Dünya Nepal’deki ayaklanmayı, gençlerin yolsuzluk yapan bakanları sopayla kovalayan görüntüleriyle tanıdı.
Merkez sol çizgideki Nepal Kongresi ve Hindistan Komünist Partisi Marksist/Leninist ile bir dizi küçük partinin desteklediği koalisyon hükümetinde hâkim siyasi elitlerin aile bağları üzerinden devlet kurumlarını paylaşması, bakan ve milletvekili çocuklarının lüks içindeki yaşamları öfkeyi artırmıştı.
Öfkenin başlıca öznesi, işsizlik, geleceksizlik ve eşitsizliklere isyan eden Z Kuşağı’ydı. Tiktok gibi sosyal medya platformlarında iktidardakilerin çocuklarının lüks arabalarla, şatafatlı ortamlarda, yurtdışı tatillerinde çekilmiş fotoğraflarını “nepo çocukları” (nepotizme gönderme) etiketiyle paylaşarak tepkilerini gösterdiler.
Artan hoşnutsuzluğu bastırmak isteyen hükümet, 4 Eylül günü 26 sosyal medya platformunu kapattı. Bu baskıyla yönetmeye alışmış bir yozlaşmış yönetimin yaptığı en büyük hata oldu. Sansür, öfkeyi daha da artırdı. Telegram ve başka uygulamalardan haberleşen gençler birleşti.
8 Eylül günü sokak gösterileri başladı. Polis, barışçıl protestoculara saldırdı.
9 Eylül’de başkent Katmandu merkezli protestolar daha da büyüdü. Parlamento ve hükümet binaları ateşe verildi. Bunun üzerine medya yasağı kalktı. Polisle göstericiler çatıştı. Şiddet tırmandı. Bazı bölgelerde sokağa çıkma yasağı ilan edildi.
10 Eylül günü ordu Katmandu’yu kontrol etmeye başladı ve ülke çapında sokağa çıkma yasakları ilan etti fakat gençler geri çekilmedi.
Protestolar sırasında polis müdahalesi sonucu en az 51 kişi hayatını kaybetti, 1300’den fazla kişi de yaralandı.
Ve Başbakan Khadga Prasad Sharma Oli istifa etti. Parlamento feshedildi ve yeni seçimler için 5 Mart 2026 tarihi belirlendi.
12 Eylül günü yolsuzluklara karşı çıkışıyla tanınan ekonomi profesörü Sushila Karki ülkenin ilk kadın geçici başbakanı oldu. Teknokratlardan oluşan yönetim yolsuzluklara son vereceğini, demokratikleşmeyi sağlayacağını duyurdu.
Nepal’de solun krizi
İsyan hareketi elde ettiği kazanımları korumak ve taleplerini hayata geçirmek için mücadeleye ara vermemek zorunda. Ülkedeki mevcut sol partilerin gençlik nezdinde sicili kötü ve teorik yaklaşımlarındaki hatalar yüzünden isyanı bir devrime çevirme yeteneğine sahip değiller.
Ülkedeki sol partiler kendilerini komünist ya da sosyalist olarak adlandırıyor. Uzun yıllar monarşiyle yönetilen ülkede özellikle Maoist partiler etkili olmuştu. 2006-2008’de patlak veren ve sonunda monarşinin tüm kalıntılarını yıkarak Nepal’e cumhuriyeti getirenler Maoistlerdi.
Bir dizi irili ufaklı bu çizgideki parti, öncelikle burjuva demokratik düzenin kurulması gerektiğini savunuyordu. Böylesi bir düzende devletin demokratik dönüşümünün gerçekleşeceği ve ikinci bir devrimin koşullarının oluşacağını düşünüyorlar.
Bu aşamalı anlayış, gençlerin politik isyanının işçilerin, köylülerin ve yoksulların katılımıyla bir ayaklanmaya ve sosyalist devrime sıçramasını baştan reddediyor.
Öte yandan devrilen hükümetteki iki büyük sol partiye bakıldığında bu partilerin merkez sol ve biraz daha sol olduğu fakat kapitalizmi ortadan kaldırmak gibi bir fikirlerinin olmadığı görüldü.
Nepal’de ve dünyanın her yerinde devrimci antikapitalist partilerin büyümesi kritik bir önem taşıyor.
