Nijer'de darbe Batı yanlısı cumhurbaşkanını devirdi

Batı Afrika'da Nijer'de gerçekleşen darbe, Batı emperyalizminee büyük bir darbedir. BBC'nin "güvenlik muhabiri" Frank Gardner -İngiliz devletinin düşünceleri konusunda her zaman güvenilir bir rehber olmuştur- "Batı'nın bölgedeki etkisi kurak mevsimde bir su havuzu gibi daralıyor" dedi.

Devlet Başkanı Mohamed Bazoum, Çarşamba günü ordunun büyük bölümünün desteklediği bir darbeyle kendi başkanlık muhafızları tarafından gözaltına alındı. Ertesi gün Nijer'in başkenti Niamey'de toplanan yüzlerce kişi Rus bayrakları salladı.

Abdourahmane Tchiani, Bazoum'un konutuna barikat kurarak ve istifasını talep ederek isyana öncülük etti.

Tchiani Cuma günü televizyonda kısa bir süre görünerek ülkeyi ele geçirdiğini söyledi.

Rusya'nın Wagner Grubu'nun başkanı Yevgeny Prigojin darbeyi memnuniyetle karşıladı ve yeni liderlere kendi paralı asker grubunun hizmetlerini teklif etti.

Şimdi görevden alınan Bazum, tomar tomar para karşılığında Batılı askeri güçlerin ülke içinde faaliyet göstermesine büyük bir hevesle izin vermişti. Ayrıca Avrupa Birliği'ne (AB) mültecilerin Avrupa'ya ulaşma yolundaki geçişlerini zorlaştıracağına dair söz vermişti.

Afrika ve dünyanın dört bir yanındaki diktatörlükleri destekleyen İngiliz hükümeti bu hafta yaptığı açıklamada "kabul edilemez olayların sona ermesini ve Nijer'in demokratik yollarla seçilmiş kurumlarının tam ve hızlı bir şekilde restore edilmesini" istediğini belirtti.

Nijer geçen yıl Birleşmiş Milletler'de Rusya'nın Ukrayna'yı işgalini kınayan bir karar tasarısını desteklerken pek çok Afrika ülkesi desteklememişti.

Fransa'nın Niamey'de büyük bir üssü var ve Almanya da Nijer askerlerini eğitiyor. ABD'nin biri çöl kenti Agadez yakınlarında olmak üzere iki insansız hava aracı üssü ve ülkede 1.100 askeri bulunuyor.

ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken Bazoum'a hala "kararlı desteğini" sunuyor ve onu tutuklayanları "yüz milyonlarca dolarlık yardımın" risk altında olduğu konusunda uyarıyor. Ancak bu boşa kürek çekmektir. Bazoum'un görevine iade edilmesi pek olası görünmüyor.

Şubat ayında AB, darbeye destek veren aynı ordudan birliklerin eğitimini desteklemek üzere bir "askeri ortaklık misyonu" başlattı ve Mart ayında bu misyona 35 milyon Sterlin sağlamayı kabul etti.

Batı, Nijer'i bölgedeki nüfuzunu arttırmak ve Rusya ile Çin'i dışarıda tutmak için kullanmak istiyordu. Nijer, nükleer enerjinin önemli bir bileşeni olan dünya uranyumunun yaklaşık %5'ini üretiyor ancak bunun tamamını, elektriğinin %70'ini nükleer kaynaklardan elde eden Fransa'ya ihraç ediyor.

AB'nin baş diplomatı Josep Borrell, Bazoum'la -ve muhtemelen bazı isyancılarla- sadece 23 gün önce görüştü.

Bu gezi sırasında Borrell Nijer'i "bir istikrar cenneti" olarak selamladı. Borrell, "Nijer hem siyasi hem de güvenlik açısından sağlam ve güvenilir bir ortak," dedi. "Başkan Bazoum'u tüm gücümüzle destekliyoruz."

Financial Times gazetesinin haberine göre, "Ne yazık ki Borrell için ayaklanmacı özel kuvvetlerin başka planları vardı."

Nijer'deki kargaşa, komşu Mali ve Burkina Faso'da 2021 ve 2022 yıllarında yaşanan ve Sahra Çölü çevresindeki bölgede Batı etkisini zayıflatan darbelerin ardından geldi.

Mali'de 2021 darbesinin ardından yeni rejim Fransız askerlerini sınır dışı etti ve Wagner ajanlarıyla bir sözleşme imzaladı.

Burkina Faso Cumhurbaşkanı İbrahim Traore, Cuma günü düzenlenen Rusya-Afrika Zirvesi'nin bir oturumunda yaptığı konuşmada şunları söyledi: "Afrika ülkeleri on yıllar boyunca modern kölelik biçimi olarak adlandırılabilecek barbarca ve acımasız bir sömürgecilik ve emperyalizm biçiminden mustarip oldu.

"Ancak özgürlüğü için savaşmayan bir köle hiçbir hoşgörüye layık değildir. Afrika devlet başkanları emperyalistlerin elindeki kuklalar gibi davranmamalıdır."

Ancak Putin'in emperyalizmi ya da Wagner, Batı müdahalesine olumlu bir alternatif sunmuyor.

Nijer dünyanın en yoksul ülkelerinden biri.

Ve 14.8 yaş ortalamasıyla dünyanın en genç nüfusuna sahip.

Emperyalizm ve kapitalizm Nijer halkına yoksulluk, baskı ve iklim kaosundan başka bir şey sunmuyor. Bu ay Nijer şiddetli bir sıcak hava dalgasının pençesindeydi.

Bilim insanları Nijer'deki sıcaklıkların dünyanın geri kalanına göre bir buçuk kat daha hızlı arttığını söylüyor.

Büyük güçlerin hiçbiri -ya da Nijer'deki kan davalı askeri gruplar- sıradan insanlarla ilgilenmiyor.