Finans krizi ve virüs

Covid-19’un zengini farklı, yoksulu farklı vurduğunu, işvereni başka türlü, çalışanı başka türlü etkilediğini elbet biliyoruz. Zaten mevcut olan eşitsizlikler bir yandan kimin hasta olup kimin olmayacağını, kimin ölüp kimin ölmeyeceğini belirledi. Ama bir yandan da, pandemi mevcut olan eşitsizliklerin daha da derinleşmesine yol açtı, zengini daha da zenginleştirdi, yoksulu daha da yoksullaştırdı. Bunu da biliyoruz.

Biliyoruz, ama Türkiye gibi ülkelerde bu bilgiyi rakamlarla görmek, belgelemek, kanıtlamak mümkün değil. Hükümet konuyla ilgilenmiyor, ilgilenmediği için de gerekli verileri toplamıyor. Toplamışsa da, verilerin göstereceği eşitsizlikler öyle berbat ve öyle çarpıcı ki, yayınlamıyor.

Avrupa’da bu tür veriler yayınlanıyor. Ama Covid-19’un orada yarattığı eşitsizlik ve sorunların bizde çok daha ciddi olduğunu varsayabiliriz. Çünkü Batı’da (sosyal devlet yıllardır kuşa çevrilmiş de olsa) hâlâ çeşitli devlet yardımları ve sosyal destek mekanizmaları var.

Pandeminin eşitsiz etkilerini “biliyoruz” dedim. İngilizler de biliyor. İngiltere hükümetine danışmanlık yapan bir komisyonun gerçekleştirdiği kamuoyu araştırmasına göre, toplumun yüzde 56’sı pandemi döneminde toplumsal eşitsizliğin arttığına inanıyor.

Komisyonun raporuna göre, işsizlikten yaşam standartlarına, online eğitime erişimden sağlığa kadar bir dizi göstergeye bakıldığında pandemi kötü durumda olanların durumunu daha da kötüleştirmiş.

Yüzde 56 tamamen haklı.

UCL ve Glasgow üniversiteleri pandeminin Covid-19 dışındaki sağlık hizmetleri üzerindeki etkilerini araştırmış. Hastaneler dolup taştığı, sağlık çalışanları Covid-19 hastalarına odaklandığı ve başka sağlık sorunları olanlar hastanelere gitmekten kaçındığı için, sorunlar yaşandığı biliniyor. Fakat araştırma sonuçlarına göre, “Sağlık hizmetlerine erişim sorunları tüm sosyal gruplar tarafından yaşanmakla birlikte, araştırmamız sağlık sistemindeki tıkanıklıkların en çok toplumun alt katmanlarını etkilediğini gösteriyor.”

Örneğin, kol işçileri ile yöneticiler ve serbest meslek sahipleri karşılaştırıldığında işçiler Covid-19 dışı sağlık hizmetlerine erişimde yüzde 17 daha fazla sorun yaşadığını rapor etmiş.

Araştırma ayrıca ırkçılığın da etkisini belgelemiş. Etnik azınlıklar pandemi süreci boyunca beyazlara kıyasla yüzde 19 daha fazla sorun yaşamış.

Diğer bir araştırmanın sonuçları çok daha çarpıcı. Yine İngiltere’de Sağlık Vakfı’nın pandemi raporuna göre, ülkenin en yoksul bölgelerinde yaşayanların Covid-19’dan ölme ihtimali en varlıklı bölgelerde yaşayanların tam dört katı!

Rapora göre, 2008 finans krizi sonrasında devlet harcamalarının acımasızca kısılması yoksulları daha da yoksullaştırdı ve pandeminin etkilerinin alabildiğine eşitsiz olmasına yol açtı.

Roni Margulies

[email protected]

(Sosyalist İşçi