla gerçekleşti.
Ofis saatlerinin azaltılması, kronik hastalığı olanlara izin, toplu ulaşımdan kaçınılması, seyahatlerin azaltılması gibi diğer pandemi önlemlerinin tümünde metropol dışında daha düşük oranlarda önlem alındığını görmek mümkün.
Hak ihlalleri
Araştırma sonuçlarına göre pandemi çalışma hayatında pek çok hak ihlali için fırsat oldu. Hak ihlalleri arasında en sık yaşananlar yüzde 28 oranıyla senelik izin kullanmaya zorlama ve yüzde 26 oranıyla kısa çalışma ödeneği ile sigorta priminin düşmesi oldu.
Ücret, sosyal güvence ve yan haklarla ilgili ihlallerin yanı sıra mühendis ve mimarlar; iş yoğunluğunun artması (%36), işyerinde pozitif vaka görülmesine rağmen çalışmaya zorlanma (%21) gibi ihlallerle de karşı karşıya kaldı.
Evden çalışmada ev masrafları arttı
Araştırmada pandemiyle birlikte yaygın şekilde uygulanan evden çalışmayla ilgili mühendis ve mimarların deneyimleri ayrıntılı bir şekilde incelendi.
Evden çalışmayla ilgili en olumsuz durum, yüzde 52’lik oranla ev masraflarının artması oldu.
İş ve iş dışı sınırların kalmaması yüzde 51, ev işleri ve bakım yükünün artması yüzde 40, ofis sandalyesinin olmaması da yüzde 40 ile yüksek oranlarla ifade edilen olumsuzluklar arasında yer aldı.
Katılımcıların yüzde 11'i hastayken çalışmak zorunda kaldığını, yüzde 29'u çalışma saatleri dışında iş için arandığını, yüzde 36'sı çalışma saatlerinin arttığını, yüzde 38'i de iş saati dışında daha sık iş yapmaya başladığını bildirdi.
Evden çalışmanın getirdiği olumlu durumlar ise yüzde 58 ile işe giderken yolda vakit harcamama ve yüzde 41 ile iş kıyafetleri giymek zorunda olmama olarak ifade edildi.
Yüzde 66, pandemi sonrası, karma çalışmadan yana
Pandemi sonrası evden çalışmak isteyenlerin oranı yalnızca yüzde 11’de kaldı. Katılımcıların yüzde 66'sı bazı günler ofiste bazı günler evde çalışılan, karma bir sistemden yana.
Yüzde 94 evden çalışmanın yarattığı giderler için ek ücret istiyor
Katılımcıların yüzde 94’ü evden çalışmayla birlikte artan masraflar için işveren desteği olması gerektiğini düşünüyor. Katılımcıların yüzde 86’sı ise işten bağlantısızlık hakkından yana fikirlerini dile getirmekte ve işverenlerin çalışanlara mesai dışı erişememelerinin yasal olarak düzenlenmesi gerektiği fikrine katılmakta. Yüzde 82, evden çalışanlar için mahalle bazlı kreşler olması gerektiğini düşünüyor. Yüzde 88 de çalışma saatlerinin kalıcı olarak azaltılmasını istiyor.
Kadınlar pandemiyi daha kötü yaşıyor
Karantina ve sonrası dönemde çalışma hayatıyla ilgili olumsuz sonuçları kadın çalışanlar, erkek meslektaşlarına göre daha yüksek oranlarda yaşıyor.
Kadınlar için kısa çalışma ödeneği ile sigorta priminin düşmesi yüzde 35 (toplamda yüzde 26), iş yoğunluğunun artması yüzde 46 (toplamda yüzde 35) oranlarıyla genelden daha sıklıkla gerçekleşti.
Ankete göre kadın mühendis, mimar ve plancıların kadınların yüzde 48’i pandemide ev içi bakım işleri için harcadığı zamanın arttığını ifade ediyor. Kadınların yüzde 25’i Kovid-19’a karşı hijyen önlemlerini daha çok kendilerinin aldığını belirtiyor.
En fazla güvenilen kurum TTB
Katılımcılar pandemiyle ilgili önlem almada birinci sorumlunun Sağlık Bakanlığı olduğunu düşünüyor. Çalışma Bakanlığı 2’inci, işverenler 3’üncü sırada yer alıyor.
Mimar, mühendis ve plancıların yüzde 89’u Türkiye’nin pandemiyle mücadelede kötü yolda olduğunu düşünüyor.
Anket sonuçlarına göre TTB yüzde 85’lik bir oranla bu süreçte en fazla güvenilen kurum. Bilim insanları, doktorlar vb. uzmanlara güven yüzde 81 oranında. Pandemide oluşturulan Bilim Kurulu’na güven yüzde 19’da kalırken, Sağlık Bakanına katılımcıların yalnızca yüzde 10’u güveniyor.