Çalınan sadece sorular değil; çalınanlar birer yaşam

Aslında tek bir kapitalizm vardır, çünkü sermayenin tek bir mantığı vardır.

• Michel Foucault

Herkesin malumu KPSS 2022 sınavı soruların çalınması iddiası nedeniyle iptal edildi. Bu ne ilk ne de son olacağa benziyor. Peki, her seferinde bu olaylarla karşı karşıya kalan ÖSYM için bir sınavı hazırlayıp güvenliğini sağlamak çok mu zor? Aslında hiç de değil. Ancak bu kurum kamusal alandan çıkıp neoliberal piyasalaşmanın yağlı bir kapısı haline gelmişse o zaman zor işte. Biraz yakından bakalım.

ÖSYM tarafından 2022 yılı sınavlarından sadece ama sadece üniversite sınavı olarak bildiğimiz YKS’ye milyonlarca insan başvuru yapmış ve sınava katılmış;

- TYT'ye (Temel Yeterlilik Testi) başvuran 3 milyon 234 bin 318 adaydan 3 milyon 8 bin 287'si sınava katılmış, 226 bin 31 aday girememiş.

- Alan Yeterlilik Testine (AYT) başvuran 2 milyon 56 bin 466 adaydan 1 milyon 852 bin 678'i sınava girmiş, 203 bin 788 aday sınava girmemiş.

-Yabancı Dil Testine (YDT) başvuran 168 bin 418 adaydan 132 bin 485'i sınava girmiş, 35 bin 933 aday sınava girmemiş.

Bu sayılardan bahsetmemin sebebi, ÖSYM tarafından yıl içinde yapılan onlarca sınavdan sadece bir tanesi olan YKS’den elde edilen gelirin sayısal boyutunu göstermek. ÖSYM, üniversite sınavına girmek isteyen bir adaydan başvuru yaptığı oturum başına para talep ediyor. Örneğin, sadece TYT'ye girecek adaylar 115 TL, TYT ile birlikte AYT veya YDT'den herhangi birine girmek isteyen adaylar 230 TL, TYT, AYT ve YDT'nin tümüne girmek isteyen adaylar ise 345 TL veriyor. Bir de oldu ya başvuru yapma takviminin dışında kaldınız unuttunuz vs. üzülmeyin, ‘’şirketimiz’’, pardon kurumumuz onun da çözümünü buldu: Geç başvuru olarak tanımlanan bu süreçte başvuru yapacağınız sınav ücretinin yüzde 50 ‘sini ödeyerek yine başvuru yapabilirsiniz.

Biz herkesi en asgari ölçekten değerlendirelim, yani 115 TL’den. Sınava başvuran sayısı 3 milyon 234 bin 318 kişi, en asgari ölçekte alınan sınav ücreti 115 TL elde ile edilen para: 371.946.570 TL. ( üç yüz yetmiş bir milyon, dokuz yüz kırk altı bin, beş yüz yetmiş lira). Bu sadece YKS’nin TYT kısmından alınan para.

ÖSYM’nin genel ve kurumlar için de yaptığı sınavlar şunlar:

- Tıpta Yan Dal Uzmanlık Eğitimi Giriş Sınavı (YDUS)

- Dikey Geçiş Sınavı (DGS)

- Yabancı Uyruklu Öğrenci Sınavı (YÖS)

- Tıpta Uzmanlık Eğitimi Giriş Sınavı (TUS)

- Üniversitelerarası Kurul Yabancı Dil Sınavı (ÜDS)

- Kamu Personeli Yabancı Dil Bilgisi Seviye Tespit Sınavı (KPDS)

- Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı (LES) / Akademik Personel ve Lisansüstü Eğitimi Giriş Sınavı (ALES)

- Kamu Personel Seçme Sınavı (KPSS)

- Özürlü Memur Seçme Sınavı (ÖMSS)

- Öğrenci Seçme ve Yerleştirme Sistemi (ÖSYS)

- STS Eczacılık: Eczacılık Alanında Yurtdışı Yükseköğretim Diploma Denkliği İçin Seviye Tespit Sınavı

- İç Denetçi: Hazine ve Maliye Bakanlığı İç Denetim Koordinasyon Kurulu İç Denetçi Aday Belirleme Sınavı

- İCRA: Adalet Bakanlığı İcra Müdür ve İcra Müdür Yardımcılarını Seçme Sınavı

- MEB-EKYS: Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Kurumlarına Yönetici Seçme Sınavı

- YSK: Yüksek Seçim Kurulu Açıktan Atama Seçim Müdürü ve Seçim Müdür Yardımcısı Giriş ve Seçim Müdürü ile Şube Müdürü Görevde Yükselme Sınavı

- Milli Savunma Üniversitesi Askeri Öğrenci Aday Belirleme Sınavı

- ALÜGS: Askeri Lise Mezunları İçin Üniversiteye Geçiş Sınavı

- Sayıştay Yazılı: Sayıştay Başkanlığı Sayıştay Denetçi Yardımcısı Adaylığı Yazılı Sınavı

