TBMM açıldı, gündem yargı paketi: Yine adalet yok

AKP tarafından hazırlanan ilk yargı paketi düşünce, ifade ve gösteri özgürlüğünü genişletmeyi değil, üç yıldır süren tutuklama dalgasının ağırlaştırdığı yargı yükünü azaltıp, yargı süreçlerini hızlandırmayı hedefliyor.

TBMM bugün açıldı ve ilk gündem, adaletsizliği ve siyasallaşmasıyla eleştirilen yargı sistemine ilişkin düzenlemeler.

İlk pakette, hapishanelerdeki on binlerce kişiyi ve ailelerini ilgilendiren denetimli serbestlik şartlarının değiştirilmesiyle gelecek kısmi af yok. MHP'nin önerdiği bu affın ikinci yargı  paketi olarak geleceği söyleniyor.

Bu pakette, kitlesel tutuklamalara sebep olan Terörle Mücadele Yasası'nın (TMY) anti-demokratik yanlarını ortadan kaldıran köklü düzenlemeler de yok. 

TMY'de yapılan tek düzenleme 7. maddedeki değişiklik. "Haber verme sınırlarını aşmayan veya eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamaları suç oluşturmaz" hükmü ekleniyor. Böylece propaganda suçlarına eleştiri ve haber kriteri getiriliyor. AKP hükümeti, dışarıda en fazla karşılaştığı eleştirilerden biri olan gazeteci tutuklamalarını, muğlak bir ifadeyle hakimlerin kararına bırakıyor. Hangi düşünce açıklamaları, eleştiri sınırlarını aşacak? Bu sınırları genişleten bir demokratikleşme adımı ise ortaya konmuyor.

Paketin asıl amacı, 15 Temmuz darbe girişimi sonrası üçte biri tasfiye edilen yargı mensupları ve açılan çok sayıda dava ile birlikte kararları sıkça tartışılan yargı sürecini hızlandırmak.

OHAL döneminde KHK ile ihraç edilenlere yurtdışı yasağının kaldırılması ya da Selahattin Demirtaş gibi 5 yılın altında ceza alanlara Yargıtay yolunun açılması, yaygın toplumsal tepkinin zorladığı kısmi iyileştirmeler. Paketin bütününe bakıldığındaysa siyasi tutuklamalar ve adaletsizlikleri ortadan kaldırıcı bir yaklaşım görülmüyor.

AKP'nin TBMM'ye sunduğu pakette öne çıkanlar:

- Pasaportların iadesi: Haklarındaki idari veya adli işlemler lehine sonuçlansa da pasaportları iptal edilenler veya pasaport verilmesi talepleri reddedilenlere, belirli koşulların bulunması durumunda kolluk birimlerince yapılacak araştırma sonucuna göre İçişleri Bakanlığınca pasaportları verilebilecek.

Bu maddeden OHAL kapsamında kamu görevinden çıkarılanlar veya rütbelerinin alınması nedeniyle pasaportları iptal edilenler, mahkemelerce yurtdışına çıkmaları yasaklananlar hariç olmak üzere pasaportları iptal edilenler ile haklarında pasaport verilmemesine yönelik idari işlem tesis edilmiş olanlar yararlanacak.

- Beş yılın altındaki cezalara Yargıtay yolu: İstinaf mahkemelerinde kesinleşen 5 yılın altındaki cezalara Yargıtay'da temyiz yolu açılıyor.

Buna göre, Türk Ceza Yasasının 'halk arasında korku ve panik yaratmak amacıyla tehdit', 'kanunlara uymamaya tahrik', 'suç işlemeye tahrik', 'suçu ve suçluyu övme', 'halkı kin ve düşmanlığa tahrik veya aşağılama', 'devletin egemenlik alametlerini aşağılama', 'silahlı örgüt', 'halkı askerlikten soğutma' suçları ile Terörle Mücadele Yasası’nın 7. maddesinin ikinci fıkrasında yer alan suçlarda verilen cezalar temyize götürülebilecek.

- Soruşturma aşamasındaki tutuklama sürelerinin kısaltılması: Soruşturma evresinde tutukluluk süresi, ağır ceza mahkemesinin görevine girmeyen işler bakımından altı ayı, ağır ceza mahkemesinin görevine giren işler bakımından ise bir yılı geçemeyecek.

Ancak Türk Ceza Kanunu'nun 2. kitap 4. kısımında yer alan "devletin güvenliğine karşı suçlar, anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, milli savunmaya karşı suçlar ve devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk; Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlar ve toplu işlenen suçlar" bakımından bu süre en çok bir yıl altı ay olacak, gerekçesi gösterilerek altı ay daha uzatılabilecek.

