Devletlerin LGBTİ+’ların haklarını korumak için atması gereken 5 adım

Türkiye’nin de tarafı olduğu Birleşmiş Milletler (BM) sözleşmelerinin LGBTİ+’ların haklarını korumak için sıraladığı tavsiyelerin özeti niteliğindeki 5 adım neleri kapsıyor?

Devletlerin, LGBTİ+’ların insan haklarının korunması konusunda yasal yükümlülükleri, İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi ve ardından kabul edilen uluslararası insan hakları sözleşmelerinde açıkça ortaya konuyor.

Bu bağlamda cinsiyet, cinsel yönelim ya da cinsiyet kimliklerine bakılmaksızın herkes, aralarında yaşam hakkı, kişi güvenliğinin ve özel yaşamının korunması hakkı; işkenceye, keyfi yakalanmaya ve alıkonulmaya maruz bırakılmama hakkı, ayrımcılığa uğramama hakkı, ifade özgürlüğü, örgütlenme ve barışçıl toplanma hakkının da bulunduğu uluslararası insan hakları hukuku kapsamında sağlanan korumalardan yararlanmalı.

Peki, Türkiye’nin de tarafı olduğu Birleşmiş Milletler (BM) sözleşmeleri ışığında uluslararası insan hukukunda cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği haklarını korumak için devletler neler yapabilir? BM’in bu konudaki tavsiyeler bütününün 5 adımı bu soruya kısaca yanıt veriyor.

Koruma

Bu madde insanların homofobik ve transfobik şiddetten korunmasını içeriyor. Cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği nefret suçları ile ilgili kanunlarda koruma altında bulunan kategoriler arasında yer almalı. Nefret saikli şiddet olaylarının kayıt altına alınması ve rapor edilmesi için etkili sistemler kurulmalı. Bu türden şiddet olaylarının faillerinin etkili soruşturma ve kovuşturmalarının yapılması ve mağdurların ise tazmin edilmesi sağlanmalı. Sığınma ile ilgili kanun ve politikalarda, bireyin cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği nedeniyle maruz kaldığı zulmün sığınma talebi için geçerli bir durum olabileceği tanınmalı.

Önleme

Bu adım alıkonulmuş LGBTİ'lerin işkenceye ve zalimane, insanlık dışı ve onur kırıcı muameleye maruz bırakılmasının, bu türden fiillerin yasaklanması, cezalandırılması ve mağdurların tazmin edilmesi yoluyla önlenmesini anlatır. Devlet görevlilerinin her türlü kötü muamelesi soruşturulmalı ve sorumlular adalet önüne çıkarılmalı. Kolluk görevlilerine gerekli eğitimler verilmeli ve alıkonulma yerleri etkin biçimde izlenmelidir.

İptal etme

İptal etme, aynı cinsiyetten yetişkinlerin rıza göstererek mahrem cinsel ilişkiye girmelerini suç sayan kanunları da içerecek biçimde, eşcinselliği suç sayan tüm kanunların iptal edilmesini belirtir. Bireyler cinsel yönelim ve cinsiyet kimlikleri nedeniyle tutuklanmamalı ve alıkonulmamalı. Bireyler cinsel yönelimlerinin tespiti niyetiyle temelsiz ve onur kırıcı fiziksel muayeneye tabi tutulmamalı.

Yasaklama

Cinsel yönelim ve cinsiyet kimliğine dayalı ayrımcılığın yasaklanmasını anlatır. Cinsel yönelim ve cinsiyet kimliği temelli ayrımcılık yapılmasını yasaklanan konular arasına alan kapsamlı kanunlar yürürlüğe girmeli. Özellikle de, istihdam ve sağlık hizmetleri bağlamındakiler dâhil, temel hizmetlere erişimde ayrımcılık yapılmaması garanti altına alınmalı. LGBT’lerin ve interseks bireylerin ayrımcılığa uğramasını ve damgalanmasını engellemek üzere eğitim ve öğretim sağlanmalı.

Teminat altına alma

Bu adım LGBTİ’lerin ifade özgürlüğü, örgütlenme ve barışçıl toplanma haklarının teminat altına alınmasını anlatır. Bu haklara getirilebilecek herhangi bir kısıtlama uluslararası hukuka uygun olmalı ve ayrımcı olmamalı. İfade özgürlüğü, örgütlenme ve barışçıl toplanma haklarını kullanan bireyler, özel kişilerce şiddete uğratılmaktan ve tehdit edilmekten korunmalı.

(Kaos GL)

İlginizi çekebilecek diğer yazılar