ALS: Askeri Liseler ile Bando Astsubay Hazırlama Okulunda Öğrenim Görecek Öğrencileri Seçme Sınavı

- JANA: Jandarma Astsubay Temel Kursu Giriş Sınavı

- Sayıştay Eleme: Sayıştay Başkanlığı Sayıştay Denetçi Yardımcısı Adaylığı Eleme Sınavı

- Adli Yargı-2: Adalet Bakanlığı Adli Yargı Hâkim ve Savcı Adaylığı Yazılı Yarışma Sınavı

- Zorunlu Yabancı Dil Hazırlık Sınıflarında Başarısız Olan Öğrencilerin Türkçe Öğretim Yapan Yükseköğretim Programlarına Yerleştirilme İşlemleri

- MHUY: Maliye Bakanlığı Mali Hizmetler Uzman Yardımcılığı Özel Yarışma Sınavı

- Mühendislik Tamamlama: Teknik Öğretmenler İçin Mühendislik Tamamlama Programları Giriş Sınavı

- STS Diş Hekimliği: Diş Hekimliği Alanında Yurtdışı Yükseköğretim Diploma Denkliği İçin Seviye Tespit Sınavı

- YLSY: Yurt Dışına Lisansüstü Öğrenim Görmek Üzere Gönderilecek Adayları Seçme ve Yerleştirme

- KİT İç Denetçi: Kamu İktisadi Teşebbüsleri ve Bağlı Ortaklıkları İç Denetçi Aday Belirleme Sınavı

- İSG: İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü İş Yeri Hekimliği ve İş Güvenliği Uzmanlığı Sınavı

- Adalet Bakanlığı Sınavları-1

- Başbakanlık GYS: Başbakanlık Personeli Görevde Yükselme Sınavı

- STS Tıp Doktorluğu: Tıp Doktorluğu Alanında Yurtdışı Yükseköğretim Diploma Denkliği İçin Seviye Tespit Sınavı

- Kaymakamlık: İçişleri Bakanlığı Kaymakam Adaylığı Giriş Sınavı

- DİB-MBSTS: Diyanet İşleri Başkanlığı Mesleki Bilgiler Seviye Tespit Sınavı

 

Bir yıl içinde ÖSYM’nin tüm bu sınavlardan elde ettiği gelirin geçen yıl için hesaplanması konusunda şöyle de bir bilgi bırakalım: 2021 yılında ÖSYM tarafından yapılan sınavlara katılım aday sayısı 8 milyon 763 bin 64 kişi. Yaptığı sınavlara her yıl zamlı tarife uygulayan kurumun en pahalı sınavı Tıpta Uzmanlık Sınavı (TUS); başvuru ücreti 310 TL. 

Her yıl milyonlarca insanın girdiği KPSS sınavı ücretleri 2022 yıl için ise şöyleydi:

Genel Yetenek - Genel Kültür oturumunda her bir oturum için 115 TL. Ayrıca ÖABT (Öğretmenlik Alan Bilgisi Testi ) oturumlarına girecek adaylar da her bir ÖABT alanı ise 115 TL.

Yukarıdaki tüm sınavlara giren kişi sayısı, onlardan alınan paralar falan derken ÖSYM’nin gelirini varın siz hesaplayın.

2019 yılında görevden alınan ÖSYM Başkanı Prof. Dr. Halis Aygün, her yıl yaklaşık 50 sınav yapıldığını ve bu sınavlarda 200 ayrı test uygulandığını belirterek, “Gerçekleştirilen sınavlarda kesinlikle kar amacı güdülmemektedir. ÖSYM sınavları maliyetine yapıyor, kar etmiyor’’ demişti.

Sözde hiç de kâr etmeyen bu kurum 2022 üniversite sınavında görev alan eğitim emekçilerinin görevli ücretlerinin bir kısmına da el koymuş, emekçilere ücretlerini eksik yatırmıştı.

Bir devlet kurumu düşünün ki kuruluş amacı doğrultusunda yapması gereken iş için, yani sınav hazırlamak için her yıl milyarlarca lira parayı adaylardan topluyor ve bu kurum kurulduğu günden beri soru çaldırmakla, soru çalmakla itham ediliyor. Milyarlarca para topla ama bir tane sınavı doğru düzgün yapama.

Aslında bu neoliberal politikaların bir yansıması, çünkü sermayeleşmiş olan bir devlet kurumu var ortada. Kamusal olan her şey insanların elinden birer birer alınıyor. Ve sermayeleşmiş olan bir kurum sadece bir şeye odaklanıyor, o da kâr elde etmek, geri kalan değerlerin hiçbir anlamı yok. Güç ilişkileri değiştikçe ÖSYM’nin de yapısı baştan aşağı değişiyor. Görevden alınanlar, görevden alınmalarını ya bazılarının kendisinin çekememelerine bağlıyor ya da herhangi bir cemaatle, grupla ilişkili olmadığının savunusuna geçiyor.