Bu madde hükümleri, örgüt faaliyeti çerçevesinde işlenen suçlar, kamu görevlisi tarafından görevi sebebiyle veya kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenen suçlar ile asker kişiler tarafından işlenen askeri suçlar, cinsel dokunulmazlığa karşı işlenen suçlar hakkında uygulanmayacak.

- Seri muhakeme usulü: Teklifle, seri muhakeme usulü yargı sistemine dahil ediliyor. Soruşturma evresi sonunda kamu davasının açılmasının ertelenmesine karar verilmediği takdirde seri muhakeme usulü uygulanacak.

Seri muhakeme usulü, TCK'de yer alan, hakkı olmayan yere tecavüz; genel güvenliğin kasten tehlikeye sokulması; trafik güvenliğini tehlikeye sokma; gürültüye neden olma; parada sahtecilik; mühür bozma; resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan; kumar oynanması için yer ve imkan sağlama; başkasına ait kimlik veya kimlik bilgilerinin kullanılması suçları ile Ateşli Silahlar ve Bıçaklar ile Diğer Aletler Hakkında Kanun, Orman Kanunu; Rulet, Tilt, Langırt ve Benzeri Oyun Alet ve Makinaları Hakkında Kanun; Kooperatifler Kanunu'nda yer alan bazı suçlarda uygulanacak.

- Basit yargılama usulü: Teklifle, yargı sistemine dahil edilmesi öngörülen ikinci düzenleme ise "basit yargılama usulü." 

Asliye ceza mahkemesince, iddianamenin kabulünden sonra adli para cezasını veya üst sınırı iki yıl veya daha az süreli hapis cezasını gerektiren suçlarda basit yargılama usulünün uygulanmasına karar verilebilecek.

Beyan ve savunma için verilen süre dolduktan sonra mahkemece duruşma yapılmaksızın ve cumhuriyet savcısının görüşü alınmaksızın hüküm kurulacak. Mahkumiyet kararı verildiği takdirde sonuç ceza dörtte bir oranında indirilecek.

- Avukatlara yeşil pasaport: En az 15 yıl kıdemi bulunan avukatlara hususi damgalı pasaport verilebilmesine imkan tanınacak.

Ancak avukatların haklarında, Türk Ceza Kanunu'nda belirtilen suçlar ile Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan dolayı soruşturma veya kovuşturma bulunmaması şartı aranacak.

- Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı: Hukuk fakültesi mezunlarına; hakim adaylığı sınavına girmek ve avukatlık veya noterlik stajına başlamak için Hukuk Mesleklerine Giriş Sınavı'nda veya İdari Yargı Ön Sınavı'nda başarılı olmak şartı gerekecek. 

Sınavlar test şeklinde olacak, en az 150 soru sorulacak ve 100 puan üzerinden en az 70 puan alanlar başarılı sayılacak. Söz konusu sınav 2020-2021 eğitim-öğretim yılında hukuk fakültesine girenleri kapsayacak

- İnternet sitelerinin bir kısmına erişim yasa: İnternet sitelerine yönelik verilen erişime engelleme kararlarında, sitenin tümüne ilgili içerik engellenecek. Buna göre bazı suçlarda verilen erişimin engellenmesi kararları, ihlalin gerçekleştiği yayın, kısım, bölüm ile ilgili olarak (URL, vb. şeklinde) içeriğe erişimin engellenmesi yöntemiyle verilecek.

Ancak, bazı durumlarda internet sitesinin tümüne yönelik olarak erişimin engellenmesi kararı da verilebilecek.

- Propaganda suçlarına eleştiri ve haber kriteri: Terörle Mücadele Yasası'nda (TMY) propaganda suçlarına ilişkin 7. maddede değişiklik yapılarak, "haber verme sınırlarını aşmayan veya eleştiri amacıyla yapılan düşünce açıklamaları suç oluşturmaz" hükmü eklenecek. Böylece propaganda suçlarına eleştiri ve haber kriteri getiriliyor.

- Beyanlar uzmanlar aracılığıyla alınacak: Cumhuriyet savcısı veya hakim tarafından ifade ve beyanının özel ortamda alınması gerektiği ya da şüpheli veya sanık ile yüz yüze gelmesinde sakınca bulunduğu değerlendirilen çocuk veya mağdurların ifade ve beyanları özel ortamda uzmanlar aracılığıyla alınacak.

Cinsel istismar mağduru olan çocukların soruşturma evresindeki beyanları, bunlara yönelik hizmet veren merkezlerde cumhuriyet savcısının nezaretinde uzmanlar aracılığıyla alınacak.

Çizim: Tarık Tolunay (Twitter hesabından alıntılanmıştır)

İlginizi çekebilecek diğer yazılar