(Röportaj) Antisemitizme karşı yeni bir platform: Avlaremoz
27.01.2016 - 10:4927 Ocak Uluslararası Holokost anma günü. Nazilerin milyonlarca Yahudiyi katlettiği, tarihin en karanlık deneyimi bugün devletlerce anılıyor olsa da tüm dünyada antisemitizm ve ırkçılık devam ediyor.
Sosyalist İşçi gazetesi, Holokost’u ve Türkiye’deki Yahudilerin deneyimlerini Eli Haligua ile konuştu. Haligua ayrıca, bir süredir antisemitizme karşı yeni bir platform oluşturmak için bir araya gelen grubun içinde yer alıyor. Bu bir araya gelişin ilk meyvesi olan Avlaremoz adlı internet sitesi, 22 Ocak’ta yayına başladı.
Röportaj şöyleydi:
Türkiye’deki Yahudiler için Holokost ne anlam ifade ediyor?
Tüm dünyadaki Yahudiler için önemli bir şeyi ifade ediyor. Buradaki Yahudiler için de Holokost son derece önemli. Türkiye'de Kavgam en çok satan kitaplar arasında yer alabiliyorken, hâlâ antisemitizmin yüksek olmasından ötürü, tüm dünyayı Yahudiler’in yönettiği, bir de Holokost diye bir yalan uydurduğu kanısı hatırı sayılır bir düzeydeyken, Yahudi soykırımı Türkiye'deki Yahudiler için başka anlamlar da ifade ediyor elbette. Dönemin Türkiyesi ile Nazi Almanyası arasındaki yakın ilişkiler, ekonomik anlaşmalar da unutulmamalı. Nazilerden gemilerle kaçan Yahudilerin Türkiye'ye alınmadığı, gemilerin batacağı bile bile açık denizlere açılmasına zorlandığı unutumamalı.
27 Ocak uluslararası Holokost anma günü. Soykırımı anmak neden önemli?
Holokost insanlığa karşı işlenmiş en büyük suçlardan biri. Holokost sadece Yahudiler için değil, eşçinseller, Romanlar, zihinsel engellilerin de içinde bulunduğu topluluklara karşı işlenmiş bir katliam. Aynı zamanda maliyetine kadar hesaplanan bir sistematikte işlenmiş kan dondurucu bir suç. İnsanlığa karşı işlenen suçları anmak 'Bir daha asla' demek için önemli. Eğer 1915'te gerçekleşen Ermeni soykırımı ile gerçekten yüzleşilebilseydi, bu soykırımda staj yapmış Almanya komutanları belki de Yahudilerin katledildiği Holokost'u gerçekletiremeyecekti. Soykırımı anmak ileride benzer acıların yaşanmasına engel olmak için önemli. Aynı zamanda bunun mağduru toplumların travmalarının iyileşmesi için de önemli bir yüzleşme pratiği.
Geçen sene Türkiye Devleti de 27 Ocak’ta ilk defa resmi bir anma icra etti. Ancak 1915 Ermeni soykırımı konusunda inkâr politikaları devam ediyor. Geçmişle hakiki bir yüzleşme nasıl mümkün olur?
Geçmişle hakiki bir yüzleşme önce inkârdan vazgeçmekle olur. Türkiye'de resmi bir Holokost anması bütün eksiklerine rağmen yapıldı. Devlet erkanı bildiğimiz gibi. Olabileceği kadarıyla yapıldı. Tabii Türkiye için Holokost anması yapmak daha kolay. Nazilerle o dönem yaşanan yakın ilişkileri saymazsak, Struma gibi 'talihsiz' kararları saymazsak devletin suça direkt iştiraki yok. Onun için yapması daha kolay gibi geliyor. 1915 için ise farklı bir durum var; her ne kadar o dönemde Türkiye Cumhuriyeti kurulmamış olsa da Ermeni soykırımının kabulü, tazminat başta olmak üzere birçok açıdan Türkiye'yi 'zor durumda' bırakabilir. Gerçek bir yüzleşme inkâr politikalarının son bulması, soykırım gibi büyük bir insanlık suçunun hesabının sorulmasıyla sağlanabilir. İnkârı bitirmek bile büyük bir başarı.
