Ukrayna krizi neden uzadı?

Alex Callinicos’un 21 Şubat’ta yayınlanan ve Rusya’nın Ukrayna’yı bombalamasının arka planına ışık tutan makalesini Socialist Worker’dan TN çevirdi.

Ukrayna konusunda ABD ile Rusya arasındaki çatışma daha da kötüleşiyor.

Robert Kennedy, Ekim 1962'deki Küba Füze Krizi ile ilgili anılarını -Soğuk Savaş'ın en büyük karşılaşması-Onüç Gün olarak adlandırmıştı. Ancak Ukrayna ile ilgili şu anki karşılaşma birkaç aydır devam ediyor ve daha da kötüye gidiyor gibi görünüyor. 

Bir anlamda çatışma gerçek olmaktan daha çok sembolik. Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in temel talebi, ABD'nin Ukrayna'nın NATO'ya katılmayacağının garantisini vermesi. 

Ancak Ukrayna'nın NATO'ya katılması pek de olası değil. 30 üye devletin tümü tarafından yeni üye olarak kabul edilmeli  ve - neredeyse kesin - en az biri Ukrayna'nın katılımını veto edecek. Neden Rusya ile savaş riskine girilsin ki? Ukrayna'nın Batı yanlısı cumhurbaşkanı Volodymyr Zelensky bile geçenlerde yaptığı açıklamada NATO üyeliğinin "rüya gibi" bir şey olacağını söyledi. 

Putin, muhtemelen olmayacak olsa bile bir şeyin olmamasını talep ediyor. Ve ABD başkanı Joe Biden, muhtemelen olmayacak olsa bile bunu kabul etmeyi reddediyor.

Peki ne oluyor? Cevap çok açık; iki tarafın da kaybetmeyi göze alamayacağı. NATO'nun Doğu Avrupa ve Karadeniz'deki ihlalleri konusunda Putin'in gerçek güvenlik endişeleri var. Ancak daha da temelde Putin, Rus emperyalizminin ABD tarafından bir zamanlar kibirli bir şekilde Barack Obama'nın dediği gibi “bölgesel güç” olarak değil, küresel bir oyuncu olarak tanınmasını istiyor. 

Bu arada Biden'ın ülke içi programı Kongre'de Cumhuriyetçiler tarafından engelleniyor. Son kamuoyu yoklamalarında ortaya çıkan, desteğinin keskin bir şekilde azaldığı.  Hatta bu azalmaya neden olan şeyin Afganistan'ın geçen Ağustos ayındaki düşüşünden kaynaklanan jeopolitik  gerileme olduğu söyleniyor.  Financial Times’ta belirtildiği gibi, “Biden’ın anketlerde hızla gerilemeye başlaması, Kabil’in  Taliban tarafından istila edildiği tarih” ile başlıyor.

" En son ABD destekli Afgan hükümetinin yıkılmasından önceki hafta Biden’a verilen desteğin  oranı yüzde 50'nin üzerindeydi. O zamandan beri yüzde 50'nin altında ve yüzde 40'lık eşiğin üzerinde kalmak için mücadele ediyor." 

Bu yüzden Biden, Ukrayna konusunda Putin'i küçük düşürürse, iç siyasette yeniden desteğini yükselteceğini umuyor. Bu, bazen karşılaştırıldığı Küba Füze Krizi'nin aksine, Ukrayna krizini çözmeyi özellikle zorlaştırıyor. Sovyet lideri Nikita Kruşçev nükleer füzeleri Küba'ya yerleştirme kararıyla Fidel Castro'nun devrimci rejimini, ABD başkanı John F Kennedy’nin devirme çabalarından korumak istiyordu. 

Kurulmuş

Kennedy füzelerin yerleştirildiğini fark ettiğinde Küba'ya  deniz ablukası başlattı. Dünya termonükleer savaşın eşiğinde gibiydi. Sonra Kruşçev,  daha başka füzeleri taşıyan Sovyet gemilerinin  geri dönmesini emretti. ABD dışişleri bakanı Dean Rusk'un bunun üzerine bir yorum yapması gerekiyordu: "Göz göze geldik ve sanırım diğer adam gözlerini kırpıştırdı.”

Aslında, her iki taraf da çoktan gözlerini kırpmıştı. Theodore Voorhees Jr tarafından yakın zamanda kaleme alınan “The Silent Guns of Two Octobers” adlı önemli bir araştırma, hem Kennedy hem de Kruşçev için nükleer savaşın düşünülemez olduğunu gösteriyor. 

Ajanlar ve gazeteciler aracılığıyla aylardır gizlice haberleşiyorlardı. Kennedy, iki büyük taviz vererek Kruşçev'i çok hızlı bir şekilde füzeleri geri çekmeye ikna etti. Küba'yı işgal etmeme ve Sovyetler Birliği'ni hedef alan Türkiye ve İtalya’da konuşlu ABD nükleer füzelerini geri çekme sözünü verdi. Kennedy'nin Kasım ayındaki ara dönem Kongre seçimlerinde Cumhuriyetçiler tarafından yenilmemesi için ikinci imtiyaz gizli tutuldu. 

Kennedy, Küba Füze Krizinin galibi olarak ortaya çıktı. Ancak  Kennedy  düşündüğünden daha fazlasını teklif ettiği için Kruşçev, gözlerini kırpan adam olarak gösterilmeyi  önemsemedi. Ancak bu sefer hem Biden'ın hem de Putin'in gözlerini kırpıştırmış görünmemesi önemli. Bu, her ikisi de yenilgiye uğrayan iki emperyalist güç arasındaki bir mücadeledir - Soğuk Savaş'ta Rusya, Büyük Orta Doğu'da ABD. Tehlikeli bir kombinasyon.