Yeni Ekonomi Programı: İktidarın ekonomiyi batırdığının belgesi

2021-2023 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program (OVP), geçen hafta Yeni Ekonomi Programı (YEP) adıyla yayınlandı. Yasaya göre bütçe hazırlama süreci OVP ile başlar. OVP ekonomik politikaları, ilkeleri, hedefleri ve gösterge niteliğindeki temel ekonomik büyüklükleri belirler. Üç yıllık ekonomik hedefleri ortaya koyar. OVP ekonominin geneli için olduğu kadar çalışma yaşamı ve istihdam açısından da önem taşır.

Yasal olmayan, keyfi biçimde OVP’nin isminin YEP olarak değiştirilmesi, hükümetin kuralsızlığının başka bir göstergesi. Bu yazıda karışıklık olmaması için YEP ismi kullanılacaktır.

YEP çalışma yaşamında kuralsızlığı ve ayrımcılığı artıracak

2021-2023 dönemi YEP’i “salgından fırsat yaratmak” için kapitalistlerin ihtiyaçlarına odaklanmış durumda. O yüzden yayınlandığında sadece patronlar sevinç gösterilerinde bulundu.

Sosyal politika kavramının hiç geçmediği programda, çalışma yaşamıyla ilgili politika ve tedbirler, esnekliği ve güvencesizliği artırmaya dönük olarak ele alınıyor.

YEP’te işçilerle ilgili şu hedefler var:

• Kısmi süreli çalışma teşvik edilecek.

• 25 yaş altı gençler ile 50 yaşın üstündeki çalışanlar için daha esnek çalışma koşulları yaratılacak.

• 50 yaş üstü tam zamanlı çalışanların kısmi zamanlı çalışmaya geçişi teşvik edilecek.

• 10 günden az çalışan 25 yaş altı gençlerin istihdam koşulları patronlar lehine değiştirilecek.

• Esnek çalışma biçimlerinin yaygınlaştırılması için daha fazla mevzuat çıkarılacak.

YEP’te yer alan bu hedeflerin tamamı, işçilerin aleyhine. Böylece işçilerin kazanılmış hakları ellerinden alınacak, daha esnek ve kuralsız bir çalışma yaşamı oluşturulacak.

Bu hedefler esnek çalışma biçimlerini (belirli süreli çalışma, kısmi süreli çalışma gibi) artıracak, belirli yaş grupları için daha güvencesiz ve ayrımcı çalışma koşullarına yol açacak. 

Yaşa dayalı ayrımcılık, anayasanın eşitlik ilkesine aykırıdır. Gençler ve yaşlılar için ayrımcılık değil daha fazla koruma gerekir. Gençler ve yaşlılar çalışma yaşamında özel olarak korunması gereken gruplardır.

YEP’te yer alan hedefler başta kıdem tazminatı olmak üzere, iş güvencesi ve emeklilik haklarını ortadan kaldıracak niteliktedir. Bu hedefler uygulamaya geçerse, 25 yaş altı ve 50 yaş üstü çalışanlar “ikinci sınıf” işçiler haline getirilecek, anayasa ve yasalarda güvence altına alınan hakların bir bölümü onlara uygulanmayacak.

Hükümet bu yolla işverenlerin maliyetlerini düşürmeyi hedeflerken, işçilerin yaşam ve çalışma koşullarını kötüleştirmektedir.

YEP hedefleri gerçekçi değil

YEP’te pek çok makro ekonomik hedefe ulaşmaktan söz ediliyor. Bu hedefler, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin kurulduğu 2018 yılında bile daha iyi durumdaydı. Şimdi 2018’deki, hatta 2013’teki duruma ancak 2023’te ulaşılacağı YEP’te açıkça itiraf edilmiş ki bu rakamlara 2023’te bile ulaşmak oldukça zor, gerçekçi değil.

Yani aslında YEP, iktidarın ekonomiyi batırdığının, özellikle 2018 ile 2023 arasının kayıp yıllar olduğunun belgesi.

Mesela enflasyonun yüzde 8’lere inmesi öngörülüyor. 2013’te yüzde 8’di, 2018 yılında yüzde 15’lerdeydi, şimdi yüzde 30’larda.

Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın (GSYH), yani toplam üretimin 2023’te 875 milyar dolara çıkarılması öngörülüyor. 2013’te 950 milyar dolardı, 2018’de 800 milyar dolardı, şimdi 700 milyar dolar seviyesinde.

2023’te çalışan sayısının 31 milyona yükselmesi, işsiz sayısının 4 milyona indirilmesi öngörülüyor. Şimdi 23 milyon çalışan, 10 milyon işsiz var. Üç yılda 7 milyon yeni iş nereden bulunacak belli değil.

İşçi haklarına yönelik saldırılara karşı durmalıyız

YEP’te yer alan çalışma yaşamına ilişkin düzenlemeler, kabul edilemez niteliktedir. 

YEP salgına karşı işçilere destek yerine, patronlara fırsat yaratmaya odaklanmaktadır. 

Çalışanlar arasında ayrımcılığı artıran, güvencesiz ve esnek çalışmayı yaygınlaştıran, kıdem tazminatı, iş güvencesi ve emeklilik haklarına sınırlama getiren girişimlere karşı mücadele etmemiz gerekir.

Faruk Sevim

[email protected]

(Sosyalist İşçi)

Köşe yazarının diğer yazıları