Sözde faiz indirimi kime yarıyor?

Merkez Bankası son bir yıldır politika faizini sürekli indiriyor. Bir yıl önce yüzde 19 olan MB politika faizi şimdi yüzde 10,5’e inmiş durumda, yıl sonuna kadar yüzde 9’a inmiş olacak. 

Peki, faizlerin indirilmesinden en çok kimler kazançlı çıkıyor? 

Elbette bankalar ve sermaye kesimleri.

Düşük faizle alıp, piyasada yüksek faizle satıyorlar

Merkez Bankası faizi düşürdüğünde bankalar Merkez Bankasından aldıkları düşük faizli parayı, en az 3-4 kat yüksek faiz oranları ile satıyorlar ve bundan büyük paralar kazanıyorlar.

Merkez Bankası faizi yüzde 10,5 ama piyasada kredi faizleri en az yüzde 40. Aradaki bu olağanüstü fark bankaların kasalarına kâr olarak giriyor.

Diğer bir kâr sağlama yolu ise devlet tahvilleri 

Bankalar, Merkez Bankasından yüzde 10,5 faizle aldıkları parayı, devletin diğer bir kurumu olan Hazine’ye en az yüzde 20 faizle satarak bu yolla büyük kârlar elde etmekteler.

Devlet düzenli olarak tahvil çıkarır ve piyasadan borç para toplar. Devletin borç bulabildiği en önemli kaynak bankalardır, yani devlet tahvillerini en çok bankalar satın alır. 

Hazine ve Maliye Bakanlığı verilerine göre, devletin iç borç miktarı Ağustos 2022 sonu itibarıyla 1,6 trilyon lira düzeyinde. Bu borcun 1,2 trilyon lirası bankacılık kesimi tarafından verilmiş.

Devlet tahvillerinin satış değeri, faiz oranlarına göre belirlenir. Faizler yükseldikçe tahvilin değeri azalır, faizler düştükçe tahvilin değeri artar. Son bir yılda Merkez Bankası politika faizini azalttığı için elinde devlet tahvili olanlar zengin oldu, en çok da bankalar kâr etti. 

Devlet faiz olarak 565 milyar ödeyecek

2023 yılında faiz ödemeleri için bütçeden aktarılması öngörülen para miktarı 565 milyar lira. Bunun en az yarısı iç borç ödemelerinde kullanılacak. Bütün bu para ağırlıklı olarak bankaların kasalarını dolduracak.

Faiz indiriminin piyasalar üzerinde enflasyonu artırıcı etkisi olduğunu, dünyada bilmeyen yok. Türkiye’de yüksek enflasyonun en önemli nedeni düşük faiz politikası. 

Peki, siyasi iktidar hem bankalara yüksek kârlar ettiren hem de enflasyonu yükselterek halkı yoksullaştıran bu faiz indirme politikasını uygulamada neden ısrar ediyor?

Çünkü siyasi iktidarın akıl dışı bir ekonomi anlayışı var. Akıl dışılığı şu şekilde özetlemek mümkün: AKP’ye göre, faizler düşürülünce bütçedeki faiz giderleri azalacak, bankalar faizleri indirecek, giderek enflasyon azalacak, böylece ekonomi canlanacak. 

Bu politikayı en azından 1 yıldır uyguluyorlar, ama ne piyasa faizleri azalıyor ne de enflasyon düşüyor. 

Siyasi iktidar, faizleri düşürerek bankaları, elinde devlet tahvili bulunan sermaye kesimlerini daha da zenginleştiriyor, halkın büyük kesimini ise enflasyon yoluyla fakirleştiriyor.