Irkçılık ve ötesi

“Gen ırkçılığı” ırkçılığın en ilkel ve kolay tesbit edilebilir hâlidir. “Kültürel ırkçılık” ise en sinsi ve tehlikeli hâlidir.

“Benim de Kürt arkadaşlarım var ama…”

“Tamam, Suriyeliler mağdur ama…”

“Tabii ki hepsi değil ama Malatyalılar…”

“Bu Şiiler var ya aslında içlerinde iyi insan çok ama…”

“Musevi vatandaşlarımızı tenzih ederim ama Yahudiler var ya…”

“Afedersiniz bana Ermeni dediler…”

vb. ifadeleri içeren cümleler, kişileri mensubiyetleri üzerinden tanımlayarak eleştirmek, farklı davranmak kültürel ırkçılığın tezahürleridir.

Merhum Akif Emre’nin dediği gibi, “Dinî görünümlü bir etnik milliyetçilik tuzağına düşmek, olabilecek en vahim sapmadır”. Son dönemde bizzat iktidar eliyle gerek Osmanlıcılık, gerek “bekâ sorunu” adıyla yürütülen din soslu etnik milliyetçilik söylemleri, yıllarca Kemalist ideolojinin eğitim sistemiyle buna elverişli hâle gelmiş zihinlerde kabul görmektedir.

Yine cinsiyetçilik, mezhepçilik, futbol fanatizmi, mikro milliyetçilik ve benzeri her tür ötekileştirme, modern ırkçılığın alanı içindedir.

Tarih boyunca egemenler, ezilenlerin kendilerini hedef tahtasına oturtmaması için birbirileriyle savaşmalarını istemişler ve bunun için türlü araçlar türetmişlerdir. Irkçılık her dönem bu amaca hizmet eden en önemli araçlardan biri olmaya devam etmiştir. ABD’de ve Avrupa’da yaygınlaşan ve Türkiye’de de kabul gören göçmen karşıtı söylem, bunun tezahürü olarak karşımıza çıkmaktadır.

Her ırkçılık türü karşı bir ırkçılığa gebedir, buna engel olunmadığı takdirde sarmal hâlde çift taraflı büyür. Oysa ırkçılığın panzehiri karşı ırkçılık değil, her koşul ve ortamda ırkçılığın her türünü reddedip “birlikte” hareket etmeye yönlenmektir.

Pierre Berton’un dediği gibi “Irkçılık cahilin sığınağıdır. Bölmek ve yok etmek ister. Özgürlüğün düşmanıdır.”

Birlik olmak, var olmak ve özgür olmak için her insan tekinin kıymet olduğu bilinciyle hareket ederek insanlık onurunu ön plana çıkarmak, ırkçılığa karşı en etkin mücadele şeklidir. Toplumsal eylemlerin dışında bireysel olarak toplum içinde yaygın -ve çoğu kez kişilerin farkında olmadıkları- ırkçılık eğilimlerine karşı tavır koymamız gerekmektedir.

Yasin Altıntaş

(Adalet Zemini)