Yeni yasa hayvanları koruyabilecek mi?

Hayvan hakları savunucuları yıllardır hayvanlara yönelik şiddet eylemlerini durdurmak için neler yapılması gerektiğini bıkmadan usanmadan dile getiriyor. TBMM Hayvan Hakları Araştırma Komisyonu Ocak 2020’de meclise bir taslak raporu sundu ve bu taleplerin önemli bir kısmının yasada yer alması için çabalandı. Fakat maalesef hükûmetin hazırladığı yasa tasarısı bu taleplerin önemli bir kısmını yok sayıyor.

11 Mart’ta TBMM’de STK’ların da katıldığı bir toplantıyla hayvan yasası gündeme geldi. Fakat toplantıda hükûmetin hazırladığı yasa tasarısı katılımcılara sunulmadığı gibi hayvan hakları savunucularının konuşmaları engellendi. Hayvan hakları savunucularının sahip oldukları deneyim ve yıllardır dile getirdikleri talepler yok sayıldığı gibi süreç şeffaf yürütülmedi, yasa tasarısına ilişkin pek çok nokta muğlak kaldı. Hayvan hakları savunucularının genel kanısı, yasa tasarısının Araştırma Komisyonu Raporunun oldukça gerisinde kaldığı yönünde.

Yeni yasa neleri kapsıyor?

- Belediyeler Kanunu’nun 14. maddesinde yer alan belediyelerin görev ve sorumluluklarını içeren bölüme de hayvanlara dair görev ve sorumluluklar da eklenecek. Hayvanlara yönelik bir suç işlendiğinde bu maddeye istinaden soruşturma açılabilecek.

- Nüfusu 20 bini aşan ilçelere, geçici bakımevi zorunluluğu gelecek ve bu bakımevleri için bütçeden pay ayrılacak. Fakat nüfusu 20 binin altındaki hayvanların diğer ilçelere taşınmasını gerektiren bu düzenleme, hayvanların hayatını tehlikeye atacak. Bu yüzden hayvan hakları savunucuları, daha az nüfuslu ilçelerde de bakımevleri açılmasını talep ediyor.

- Hayvan hakları savunucuları uzun zamandır mobil kısırlaştırmanın hayvanlara verdiği zararı gündeme getiriyor, bu uygulamanın sonlanması gerektiğini söylüyordu. Artık bu uygulama kalkıyor ve yasaklanıyor. 

- Sahipli-sahipsiz ayrımı, pek çok sahipsiz hayvanı daha da dezavantajlı konuma getiriyordu, bu ayrım sonunda kalkıyor. 

- Kürk ticareti, kürk ithalatı ve kürk üretim çiftlikleri kurmak yasaklanacak.

- Hayvanlı sirklerin açılmasına izin verilmeyecek, yurtdışından gelen hayvanlı sirkler sonlanacak.

- Sahipli sahipsiz fark etmeksizin tüm hayvanlara çip takılacak, bu yolla hayvanların terk edilmelerinin ve belediyelerin hayvanları başka bölgelere atmasının önlenmesi planlanıyor. Fakat konuyla ilgili detaylar konuşulmadı ve eşek/at gibi bazı türler değerlendirilmeye alınmadı. 

- Hayvan hakları savunucularının en çok karşı çıktığı konulardan biri de ‘yasaklı ırk’ olarak damgalanan hayvanların hapsedilmesiydi. Yeni yasa tasarısına göre bu ırklardan olan sahipli köpekler 6 ay içinde kısırlaştırılacak, bakımevlerine alınmış sahipli köpekler sahiplerine geri verilecek. Sahipsiz olan köpekler ise hapsedilmeye devam edilecek. Hayvan hakları savunucularının bu konudaki asıl talebi, bakımevlerindeki sahipsiz hayvanların aile yanına yuvalandırılması ve ‘yasaklı ırk’ tanımlarının ortadan kaldırılmasıydı.

Yok saydığı noktalar neler?

- Komisyon raporundaki en önemli hususlardan biri olan hayvana yönelik suçlara 2 yıl 1 ay ceza alt sınırı isteği, AKP yasa teklifinde karşılığını bulmadı. AKP yasa teklifinde alt sınır 6 ay. Bu alt sınır, hayvanlara yönelik suçlarda cezaların ertelenmesinin veya adli para cezasına çevrilmesinin önünü açıyor. Hayvan hakları savunucuları en başından beri hayvanlara karşı işlenen suçlarda cezanın ertelenmesinin ya da adli para cezasına çevrilmemesinin bu suçları cezasız bıraktığına vurgu yapıyor.

- Avcılık hükûmetin sunduğu yasa tasarısının içinde ele alınmıyor. Bu konu başta hayvan hakları savunucuları olmak üzere pek çok kesimden en çok tepki çeken konulardan biriydi. Avcılığın sonlanmasına yönelik şimdilik somut bir adım yok.

- Son yıllarda sık sık gündeme gelen atlı faytonlar varlığını sürdürecek. Atlı faytonların atlara verdiği zarar ve bunlar yerine kullanabilecek alternatifler ortadayken bu konuda adım atılmaması oldukça tepki çekti.

- Hayvan hakları savunucularının tüm hayvan dövüşlerinin işkence olduğunu defalarca dile getirmesine rağmen köpek ve horoz dövüşleri yasak iken boğa ve deve güreşleri serbest olmaya devam edecek.

- Petshoplarda kedi ve köpek satışı yasaklanacak, fakat diğer hayvanlar için benzer bir karar alınmadı.

- Uluslararası canlı hayvan ticaretinin yasaklanmasına ilişkin talep hükûmetin yasa taslağında yer almıyor. Bu da kıtalararası yolculuklarda hayvanların hastalıklarla ve türlü zorluklarla mücadele etmeye devam edeceği anlamına geliyor. 

- Hayvan haczinin yasaklanmasına ilişkin bir gelişme olmadı. Ticari mal olarak kabul edilen hayvanların haczinde bir engel olmayacak.

Yukarıda bahsedilen maddelere ek olarak yunus parkları, hayvanat bahçeleri, hayvan deneyleri, at yarışları, bakımevlerine kamera gibi pek çok konu ya sonuca bağlanmadı ya da gündeme alınmadı. Özetle temel taleplerin önemli bir kısmı dikkate alınmadı. Pek çok konu ise henüz açıklığa kavuşmadı.

Hayvanların sisteme karşı örgütlenip mücadele etmek gibi yetenekleri yok. Bu yüzden onların sesi olmak, sömürüye ve şiddete yönelik tepkisizliğe karşı çıkmak bizim elimizde. Antikapitalistler, tüm hayvanların haklarını tanıyan, kâr uğruna taviz vermeyen bir yasanın çıkması için bir imza kampanyası başlattı. İmza vererek siz de destek olabilirsiniz.

Melike Işık

[email protected]

Kaynaklar:

https://yasamicinyasa.org/2021/03/13/tbmmde-11-martta-gerceklesen-gorusmenin-icerigine-dair-notlar/

https://yunuslaraozgurluk.com/akp-hayvan-haklari-yasa-teklifi-toplantisi-11-mart-persembe/

Köşe yazarının diğer yazıları