Erdoğan'ın Trump'la yaptığı telefon görüşmesi, ABD'nin S-400'ler konusundaki tutumunu değiştirdi mi?

İki lider arasındaki telefon görüşmesinden saatler sonra tutuklu ABD vatandaşı Serkan Gölge'nin tahliyesi piyasalarda iyimser bir hava estirdi. Türk Lirası, dolar ve euro karşısında değer kazandı. Ancak bu olumlu hava geçici olabilir.

ABD Kongresi tarafından NASA çalışanı Serkan Gölge'nin serbest bırakılmaması halinde Türkiye'ye yaptırım uygulanmasını isteyen bir karar tasarısı geçen ay Trump'a iletilmişti. Gölge'nin serbest kalmasıyla bu yaptırımdan kurtulundu. Fakat S-400 konusunda henüz sonuca varılmadı.

ABD'nin tutumundan değişiklik yok

Erdoğan'ın Trump'ı aradığı gün bir basın toplantısı düzenleyen ABD Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Morgan Ortagus, "S-400 konusunda pozisyonumuzda bir değişiklik yok. Türkiye, S-400 alırsa çok gerçek ve ciddi sonuçlarla karşı karşıya kalacak" dedi.

Washington’daki Atlantik Konseyi’nde konuşan ABD Savunma Bakanı yardımcısı Wheelbarger ise, “Bu anlaşmanın tamamlanması sadece F-35 programı için felaket olmayacak aynı zamanda Türkiye’nin NATO müttefikleriyle işbirliği yapamaz duruma getirebilir, ki bu ittifakın savunmasını sağlamak için anahtar öneme sahip” ifadelerini kullandı.

Wheelbarger, “Açık konuşalım, S-400, F-35 gibi uçakları düşürmek için geliştirilen bir Rus sistem. Elbette Rusya’nın bu uçak hakkında bilgi toplama fırsatından yararlanmayacağını düşünmek imkansız” sözleriyle Türkiye'nin son önerisini reddeti.

Hem S-400'leri almak hem de ABD yaptırımlarından kurtulmak isteyen Erdoğan yönetimi, Trump'tan NATO bünyesinde "S-400 çalışma grubu" kurulmasını istemişti.

S-400 hava savunma sistemlerinin NATO savunmasını delip delmeyeceğini araştıracak bu komisyon önerisinin reddedilmesiyle Türkiye'nin elindeki son seçenekte boşa çıktı.

ABD'nin CAATSA yaptırımlarını ancak Trump engelleyebilir. Erdoğan'la Trump, 28-29 Haziran'da Japonya gerçekleşecek G-20 zirvesi sırasında görüşecek. ABD Başkanı Trump'ın Türkiye özel bir ayrıcalık tanıyacağı yönünde bir işaret yok.

S-400 krizi: Yaptırımlar ne getirecek?

F-35 programından çıkarılabilir

Türkiye S-400 aldığı takdirde ortağı olduğu F-35 savaş uçakları programından çıkarılacak. Bu yönde iki gelişme yaşandı.

ABD’nin Luke Hava Üssü’nde Türk pilot ve yer ekiplerinin dört uçakla süren eğitimleri durduruldu.

F-35'lerin üreticisi olan Lockheed Martin CEO’su Marillyn Hewson, New York'ta bir toplantıda “Bir çok ülke uçak istiyor. Ankara’nın sipariş verdiği uçakları diğer ülkelere satabiliriz” diye konuştu.

Rusya'da bastırıyor

ABD, Türkiye'yi açıkça tehdit ederken, Rusya'da S-400'lerin alımı için bastırıyor.

27 Mayıs akşamı TV'de açıklamalarda bulunan Hukusi Akar, Rusya'dan S-400 hava savunma sistemleri alımı hakkında "Bu anlaşma imzalandı ve bitti" vurgusunu yapmış ve eklemişti: "Haziran’da yetişmeyebilir ama önümüzdeki aylarda gelecek. Süreç başladı."

Akar'a yanıt ise Kremlin Sözcüsü Dimitriy Peskov'dan geldi.  S-400 teslimatının Türkiye'nin talebiyle erkene çekildiğini belirten Peskov “Her şey plana göre ilerliyor. Herhangi bir gecikme söz konusu değil” diye konuştu.

Bu gelişmeler üzerine Cumhurbaşkanı Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Putin'i aradı. Görüşmenin gündemi İdlib'te artan gerilim olarak açıklandı.

Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov, ABD ve Türkiye liderlerinin telefon görüşmesinin ardında İdlib'le ilgili konuştu. Rusya ve Türkiye'nin Suriye'nin İdlib gerilimi azaltma bölgesinde ateşkes sağlanması gerektiği konusunda hemfikir olduğunu belirten Peskov, Soçi Mutabakatı'na istinaden bunun Türkiye'nin sorumluluk alanında bulunduğunu vurguladı. Peskov'un bu sözleri S-400 konusunda mesaj olduğu yorumu yapıldı. Washington'daki Ortadoğu Enstitüsü'nün Türkiye masası direktörü Gönül Tol, “Rusya için S-400 meselesi tamamlanıncaya kadar Türkiye üzerinde İdlib’i baskı olarak tutmak önemli” demişti.

İddialar

Türkiye'nin S-400'leri yerleştireceği konusunda çeşitli iddialar ortaya atılıyor.

Bloomberg'in dört kaynağa dayandırdığı haberine göre S-400'ler Akdeniz sahillerine konuşlandırılacak.  Bu iddianın sahipleri, Doğu Akdeniz'de petrol ve doğalgaz aramaları sonucu artan gerilime işaret ediyor.

Aynı kaynaklar S-400'lerin Akkuyu'da inşa edilen nükleer santral etrafında konulabileceğini de ileri sürdü.

Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar, daha önce yaptığı açıklamalarda Rusya'dan alınan iki S-400 sisteminin Ankara ve İstanbul'a kurulacağını söylemişti.

İlginizi çekebilecek diğer yazılar