Motosikletli kuryeler canları pahasına çalıştırılıyor

Paket servis şirketleri arasındaki rekabet; emekçilerin ölümüne neden oluyor. Hem iş temposu hem güvencesizlik; pandemiyle beraber aşırı kâr yapan bu sektördeki şirketlerde hızla arttı. 

Firmalar, pandemi döneminde cirolarını en az üçe katladılar. Yeme içme sektörünün Türkiye’de pandemi öncesi, örneğin 2019 yılı cirosu yaklaşık 130 milyar TL idi, paket servisinin toplam ciro içindeki payı yüzde 2-3 civarındaydı, 3-4 milyar liraydı. Pandemi döneminde yeme içme sektörünün cirosu yüzde 60 azaldı. 50 milyar liraya inen sektörün cirosunun yüzde 20’si paket servis olarak gerçekleşti. Miktar olarak üç kat artan, 10 milyar liraya çıkan paket servisi cirosu firmalar arasında büyük bir rekabete yol açtı. 

Çok az bir sermaye yatırımı gerektiren paket servisi şirketleri, büyük ölçüde işçilerin emeğine dayanıyor. Motosikletli kuryeler şirketlerin temel üretim noktası. 10 milyarlık ciroyu şirketler yaklaşık 50 bin civarında motosikletli kurye ile gerçekleştiriyorlar.

Motosikletli kuryeler için çalışma koşulları olağanüstü zorlaşmış durumda. Pek çok firmada kuryeler sigortasız çalıştırılıyor, bazı firmalar kuryeyi motosikleti ile kiralama yoluna gidiyor, böylece kurye kaza yaparsa firmanın hiçbir sorumluluğu olmuyor. Siparişler geç teslim edildiğinde kuryenin ücreti kesiliyor. Trafikte diğer araçlar motosikletli kuryelere ölümcül anlar yaşatabiliyorlar.

Salgın döneminde motosikletli kuryelerin mesaisi 14 saate kadar çıkarıldı. Sokağa çıkma kısıtlamasının olduğu günler de dahil yoğun bir mesaiyle çalışan motosikletli kuryeler, özellikle kış günlerinde yağmurlu ve soğuk havalarda zorlu şartlarda çalışıyorlar. Yoğunluktan ve yorgunluktan dolayı son bir yılda 210’dan fazla motosikletli kurye iş cinayetinde (servis yaparken trafik kazalarında) öldü. 

Bu katliam gibi iş cinayetleri, işçi sınıfının en önemli sorununun örgütsüzlüğü olduğunu bir kez daha gösteriyor. 

Motosikletli kuryeler bazı illerde dernekler altında örgütlüler, toplamda 150 bine varan kurye emekçileri herhangi bir sendikaya üye değiller. Yemek sepeti şirketinde sendikalaşmak isteyen emekçiler, işverenin işkolu değiştirmesi oyunu ile karşılaştılar.

Sendikalar, örgütlü ve hareketli olabilseler, her işyerine sendikal örgütlenmeler girebilse, bu iş cinayetlerini azaltmak ve sona erdirmek mümkün olacak.

Faruk Sevim

[email protected]