Devlet ve devrim

Çarlık diktatörlüğünün devrilmesinden yalnızca altı ay sonra Lenin, sokaktaki hareketin içinde devrimin akıbeti hakkında süren pek çok canlı tartışmaya yanıt üretmek üzere Devlet ve Devrim broşürünü kaleme almıştı. Hareket içerisinde hızla yaygınlaşan broşürün her satırına yazıldığı devrimci ortamın bütün canlılığı sinmiş durumdadır. Broşürü hâlâ güncel kılan tam da bu ortamdır.

Broşürde devletin rolü ve doğası tartışılır. Bugün pek çok kişinin yokluğunu tahayyül etmekte zorlandığı devlet mekanizması hiç de tarafsız bir ‘düzenleyici’ kurum değildir. Üstelik hep var olmuş bir kurum hiç değildir.

Lenin’in tariflediği gibi devlet esasen sınıflı toplumların doğuşuyla birlikte egemen sınıfın çıkarlarına uygun kuralları uygulamak üzere kurulmuştur. Devlet sınıf farklılığının uzlaşmaz karşıtlığının bir sonucudur. Kapitalist devletin çekirdeği, sermayenin çıkarları için öldürmek üzere eğitilmiş asker ve polis gibi silahlı insan grubudur. Bunlar mahkemeler ve hapishaneler gibi insaları özgürlüklerinden mahrum bırakmak üzere tasarlanmış kurumlara bağlıdırlar.

Devlet mekanizmasının tüm kurumları her türlü demokratik denetimden uzak ve güçlü bir hiyerarşiye dayanacak şekilde düzenlenir. Lenin broşürü yazarken Rusya’da sistemin tamamını alaşağı etmek yerine devletin kontrolünü ele geçirmekle yetinmek gerektiğini söyleyen partilerle tartışır. Söz konusu partiler devletin kontrolünü ele geçirerek sosyalist toplumun inşa edilebileceğini anlatıyorlardı.

Lenin’e göre sosyalistlerin devletin kontrolünü ele geçirip onu kendi ‘idealleri’ doğrultusunda kontrol edebilecekleri fikri bir hayli hatalı. Kapitalist devlet küçük bir azınlığı korumak için var olur, çoğunluğun çıkarları için değil. Bu yüzden işçi sınıfı basitçe devletin kontrolünü ele alamaz. Onu tüm kurumlarıyla dağıtmak ve yerine bir işçi devleti, işçi demokrasisi inşa etmek zorundadır.

İşçi devletinin mevcut devlet gibi olacağını düşünmek yanlış olur. İşçi devleti sadece siyasetin değil toplumun her alanının demokratik olarak yeninden düzenlenmesidir.  Bir avuç zenginin kollanması gereken çıkarlarının ortadan kalktığı bir koşulda gereksiz bir dizi hiyerarşiye de işçi kitlelerini bastırmak için varolan ordu ve polise de ihtiyaç yok. Ancak Lenin’in analizinin en önemli kısmı işçi devletinin gerçek bir toplumsal dönüşüm için sadece bir başlangıç olabileceği. Devlet denilen mefhumun tamamen ortadan kalktığı bir toplumsal düzen için bir başlangıç.

Meltem Oral

[email protected]

(Sosyalist İşçi)

Köşe yazarının diğer yazıları