‘Emeğiniz Emanetimizdir’

Bu cümleyi kendine slogan olarak belirleyen, sınavlarda dağıttığı kalemlerin üzerine kadar bu beylik lafları yazan kurumun tarihi şaibeli sınav skandallarla dolu.  Çalınan sınav soruları iddiasıyla hakkında karar verilen veya davası hala devam eden sınavlar ise şunlar:

- 1973 yılında ÜSYM (Üniversite Seçme ve Yerleştirme Merkezi) tarafından yapılan üniversiteye giriş sınavlarının çalınması

- 24 Mayıs 1992'de yapılan Anadolu Liseleri Sınavı'nın sorularının parayla satıldığı ortaya çıkınca sınav iptal edildi.

- 1999'daki Öğrenci Seçme Sınavı, iki soru kitapçığının çalındığının anlaşılmasıyla son anda iptal edilmişti.

- ÖSYM’nin 13 Eylül 2009’da yaptığı, kopya iddiaları nedeniyle iptal ederek 1 Kasım 2009’da yenilediği Polis Meslek Yüksek Okulları Öğrenci Adaylığı Sınavı

- Sınav sorularının çalınması nedeniyle 2010 yılındaki KPSS.

- 2011-Yurtdışı Yükseköğretim Diplomaları Denkliği İçin Seviye Tespit Sınavı 2. Aşama Sınavı

- 2012 Adli Yargı Hâkim ve Savcı Seçme Sınavı:

- 2014 LYS

- Komiser Yardımcılığı Sınavları

-2009 Polis Koleji Sınavı

-2012 Polis Akademisi Sınavı

-2011 Adalet Bakanlığı Yazı İşleri Müdürlüğü Sınavı

-2012 Astsubaylık Sınavı

-2010 SHÇEK Müfettiş Yardımcılığı Sınavı

Bu listeye, - bağımsız bir soruşturma ve yargılama sürecinde - yenilerinin de ekleneceğine hiç şüphe yok.

Şimdi Ne Yapacaklar?

ÖSYM’nin en önemli sınavlarına toplamda yıllarca hazırlanan biri olarak o sınavın neler getirip neler götürdüğünü çok iyi bilirim. Özellikle de yoksul aile çocuklarının tek kurtuluşu bu sınavlardır. Sabah 6’dan akşam dershane görevlisi “bugün de bitti gençler kapatıyoruz” diyene, akşam 8-9‘lara kadar ders çalışmanın, emek vermenin, bir umuda sarılmanın ne demek olduğunu çok iyi biliyoruz.

Bunca emek, bunca çaba ortadayken ve tüm sorumsuzluğa, tüm liyakatsizliğe rağmen, sanki önemsiz bir şeymiş gibi “sınavda şaibe var, iptal ediyoruz” demek ne kadar kolay.

Ne diyeceksiniz peki; gün içindeki öğünlerini simit ayran ile geçiştirmeye çalışan arkadaşlarımıza, 25 yaşına gelip ataması yapılmadığı için ailesiyle birlikte yaşayıp ailesinden harçlık almak zorunda olanlara, dershaneye giderken yol parası vermemek için evden 1 saat önce yola çıkıp soğukta sıcakta yürümek zorunda kalanlara, hayallerini umutlarını KPSS’ye bağlı olduğu için sürekli erteleyen arkadaşlarımıza ne diyeceksiniz?  Hiçbir şey tabi ki. Ne diyeceksiniz ki?

Bundan öncekilerinde ne dediniz ki bundan sonrakilerine de söyleyecek sözünüz olsun. Bir tane günah keçisi bulunacak, ‘’soruları bu hainler çalmış’’ denilecek, birileri belki tutuklanacak, şu örgütün bu yapının işi denilip çıkılacak işin içinden, çünkü geçmişte hep bunlar oldu. Sonuçta bu düzen devam edecek, başka bir grup geçecek kurumun başına, onlar da emek sömürüsüne devam edecek diye düşünüyorsunuz değil mi? 

Bu düzen böyle devam etmeyecek; tek korkuları olan o insanların bir araya gelme gücü oldukça korkmaya devam edecekler.

Hepsini Tanıyoruz

Hepsini tanıyoruz. Hem de çok iyi tanıyoruz. Tutuklanan ÖSYM eski başkanı Ali Demir’i de ondan öncekileri de, sonrakileri de. Binlerce arkadaşımızın emekleri çalınırken, sınavlarda “hiçbir hata yok, şifre var ama kopya yok” derken suratlarındaki o ifadeyi asla unutmayacağız.

Şehir merkezlerinde alenen sınav soruları satan sizlerdiniz, istediğinizi istediğiniz yere yerleştirmek için çözülmüş kitapçıkları eş dost ve yandaşlarınıza gönderenler de sizlerdiniz.

Bu haksızlıklar birilerinin halef selefliğinin sonucu değil. Bu adaletsizlikler, bu haksızlıklar sistemin birer sorunudur; rantın, sermayenin, yağma ve talanın sonuçlarıdır.  Sağından soluna, kimsenin karşısına almaya cesaret edemediği neoliberalleşme politikalarının birer sonucudur. Bu çürümüş yapıyı ortaya koyan, kendini bu politikalarla var eden YÖK ve ÖSYM’dir.

Köşe yazarının diğer yazıları