Salgın başlayıp da meselenin boyutları belli olduğunda, yani yaklaşık 13 ay kadar önce, neler düşündüğümü aşağı yukarı hatırlıyorum.
Önce, “Hem aşı, hem ilaçlar, hem de pandeminin kendisi birilerini müthiş zengin edecek” diye gelmişti aklıma.
Sonra da, “Kazanacakları paradan biraz feragat edip dünyadaki herkesin, parası olanın da olmayanın da aşılanmasını sağlayacaklar” diye hayal etmiştim. Hayalimin ardındaki mantık şuydu: Kapitalistler hakkında çok şey söylenebilir, ağza alınmaz şeyler söylenebilir (ve söylemişimdir); ama “tüm kapitalistler salaktır” demek doğru olmaz. Salak olmadıklarına göre, tüm dünya nüfusunun aşılanması gerektiğini, aksi taktirde virüsün tekrar tekrar geri geleceğini anlayacaklardır ve kârlarının bir kısmından vazgeçerek herkesi aşılattıracaklardır diye düşünmüştüm.
Yanılmışım.
Yok, hepsinin su katılmamış salak olduğunu yine düşünmüyorum, ama belli ki kârlarından vazgeçemiyorlar. Hiçbir koşulda vaz-ge-çe-mi-yor-lar. Salgın, pandemi, ölüm, hiç fark etmiyor, vazgeçemiyorlar.
Her şeyden önce, söz konusu paralar o kadar büyük ki, vazgeçmeyi düşünemiyorlar bile.
Örneğin, Pfizer’in Covid-19 aşısından bu yıl elde edeceği gelirin 26 milyar dolar olacağı tahmin ediliyor, şimdilik. Şimdilik diyorum, çünkü bu rakam Nisan ayı sonuna kadar imzalanan sözleşmeleri kapsıyor. Yılın geri kalanında daha milyarlarca dolarlık sözleşmeler imzalanacak kuşkusuz.
Örneğin, bir diğer Covid-19 aşısını üreten Moderna şirketinin genel müdürü Stéphane Bancel’in durumuna bakalım. Bancel, şirketin hisselerinin yüzde 8’ine sahip. Pek de önemli bir hissedar değil yani. Ama Moderna hisseleri pandemi sürecinde yüzde 500 değer kazandığı için Bay Bancel’in serveti bugün 5 milyar dolar! Herif bir yıl içinde, durup dururken milyarder oldu.
İşin kötüsü, kapitalistler bu milyarlardan vazgeçmeyi kabul etse, sorun yine çözülmüş olmayacak. Çünkü kapitalizm herhangi bir şeyi dünya çapında ortaklaşa yapmayı mümkün kılan bir sistem değil. Yardımlaşma ve dayanışma üzerine değil, rekabet üzerine kurulu bir sistem.
Biden ve Papa aşı patentlerinin kaldırılmasını istediğinde, bütün ilaç şirketleri şöyle düşünmüştür: “Ulan, ben patentimi kaldırırım, rakiplerimden bir tanesi kaldırmayı reddederse yandık, bütün piyasayı ele geçirir. Hımm! Başlarım Biden’a da Papa’ya da! Ben patentimden vazgeçmem.”
Bazı çok basit, çok temel şeyler var ki, gerçekleşebilmeleri için önce kapitalizmden kurtulmak gerek:
İnsanların sağlıklı bir yaşam özlemi hiç kimseyi zengin etmemelidir.
Sağlıklı olup olmamak zengin olup olmamaya bağlı olmamalıdır, hangi memlekette yaşadığımıza bağlı olmamalıdır.
Roni Margulies
(Sosyalist İşçi)
