Nasıl bir antikapitalist blok istiyoruz?

Çeşitli sosyal hareket ve kampanyalarda yer alan aktivistler, antikapitalist bir blokun kurulması için 17 Ağustos’ta bir çağrıda bulundu ve çağrıyı imzaya açtı. Marksist.org olarak, çağrıya imza verenlerle “Nasıl Bir Antikapitalist Blok İstiyoruz” konusunda çeşitli röportajlar yaptık. Her hafta bu röportajları yayınlamaya devam ediyoruz. Son olarak Sosyolog Prof. Dr. Ferhat Kentel sorularımızı cevapladı:

Marksist.org: Ezilenlerin kapitalizme karşı öfkesi artıyor mu, antikapitalizm fikri dünyada yayılıyor mu?

Evet, bir öfke artıyor ama bunun kapitalizme karşı olduğu konusunda emin değilim. Popülizmin yükseldiği ve korkuların arttığı bir dünyada yaşıyoruz. Korkan insanlar, içe kapanmayı öneren ideolojilere daha çok rağbet edebiliyor. Totaliter liderler öne çıkabiliyor. Elbette antikapitalist alternatifleri önerenler de var. Ama buna insanları inandırmak bir süreç meselesi.

İnsanlar akıl ve mantıkla değil, duyguları ile karar vermeye daha yatkınlar. Duygularına hitap eden ideolojilere daha fazla destek oluyorlar. Mesela Almanya’da güçlenen Yeşiller ve aşırı sağcı AFD’ye bakarsak, ikisi de insanları yakın “tehlikelere” karşı harekete geçmeye çağırıyorlar, duygularına sesleniyorlar, birisi yabancılara karşı, diğeri gezegenin mahvolmasına karşı.

Antikapitalist hareketlerin de insanların duygularına hitap edecek yollar bulması gerekir. Aksi halde kuru bir antikapitalizm propagandası insanları harekete geçirmez.

Marksist.org: Dünyada ezilenlerin, işçilerin, emekçilerin, siyahların, kadınların mücadelelerinin bugün geldiği nokta için neler diyebilirsiniz.

Bir isyan var ya da birden çok tezahürü olan, farklı isyanlar var. Hepsi kendisini farklı şekilde ifade ediyor. Kimisi güçlü liderlerden kurtarıcılık bekliyor, kimisi kendi cemaatlerine savruluyor. Bu farklı kategoriler de aslında kapitalizme karşı isyan etmiyorlar. En fazla gördüğümüz, kendilerine karşı yapılan haksızlıklara adaletsizliklere karşı isyanlar.

Mesela ABD’de güçlü kadın ve siyah hareketleri var, kendilerine karşı yapılan haksızlıklara karşı çıkıyorlar. Ama işçi sınıfının sorunlarına karşı o kadar da duyarlı değiller.

Bu hareketlerin birbirleriyle ilişkilenmelerinde çok ciddi zaaflar var. Mücadeleyi birleştiren güçlü bir hareket yok. Antikapitalist Blok bunu sağlayabilir, ya da sağlayabilmeli.

Marksist.org: Dünyada ve Türkiye’de mücadele için seçimler ne ifade ediyor, seçimler çare mi? Haklarımızı kazanmak için, demokrasi için, özgürlükler için antikapitalist bir blok gerekli midir, yoksa sadece seçimlerde bir partiyi desteklemek yeterli mi, ya da her iki alanda da mücadele yürütülmeli mi?

Tek başına seçimler çare değil ama seçim alternatifini dışarıda bırakmak da pek mümkün değil. Kapitalizme, kapitalizmin kötülüklerine, alternatifinin ne olması gerektiğine dair insanlarda yeterli bilinç yok. Ama bu durum, antikapitalist bir odağın yaratılamayacağı anlamına gelmiyor. Dolaysıyla, çalışanları, kadınları, ayrımcılığa uğrayan kültürleri ve etnik grupları, ezilenleri bir araya getirecek bir anti-kapitalist blok ya da merkez ya da çekim merkezini inşa edebilmek gerekiyor. Ama içinde bulunduğumuz zaman asla tek bir yöntemin geçerli olmadığını, tek bir sihirli formülün olmadığını gösteriyor. Biz Antikapitalist Blok inşa ettik, gelin demekle olmaz bu iş, alternatif yollar bulmak gerekir.

Antikapitalist Blok inşa etmeye başlamak, puzzle’da ilk parçayı yerine koymak olabilir, ardından yapılması gereken çok fazla iş var.

Marksist.org: Antikapitalist bir blokta kimler yer almalı ve nasıl mücadele etmelidir.

Kabaca formüle etmek gerekirse, dindarlar ve laikler, Kürtler ve Türkler ve benzeri şekilde sembolize edebileceğimiz ve Türkiye’deki kırılmaları, kutuplaşmaları aşacak birliktelikleri içermeli.

Cemaatleşen değil, kendi ortaklık duygusu olan ama aynı zamanda dışarıya açık, dışarıdan hava alan ve beslenen yeni ve açık bir "cemaat" ruh hali olmalı.

Adalet zemini gibi… Yeni çıkan, gençlerin kurduğu “Öteki” hareketi gibi… Yan yanayız gibi…

Duygudaşlığın arttığı bir ortam oluşturabilmek önemli. Antikapitalist Blok, insanların duygularına hitap edebilmeli.

Marksist.org: Antikapitalist blokun politik temelleri ve ilkeleri neler olmalıdır.

Bana göre daha ziyade mesele bir kültür meselesi. Benmerkezci, tekkeci olmayan, tevazu sahibi, ötekine açık, değişmeyi kabul eden bir hareket olmalı. Siyasal kültürümüzdeki tevazu eksikliğini aşmalı, yeni bir siyasal kültür inşa etmeli.

Türkiye’deki bütün siyasal hareketlere sirayet etmiş olan “devletçilikle” mesafeli olan, tepeden bakmayan politikaları ve ilkeleri olmalı.

Sanırım bu hareket, irili ufaklı siyasal partilerin değil, bireylerin, grupların, belki en fazla sivil toplum örgütlerinin bir araya gelmesiyle olabilir. Yani bloku tahakküm altına alma çabası içine girmeyecek olan insanlar ve gruplar bir araya gelmeli. Grupların sayısı ne olursa olsun, asgari bir eşitlik ilkesi içermeli.

İlginizi çekebilecek diğer yazılar