Gazze İsrail tarafından aralıksız bombalanıyor. İran ise hem İsrail hem ABD tarafından bombalandı.
İran, mollalar kastının tüm şişirilmiş ifadelerine rağmen fakir bir ülke. 90 milyonluk bir nüfusa sahip ve kişi başına düşen gelir sıralamasında dünyada 117. sırada.
Yıllık enflasyon yüzde 40.
Nüfusun en az yüzde 33’ü resmi yoksulluk sınırının altında yaşıyor.
Su kaynakları hemen hemen tükenmiş durumda. Tahran’ı besleyen barajların doluluk oranı yüzde 7. Kritik seviyede.
İran’a ABD liderliğindeki batı ülkelerinin uyguladığı yaptırımın sonucunda yaşanan gelir kaybının 12 trilyon dolar olduğu tahmin ediliyor.
Dünya petrol rezervlerinin yüzde 10’una gaz rezervlerinin yüzde 15’ine sahip olan ülke, yaptırımlar ve Mollalar kastının siyasi ve ekonomik tercihleri nedeniyle fakir.
İran’da temel gelir kalemini petrol oluşturuyor. Günde 1 milyon varil ihraç eden İran’da gelirler mollalar kastı ve İran ordusu tarafından emiliyor. Dini vakıfların bütçeleri toplam hükümet harcamalarının yüzde 30’unu oluşturuyor. Devrim Muhafızları İran ekonomisinin yaklaşık üçte birini kontrol ediyor. 2024 yılında 12 milyar euro gelir elde eden Devrim Muhafızları petrol ve gaz gelirlerinin yüzde 51’ini aldı.
İran ayrıca 500 milyar dolarlık bir nükleer program harcaması yaptı şimdiye kadar.
120 milyar dolar olan kamusal varlıkların en az yarısı İran sermayesine peşkeş çekildi. Eski İran Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad ulusal servetin yüzde 60’ının 300 kişi tarafından kontrol edildiğini açıkladı. İranlıların servet bakımından en üstteki yüzde 1’i tüm ulusal servetin yüzde 30’una ve en üstteki yüzde 10’u neredeyse üçte ikisine sahipken, en alttaki yüzde 50 sadece yüzde 3,5’ine sahip.
Mollalar kastı, orduyu hoşnut tutarak iktidarını sürekli kılmaya çalışıyor. Ama aşağıdan biriken öfkeyi denetleme şansları yok. İran’da yıllardır defalarca patlayan işçi direnişleri, kadın isyanlarının arkasında İran elitlerinin yoksullara yönelik acımasız saldırısıyla batı tarafından uygulana ekonomik yaptırımlar yatıyor.
İran’da özgürlük İsrail ya da ABD bombalarıyla değil, ortalama 150-200 dolar maaşla yaşamaya çalışan İran işçi sınıfının eylemiyle, kadınların özgürlük mücadelesiyle, ezilen halkların direnişiyle gelecek. Zengin ülkeler fakir olanları bombaladığında fakir ülkeler içindeki zengin fakir ayrımı milliyetçi tepkilerin arkasına gizleniyor.
Şenol Karakaş