Özellikle Avrupa’da Holokost resmi düzeyde tanınıyor, ‘bir daha asla’ sloganıyla anılıyor olmasına rağmen son yıllarda aşırı sağın yükselişi söz konusu. Bu durumu nasıl değerlendiriyorsun?
Tabii ki ne kadar müze yaparsanız yapın, anma yaparsanız yapın ırkçılığı bitirmiş olamıyorsunuz. Zaten ulus devletlerin olduğu bir dünyada ırkçılıktan kurtulamayız. Genelde kahramanlık ve savaş hikayeleriyle süslenmiş resmi marşların, hep kendi ulusunu yücelten eğitim sistemlerinin olduğu bir düzende en ufak bir ekonomik ya da siyasi krizde suçlular o ulustan olmayan 'yabancılar' oluveriyor. Holokost anması biraz da adet yerini bulsun gibi bir hâl alıyor.
Avrupa'da hâlâ antisemitizm yüksek, hâlâ ırkçılık hakim.İslamofobi ise yükselen akım.
Türkiye’deki Yahudiler arasında, senin de parçası olduğun yeni bir girişim var. Bu girişim nasıl bir ihtiyaçtan doğdu, neler yapmayı planlıyor biraz bahseder misin?
Avlaremoz adında bir internet sitesi açıldı. En temel derdi Türkiye'deki antisemitizm. Avlaremoz'un Türkçe anlamı 'konuşalım'. Aslında bu hem çok fazla konuşmayan, yaşadığı deneyimlerden ötürü konuşmamanın daha hayırlı olduğunu düşünen eski algıya gönderme yapan bir ‘konuşalım’ anlamını hem de çoğulcu bir topluma ulaşmak için özgürce konuşmamız gerektiği anlamını taşıyor. Avlaremoz, Judeo-Espanyol ya da geniş kesimin bildiği Ladino dilinden. Türkiye'deki Yahudilerin kullandığı, bir kuşak sonra muhtemelen ölecek olan bir dil. ‘Vatandaş Türkçe konuş’ kampanyası sağolsun! Türkiye'deki Yahudiler sanıldığı gibi İbranice değil Ladino konuşurlar(dı). Yapmayı amaçladığımız şeyantisemitizm ile mücadele ederken bir yandan bu topraklarda yaşayan bir halkın kültürünü de tanıtmak. Aslında birbirimize hiç temas etmediğimiz için önyargılarımız da nefreti körüklüyor. Şu anda var olan Yahudi odaklı yayımlar daha geleneksel, daha tek tip 'ideal' bir Yahudi prototipi üzerinden yürüyor. Biz belki de daha çeşitli seslerin bir arada olacağı daha çoğulcu bir yapıyı kurmanın, sansürün ve otosansürün pek barınamaycağı bir platformu oluşturmanın peşindeyiz. Katkı sunanların büyük bir bölümü Yahudi de değil. Birçok konuda uzlaşmıyoruz da. Temel uzlaştığımız nokta antisemit, islamofobik, cinsiyetçi ve her türlü ayrımcı yazının bu sitede yer almayacağı ve nefret söyleminden uzak durmamız. Bir de her ay bir dosya konusu belirleyip o konuyu derinlemesine irdelemek istiyoruz.
Bu ayın konusu çok sürpriz değil, Holokost. Bence şu anda Holokost ile ilgili bir kaynak olma iddiasına ulaştı bile. Ayrıca güncel haberlerin yer almasını da istiyoruz. Umarım böyle devam edebiliriz. Herkesi siteyi takip etmeye ve katkı sunmaya davet ediyorum.